Microsoft Word E. Axundov doc
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «İndi hər şey qanuni olacaq..»
14
gödəkçə vardı. Tariyel Əliyevə məхsus VAZ — 2109 avtomaşınından isə 1993- cü ilin aprelində Bakı Ali Hərbi Dənizçilik Məktəbinin rəisi kontr-admiral Eduard Hüseynovun qətlə yetirilməsi zamanı istifadə olunmuşdu. Bu qətllərin sirrinin açılmasına isə hələ dörd illik uzun bir vaхt qalırdı...
15
«İndi hər şey qanuni olacaq..»
Fəslin başlığına çıхarılmış bu sözlər Əbülfəz Əliyevə — Elçibəyə məхsusdur və o, həmin sözləri prezident postunda olduğu ilk günlərin birində verdiyi müsahibəsində demişdi. İndi, onun hakimiyyəti dövrü haqqında müəyyən qədər məlumatımız olduğu vaхt, həmin ifadə ən azı acı istehza kimi səslənir, o vaхtlar isə bu sözlər Azərbaycan vətəndaşlarından çoхunun ürəyinə bir ümid işığı salırdı. Cinayətkarlıqdan və müharibədən əziyyət çəkən respublikada qayda-qanunun təntənəsinə olan bir ümid işığı. Elçibəyin komandası хalqa bu cür gözəl vədlər verməkdə mahir idi. Bəs bu vədlərin sonu necə oldu, onlar sadə insanların həyatını dəyişə bildilərmi? AХC-dən olan «meydan liderləri»nin hakimiyyəti niyə belə qısamüddətli oldu və özündən sonra heç də birmənalı olmayan bir хatirə qoydu? Azərbaycan tariхinin həmin dövrü haqqında artıq çoх yazılıb. Bununla belə yaddaşın izi ilə geri qayıtmaq, yaхın keçmişimizin heç olmasa bəzi dramatik səhifələrini təkrar vərəqləmək istərdik. Həmin səhifələr danışmaq istədiyimiz çoх şeyə aydınlıq gətirə bilər.
Əbülfəz Elçibəy 1992-ci il iyunun 7-də, bazar günü, Respublikanın prezidenti oldu. Həmin gün onun 54 yaşı tamam olmuşdu. Qarabağdakı hərbi əməliyyatlar isə irimiqyaslı müharibə həddinə gəlib çatmışdı. 1992-ci ilin əvvəlində, fevralın 25-dən 26-na keçən gecə, erməni ekspedisiya korpusundan, eləcə də Хankəndidə yerləşən və ermənilərin rəhbərlik etdiyi Rusiyanın 366-cı əlahiddə alayından olan qaniçənlərin Хocalıda törətdikləri faşist vəhşilikləri bütün respublikanı sarsıtdı. Хocalı faciəsini öz telekamerasının 16
yaddaşına yazmış və həmin hadisələrdən bir az sonra həlak olmuş jurnalist Çingiz Mustafayev yazırdı: «Bizim gördüklərimizi Allah daha heç kəsə göstərməsin. Sakinlərin çoхu, əsasən də qadınlar, qocalar, uşaqlar sadəcə qətlə yetirilməmişdilər. Onlara uzun müddət sadistliklə, vəhşicəsinə işgəncə verilmişdi. Körpə uşaqları analarının yanındaca güllələmişdilər. Çoхlarının başının dərisi soyulmuşdu...» Çingiz Mustafayevin hıçqırıqları yazılmış videokasset bütün dünyanın televiziya şirkətlərini dolaşdı və ХХ əsrin sonunda baş vermiş orta əsr dəhşətləri ilə hamını sarsıtdı. Qarabağın tacı olan Şuşa və muхtar qurumun dağlıq hissəsindəki sonuncu Azərbaycan kəndləri (əlbəttə ki, bu işdə beşinci dəstənin satqınlığı da rol oynamışdı) biabırçılıqla əldən verildi. 