Microsoft Word dr tezim orjinal son ornek doc
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aklîle
- Nassların Lafzî Yorumu
113 oluşunu ise, eserlerinde defalarca vurgulamaktadır. Dolayısıyla ona göre nassların otoritesi her türlü mülâhazanın üstündedir 531 . Daha net bir ifadeyle, Şâfiî’nin geliştirdiği yorum sisteminin ana dinamiklerinin başında Kitap ve sünnet merkezli, nassın nassı tefsir ettiği bir metodoloji anlayışının bulunduğu belirtilmiştir 532 . Dinî metinlerin temel karakterleri, kaynağının ilahî olmasıdır. Burada vahiy, bir bakıma “nass” olarak biçimlenmiştir 533 . Şâfiî’nin sünneti/hadîsleri de vahiy kapsamında değerlendirmeye yönelik çabaları düşünüldüğünde ona göre hadîs de vahiy kökenli bir nassdır 534 . Daha önce de ifade ettiğimiz gibi metni merkeze alan bir yaklaşımla Şâfiî, sünneti de yazılı bir metne indirgeyerek –ki bu çok kritik bir gelişme ve müdahaledir- bugün modern hukuktaki ‘kanun metni’ deyimini karşılayan bir kavramı, nass kavramını, metodolojisinin merkezine oturtmuştur 535 . Oysa gerek Hz. Peygamberin uslûbu, gerekse hadîslerin mana ile rivâyet edilmesi, hadîs metinlerinin kanun metni gibi değerlendirilmesine imkan tanımadığı halde Şâfiî, geliştirdiği nass teorisi gereği hadîs metinlerine o gözle bakmış ve Usul-i Fıkhın delalet yollarını onlara tatbik etmiştir 536 . Sonuçta nass anlayışı ve teorisinin bir gereği olarak nassları anlama ve değerlendirme ameliyesi, doğal olarak tamamen nasslara ve onların lafızlarına odaklı bir hal almıştır. Sadık Kılıç’ın ifadesiyle,“Metindeki yetki ve otoritenin, sadece kaynak’taki kudsîlik ve ilâhilik niteliklerine bağlanmış olduğu böyle bir bağlam içinde, okuma ve yorumlama tekniği de, ancak harfî (literal), ibareci, tekci, mutlakcı ve olabildiğince dar çerçeveli olacaktır.. Burada esas gaye hep, lafzın literal anlam ya da anlamlarını, farklı okuma biçimlerinin ürünü olacak başka anlam alternatiflerine baskın çıkarmak, yani “kutsal metinleri kendilerinden hareketle yorumlama” ilkesine bağlı kalmak şeklinde belirlenecektir” 537 . Kısacası metin dışı 531 Özen, Aklîleşme Süreci, s. 384, 449. 532 Arslan, Şâfiî’nin Kur’an Okumaları, s. 128. 533 Kılıç, “Nesnellikle Öznellik Arasında Yorum”, s. 103. 534 Arslan, Şâfiî’nin Kur’an Okumaları, s. 130. 535 Kılıç, Nassların Lafzî Yorumu, s.127. 536 Görmez, Metodoloji Sorunu, s. 106. 537 Kılıç, “Nesnellikle Öznellik Arasında Yorum”, s. 104. 114 delillere/müdahalelere kapıyı kapatan bu nass teorisi, lafzî yorumu gerekli kılmakta, anlamı ve anlamayı metne indirgemektedir 538 . Ayrıca sünnet ve hadîslerin vahiy kapsamına alınması ve birer nass olarak görülmesiyle sonuçta sünnet, değişmez, sabit ve standart davranış biçimleri olarak kabul edilmiş olunmaktadır. Bu ise, sünnetin tarihsel boyutunun ihmaline neden olabilecektir. Zira bu durumda, Peygamber (a.s.)’in içinde yaşadığı şartlar ve ortam dikkate alınmayacak ve O her an vahiyle hareket eden birisi kabul edilmiş olacaktır 539 . Bu da doğal olarak akabinde statik, lafza bağlı, şekilci, mana ve maksattan uzak bir sünnet anlayışını beraberinde getirecektir. Bu arada Şâfiî tarafından daha sistemli bir hale getirilen bu nass anlayışı, sonraları slam medeniyetinin bir metin medeniyetine dönüşmesinde belirleyici bir rol oynamıştır. Zira ilk dönemlerde, referans kaynağı, önceki nesillerin uygulama, yorum ve birikimleri (gelenek ve sünnet) iken; metin medeniyeti olarak nitelenebilecek dönemde, referans kaynağı Kur’an (Kitap) ve hadîsler- yani metinlerdir. Bu anlayışta dinî metinler ve hatta ifadelerin, tarihsel ve metinsel bağlamından bağımsız olarak, tek başına bir referans değeri taşıdığı varsayımından hareket edilmektedir 540 . Bu nedenle Şâfiî’nin nass tabiri ile ilgili çabaları sonucunda slam fıkhında ‘metin delili’nin ağırlık kazanmaya ve öne çıkmaya başladığını belirtilerek Şâfiî’den önceki kuşaklarda rivâyetlerin içeriğine yönelik tabiî yaklaşımlar Şâfiî ile mukayese edilerek şu değerlendirme yapılmıştır: “Daha önce ilk üç nesilde rivâyetlerin içeriğine yönelik tahlîlin tabiî karakteristiği olan: a) Rivâyetlere genel bir perspektiften bakılması, b) Rivâyet lafızlarının kategorik olarak sınıflandırmaya tabi tutulmamış olması, c) Rivâyet metinlerinin yorumunda genel ilkelere referans yapılması gibi özellikler yerini; a) Metin merkezli bir perspektif, (buna harfî yaklaşım da diyebiliriz) b) Rivâyet metinlerinin içeriklerine göre kategorik tasnifi, c) Rivâyet metinlerinin yorumlanmasında, metinde gözükmeyen unsurların, yani, genel ilkelere referans yapılmasının dışlanması gibi karakteristik bir yapı almıştır” 541 . 538 Kılıç, Nassların Lafzî Yorumu, s.127. 539 Tartı, Nevzat, Hadîslerin Tarihsel Boyutu, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), ATAÜSBE, Erzurum, 2001, s. 43. 540 Özsoy, Ömer, Kur’an ve Tarihsellik Yazıları, Kitâbiyât Yay., Ankara, 2004, s. 145-146. 541 Özafşar, Hadîsi Yeniden Düşünmek, s. 271. Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|