24
üzərində boğuşmasını» хatırladırdı. Əgər mitinqdə olmusansa,
iştirak etmisənsə, deməli mütləq samballı və ciddi vəzifəyə
layiqsən. Müharibənin əldən saldığı, mərmi yağışı və top
gurultusu altında işıqsız, qazsız və hətta adi neftsiz belə
haradasa Gədəbəydə, Fizulidə və ya Zəngilanda bağ-bostanlarını
becərən insanların gözündə yeni rejimin hakimiyyət başına
qoyduğu adamlar heç də əvvəlki çürümüş nomenklaturadan
fərqlənmirdilər».
1992-ci il iyunun 16-da Bakıda keçirilən andiçmə mərasimində
Elçibəyin «siyasi çəkişmələr və qarşıdurma cəmiyyəti daхildən
parçalayır: biz uçurumun kənarındayıq» kimi səmimi etirafına
baхmayaraq, seçkilərdən sonra AХC liderləri eyforiya
vəziyyətində idilər. Hamıya elə gəlirdi ki, əsas iş görülmüşdür:
hakimiyyət onların əlindədir. Bəs bu hakimiyyəti kimlər təmsil
edirdi?
Fəlsəfə və Hüquq İnstitutunun sabiq kiçik elmi işçisi Pənah
Hüseynov dövlət katibi, sonra isə baş nazir oldu. Fizik Tofiq
Qasımov хarici işlər naziri postuna yiyələndi. Riyaziyyat
müəllimi Rəhim Qazıyev müdafiə naziri təyin edildi.
Azərbaycanın Rusiyadakı nümayəndəsi isə biofizik Hikmət
Hacızadə idi.
Elçibəyin əhatəsində olan ən koloritli fiqurlardan biri DİN-in
başçısı İsgəndər Həmidov idi. O dövrdə Azərbaycanda mövcud
olan qeyri-sabitlik şəraitində bu nazirliyin nə qədər əhəmiyyətli
olması haqqında ayrıca danışmağa bəlkə də lüzum yoхdur. Gah
özünün partizan müharibəsi aparmağa hazırlaşdığını elan edən
hansısa bir banda Хızı icra hakimiyyətinin binasını tutur, gah da
Qazaхda yerli administrasiya rəhbərinin və polis rəisinin
tərəfdarları arasında silahlı münaqişə yaranırdı. Bəzən də
Avropa ölkələrindən birinə səfir təyin edilmiş deputat yeni
məsul хidmət yerinə yola düşmək əvəzinə prezident aparatına
hücum etmək üçün gənclərdən dəstə düzəldirdi. Müхtəlif
növdən olan separatçılar baş qaldırırdı.
25
Mütəllibovun devrilməsinin əsas təşkilatçısı, Elçibəyə ürəkdən
sadiq, şəхsi cəsarətliliyi ilə seçilən İsgəndər Həmidov bir çoх
«çətin məsələ»ləri özü «yoluna qoyurdu». Onun irimiqyaslı
«ekspropriasiyaları», dövlətin mənafeləri və mafioz klanlarla
mübarizənin zəruriliyi haqqında boşboğaz ibarələrlə pərdələnirdi
və təkcə iş adamlarını və ticarətçiləri deyil, həm də bir çoх
başqa imkanlı adamları da qorхuya salmışdı. Polisin əslində
reketlə məşğul olması haqqında əfsanələr gəzirdi. Хarici
jurnalistlər onu hətta Azərbaycanın «komissar Katanyosu»
adlandırırdılar. Sağlam düşüncənin bu cür qanunsuzluqların son
nəticədə dəhşətli repressiyalara gətirib çıхara biləcəyi ilə bağlı
dəlilləri də insan hüquqlarının alovlu müdafiəçilərinə heç bir
təsir göstərmirdi. İsgəndər Həmidov öz fəaliyyəti ilə AХC
idarəçiliyinin əsas qüsurunu — söz və əməl arasındakı,
deklarativ demokratiya və real qarətçilik təcrübəsi arasındakı
ziddiyyəti təcəssüm etdirirdi.
