361
birləşmələrin təyini. . . . . . . . . . . . . . .
3.2.11. Vitaminlərin təyin edilməsi . . . . . . . .
3.2.11.1. Bitki yağlarında tokoferolun izomer
formalarının təyini . . . . . . . . . . . . . .
3.2.12. Triqliseridlərin, aminturşuların və
karbohidratların təyini . . . . . . . . . . .
3.2.12.1. Triqliseridlərin təyini . . . . . . . . .
3.2.12.2. Aminturşuların təyini . . . . . . . . .
3.2.12.3. Karbohidratların təyini . . . . . . . . .
3.2.13. Qida məhsullarının aromatının (ətrinin) analizi
3.2.13.1. Qaz ekstraksiyası . . . . . . . . . . .
3.2.13.2. Üzvi həlledicilərlə ekstraksiya . . . . . .
3.2.13.3. Distillə üsulu . . . . . . . . . . . .
3.2.13.4. Xromatoqrafik ayrılma . . . . . . . . .
3.2.13.5. Qoxuların kimyəvi fraksiyalandırılması . .
3.3. Qaz-maye xromatoqrafiyası . . . . . . . . .
3.4. Qaz-bərk xromatoqrafiya . . . . . . . . . .
3.5. Kağız üzərində paylaşdırıcı xromatoqrafiya . .
3.5.1. Hisə verilmiş məhsulların fenol tərkibinin təyini
3.6. Nazik təbəqəli xromatoqrafiya (NTX) üsulu . .
3.6.1. Nazik təbəqəli xromatoqrafiya üsulunun
əsasları. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.6.1.1. Nazik təbəqəli xromatoqrafiya üçün sorbentlər
3.6.1.2. Hərəkət edən maye fazanın və ayrılma
şərtlərinin seçilməsi . . . . . . . . . . . . . .
3.6.1.3. NTX üçün lövhəciklərin hazırlanması . . .
3.6.1.4. Nümunənin lövhəcik üzərinə keçirilməsi . .
3.6.1.5. Lövhəcik üzərində maddənin
xromatoqrafiyalandırılması . . . . . . . . . . .
3.6.1.6. İdentifikasiya üsulları . . . . . . . . . .
3.6.1.7. Nazik təbəqəli xromatoqrafiyada miqdari
analiz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.6.1.8. Xromatoqramların sənədləşdirilməsi . . . .
3.6.2. Lipidlərin fraksiya tərkibinin təyini . . . . .
3.6.3. Fosfolipidlərin fraksiyalara ayrılması . . . .
147
151
151
153
153
154
155
156
159
161
162
168
175
183
186
188
192
192
204
205
209
212
217
218
220
222
224
225
228
362
3.6.4. Vitaminlərin təyin olunması . . . . . . . .
3.6.4.1. Karotinoidlərin ayrılması və aşkar edilməsi .
3.6.4.2. Meyvə və tərəvəzlərdə karotinoidlərin təyini .
3.6.4.3. Tokoferolların təyini . . . . . . . . . .
3.6.5. Pestisidlərin qalıq miqdarının təyini . . . . .
3.6.5.1. Tərəvəzlərdə, meyvələrdə, taxılda, süddə və
ətdə xlorofosun təyini . . . . . . . . . . . .
3.6.6. Di - və trikarbon turşularının təyini . . . . .
3.6.6.1. Meyvə və tərəvəzlərdə di - və trikarbon turşu-
larının təyini . . . . . . . . . . . . . . . .
3.6.7. Karbohidratların ayrılması . . . . . . . .
3.6.8. Aminturşuların ayrılması . . . . . . . .
3.7. Kolonkalı xromatoqrafiya . . . . . . . . .
3.7.1. Kolonkalı xromatoqrafiya haqqında ümumi
məlumat . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.7.2. Kolonkalarda paylaşdırıcı xromatoqrafiya
üsulunun əsasları . . . . . . . . . . . . . . .
3.7.3. Kolonkalarda paylaşdırıcı xromatoqrafiya
üsulunun tətbiqi . . . . . . . . . . . . . . .
3.8. Adsorbsion xromatoqrafiya . . . . . . . . .
3.8.1. Adsorbsion xromatoqrafiya üsulunun əsasları .
3.8.2. Adsorbsiyalı xromatoqrafiya üsulunun tətbiqi .
3.8.2.1. Poliamiddə fraksiyalandırmaqla katexinlərin
və leykoantosianların təyini . . . . . . . . . .
3.9. İon-mübadilə xromatoqrafiyası . . . . . . .
3.9.1. İon-mübadilə xromatoqrafiyası üsulunun
əsasları . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.9.2. İon mübadilə üsulunun tətbiqi . . . . . . .
3.9.3. Yağ turşularının ayrılması və metilləşdirilməsi .
3.9.3.1. İon-mübadilə qatranının hazırlanması . . .
3.9.3.2. İon-mübadilə kolonkasının hazırlanması . .
3.9.3.3. Sərbəst yağ turşularının kolonkada udulması
3.9.3.4. Yağ turşularının ion-mübadilə kolonkasında
metilləşdirilməsi . . . . . . . . . . . . . . .
231
231
232
233
236
236
241
242
245
247
247
247
251
252
253
253
255
255
257
257
260
260
261
261
261
262
363
3.9.4. İon-mübadilə xromatoqrafiyası üsulu ilə
aminturşuları təyini . . . . . . . . . . . . ....
3.10. Molekulyar-şəbəkəli xromatoqrafiya . . . . .
3.10.1. Molekulyar – şəbəkəli xromatoqrafiya
üsulunun əsasları . . . . . . . . . . . . . . .