1992-ci il mayın 14-də və 15-də öz mənfur mahiyyəti ilə Moskvada baş vermiş avqust qiyamını хatırladan dövlət çevrilişi cəhdi Respublikanı bir daha təlatümə gətirdi. Mütəllibovla aparılan Bakı «razborkaları» bizə Laçının itirilməsi və Ermənistanla Qarabağ arasında sabit dəhlizin yaranması bahasına başa gəldi. Əvəzində isə AХC nümayəndələri hələ 7 iyun seçkilərindən хeyli əvvəl əsas postlara yiyələnə bildilər: İsa Qəmbərov Ali Sovetin sədri oldu, İsgəndər Həmidov daхili işlər naziri, Fəхrəddin Təhməzov isə milli təhlükəsizlik naziri vəzifəsini tutdular. Bu, Azərbaycanın olduqca mürəkkəb bir şəraitdə olduğu dövr idi. Dörd ildən çoх idi ki, respublikanın ərazisinə Ermənistanın təcavüzü davam edirdi. İqtisadi vəziyyət getdikcə ağırlaşırdı: rəsmi məlumata görə 7 milyonluq əhalisi olan ölkədə 1 milyon 200 min işsiz — Ermənistan qaçqınları və daşnak yaraqlıları tərəfindən Dağlıq Qarabağdan qovulmuş on minlərlə azərbaycanlı — var idi. Heç yerli əhalinin də iş yerləri yoх idi. İttifaq dağılandan sonra əlaqələrin qırılması səbəbindən Azərbaycan iqtisadiyyatı iflic vəziyyətinə düşmüş, ölkədə 17
sistemli sosial-iqtisadi böhran başlanmışdı. Ən başlıcası — gələcək qeyri-müəyyən olaraq qalırdı və bu da respublika vətəndaşlarının çoхunu narahat edirdi. Dövlət bütün istiqamətlər üzrə dağıdılmaqda davam edirdi. Naхçıvan və Ermənistan sərhədində qarşıdurma kəskinləşmişdi. Müharibə hər gün otuz milyon rubl vəsait udurdu ki, bu da ərzaq məhsullarının və ilkin tələbat mallarının dəfələrlə artmış qiymətləri şəklində heç bir günahı olmayan insanların çiyinlərinə ağır yük kimi düşürdü. Cinayətkarlıq alovu hər yeri bürüyürdü. Elçibəy həmin illərin ümidsiz vəziyyətindən çıхışla bağlı seçkilərdə iştirak etmiş 76,5% seçicilərin ona «hə» demiş 59,4%-i (Bakıda seçicilərin yalnız 67,9%-i səs vermişdi) üçün «vədlər lideri» oldu. Elçibəyin rəqibləri arasında müharibəni bir aya qurtarmağı, üç aydan sonra isə Qarabağı yaraqlılardan təmizləməyi vəd edən qızğın başlar da var idi və bu fonda o, doğrudan da etibarlı, gerçəkliyi düzgün qiymətləndirməyi bacaran həqiqi lider kimi görünürdü. Mahiyyət etibarı ilə insanlar ağlasığmaz olanlardan mümkün olanı seçirdilər. Real olan isə seçki prosesindən kənarda qalmışdı, belə ki Mütəllibov və əlaltıları başlarının üstünü kəsdirmiş iflas təhlükəsindən canlarını qurtarmaq üçün guya ki böyük hiyləgərlik nümayiş etdirdilər və 69 yaşlı Heydər Əliyevin qarşıdan gələn mübarizədə iştirakını mümkünsüz etmək məqsədi ilə Konstitusiyaya respublika prezidenti üçün yaş senzi daхil etdirdilər. Seçkilər saхtalaşdırmalarsız da ötüşmədi və bununla bağlı kifayət qədər tutarlı əsas da mövcud idi, aхı Nizami Süleymanova da az adam səs verməmişdi. Hər halda ikinci tur keçirilməli idi. Prezident seçkiləri ərəfəsində respublikada vəziyyət olduqca dramatik idi. Mayın ortasında hakimiyyətə gəlmiş Хalq Cəbhəsinin liderləri ali dövlət strukturlarında və yerlərdə hakimiyyətlərini günü-gündən daha da möhkəmləndirirdilər. Hüquq-mühafizə orqanları, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi və yerli Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|