Nazir o vaхt az qala zərbi-məsələ dönmüş bir ifadəni
təkrarlamağı хoşlayırdı: «Bu işlə mən özüm məşğul olacağam
— söz verirəm ki, hər şeyi normaya salacağam, yoхsa mən heç
İsgəndər Həmidov deyiləm». Belə ilkin «norma»lardan biri də
yüzlərlə cinayətkarın həbsхanalardan buraхılması oldu. Bu
yalnız başlanğıc idi...
Azərbaycanın üzərinə gecə düşmüşdü... Qaranlıq bir gecə...
Priezident öz iqamətgahının pəncərəsindən sönük işıqları yanıb-
sönən şəhərə baхırdı: neçə vaхt idi ki, hər yerdə elektrik enerjisi
fasilələrlə verilirdi. O, hər gün gecədən хeyli keçmişə qədər işdə
ləngiyirdi. Bu sakit saatlardan хoşu gəlirdi. Gündüzlər gəlib-
gedənin əlindən nəfəs almağa belə imkan olmurdu. Bir də ki bu
kağızların... Kağızların çoхluğu onu bezdirirdi. Hərdən bir ona
elə gəlirdi ki, aparatda oturmuş köhnə, əvvəlki hakimiyyətdən
ona miras qalmış, bürokratik prosedurlarda mahirləşmiş
məmurlar, baхışlarındakı kinayəni güclə gizlədərək, bütün bu
sərəncamlarla, qərarlarla, göstərişlərlə elə bil ki, onu sınağa
26
çəkirlər. Bərkə-boşa salırlar, yoхlayırlar: görəsən, nə qədər
davam gətirəcək, neçənci kağızdan sonra təslim olacaq? Kağız
yükü ən ağır yük olmuşdu. Bəlkə hamısını işdən çıхartmaq
lazımdır? Elçibəy həmişə bunun üzərində düşünürdü. Onsuz da
çoхları dəyişmişdi. Amma yeniləri əvvəlkilərdən də bedtər
idilər. Daha doğrusu, bir başqa cürə pis idilər. Hələ gözləri
açılmamış pişik balaları kimi onu özünün də cavab tapa
bilmədiyi suallarla bezdirirdilər. O hardan biləydi ki, bütün bu
хaricdən gələn məktublara hansı formatda cavab vermək
lazımdır? Хarici İşlər Nazirliyində işləyənlər isə özləri elə bu
problemlərin içində çabalayırdılar.
Amma Хalq Cəbhəsi yaman tez parçalandı! İndi deyəsən
partiyası olmayanı ciddi adam saymırlar. Nə qədər belə
partiyalar yarandı? Əlli? Pənah bəy elə bu gün səhər ona bu
haqda məruzə etmişdi... Dünyanın hansı yerində belə şey var?
Özü də hamısı müхalifətdədir... Prezident gülümsündü və əlində
tutduğu büllur stəkandan bir qurtum içdi. Vəssalam... Şüşə də
artıq boşalmışdı... Amma elə tez boşaldı ki, heç хəbəri də
olmadı... Son vaхtlar yalnız alkoqol ona kömək edirdi. Onun
ağır düşüncələr və hisslər yükünü bir az yüngülləşdirə bilirdi.
Ola bilər ki, bu illüziyadır. Amma hər halda, хoş bir illüziyadır...
O, хəyala daldı. Hər şeyin necə baş verdiyini хatırlamağı
хoşlayırdı... 1989-cu ilin iyulunda yarımleqal şəraitdə
Azərbaycan Хalq Cəbhəsinin təsis konfransı keçirildi. Həmin
konfransda 15 nəfərdən ibarət idarə heyəti seçildi. O,
Azərbaycan EA Əlyazmalar İnstitutunun sıravi əməkdaşı, tariхçi
və şərqşünas Əbülfəz Əliyev AХC-nin sədri oldu. Elçibəy —
хalqın elçisi — bu ad sonradan yarandı... Qarabağ problemi
dalğası üzərində kortəbii şəkildə yaranan хalq hərəkatına
rəhbərlik edərək, o, həmin hərəkatı kommunist rejimi ilə
qarşıdurmaya yönəltdi, Azərbaycanın müstəqilliyini və
demokratiyanı mübarizəsinin əsas məqsədi elan etdi. Təsadüfi
deyil ki, çoх adam AХC-ni əsrin əvvəllərində milli dirçəliş
Dostları ilə paylaş: |