3.10.2. Molekulyar şəbəkələrdə zülalların
xromatoqrafiyası . . . . . . . . . . . . . .
263
267
267
269
IV BÖLMƏ. QİDA MƏHSULLARININ TƏDQİQ
OLUNMASININ LÜMİNESSENT
ÜSULLARI
. . . . . . . . . . .
4.1. Qida məhsullarının lüminessentli tədqiqat
üsullarının əsasları . . . . . . . . . . . . . .
4.2. Qida məhsullarının keyfiyyətliliyinin təyin
olunması ......................................................................
4.3. Qida məhsullarının kimyəvi tərkibinin təyini . .
4.3.1. Süddə zülalların və yağların təyin edilməsi......
4.3.2. Tiamin, riboflavin, fol turşuları kimi
vitaminlərin təyini . . . . . . . . . .
4.3.2.1. B
1
vitaminin (tiamin və ya anevrin) təyini . .
4.3.2.2. B
2
vitamininin (riboflavin) təyini . . . . .
4.3.2.3. Fol turşusu qrupu vitaminlərinin təyini . . .
4.3.3. Qida məhsullarının zərərsizliyinə nəzarət . . .
4.3.3.1. Polisiklik aromatik karbohidrogenlərin təyini
4.3.3.2. Pestisidlərin təyini . . . . . . . . . . .
4.3.3.3. Ağır metal duzlarının təyini . . . . . . .
4.4. Fluoressensiya və hemilüminessensiya
indikatorları . . . . . . . . . . . . . . . .
V BÖLMƏ. QİDA MƏHSULLARININ REOLOJİ
ANALİZ ÜSULLARI . . . . . . .
5.1. Reologiyanın əsas anlayışları . . . . . . . .
5.2. Reoloji modellər və bərabərliklər. Qida
kütlələrinin həcmi deformasiyası . . . . . . . .
273
273
279
284
286
287
287
288
290
291
291
295
296
297
299
299
303
364
5.2.1. Qida kütlələrinin həcmi deformasiyası . . . .
5.3. Reoloji xüsusiyyətlərin struktur tipləri və təyini
üsulları . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Əsas reoloji xüsusiyyətləri təyin etmək üçün olan
cihazlar . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4.1. Hərəkət (axın) deformasiyasını ölçmək üçün
istifadə edilən cihazlar . . . . . . . . . . . . .
5.4.1.1. Veyler – Rebinder cihazı . . . . . . . . .
5.4.1.2. Maili səthdə yerdəyişmə deformasiyasının
ölçülməsi üçün Nikolayev cihazı . . . . . . . . .
5.4.1.3. Volaroviçin rotasiyalı viskozimetri . . . .
5.4.1.4. Kapillyar viskozimetrlər . . . . . . . .
5.4.1.5. Diyircəkli Qeppler viskozimetri . . . . . .
5.4.1.6. Konik viskozimetr . . . . . . . . . . .
5.4.2. Biroxlu sıxılma deformasiyasını ölçmək üçün
istifadə olunan cihazlar . . . . . . . . . . . .
5.4.2.1. Nikolayev və Şpiqelqlyas cihazı . . . . .
5.4.2.2. Dinamometrik tərəzilər . . . . . . . . .
304
307
313
314
314
318
322
329
332
336
338
338
340
VI BÖLMƏ. QİDA MƏHSULLARININ
KEYFİYYƏTİNƏ NƏZARƏT ÜÇÜN
İŞLƏDİLƏN CİHAZ VƏ TEXNİKİ
VASİTƏLƏR
. .
6.1. Qida məhsullarının tərkibi və xassələrinin avtomat
laşdırılmış təyini üsullarının təsnifatı . . . . . . .
6.2. Avtomatlaşdırılmış nəzarət üçün texniki vasitələrə
verilən tələblər . . . . . . . . . . . . . . . .
6.3. Səpələnən (dənəvər) qida məhsullarının
temperaturu və nəmliyinin məsafədən ölçülməsi . .
345
345
347
348
ƏDƏBİYYAT
. . . . . . . . . . . . . . . 356
MÜNDƏRİCAT
. . . . . . . . . . . . . .
359
365
t.e.n., dos.
Fərzəliyev Elsevər Baba oğlu
Qida məhsullarının müasir
tədqiqat üsulları
---------------------------------------------
Ali məktəblər üçün dərslik
Чапа имзаланыб 30. 06. 2014. Каьыз форматы 60х84 1/16.
Щяжми 22,9 ч.в. Сифариш 122. Сайы 500.
---------------------------------------------------------------------------
" Игтисад Университети " Няшриййаты.
АЗ 1001, Бакы, Истиглалиййят кцчяси, 6
___________________________________________________
Няшриййатын мцдири
Камил Щцсейнов
Баш редактор
Исмят Сяфяров
Редактор
Исабя Щцсейнова
Корректор
Səbiyyə Səmimi
Компйутер operatoru
Тяраня Бахшялийева
Компйутер yığımı
İsayeva Aysel
Дизайнер
Mehdi Quliyev
366
FƏRZƏLİYEV ELSEVƏR BABA
OĞLU
1960-cı ildə Azərbaycanın dilbər
guşələrindən olan Quba rayonunun Amsar
kəndində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur.
1977-ci ildə Amsar kənd orta məktəbini əla
və yaxşı qiymətlərlə bitirdikdən sonra
sovxozda fəhlə işləmişdir. 1980-cı ildə Ç.
İldırım adına Azərbaycan Politexnik
İnstitutunun (indiki Azərbaycan Texniki
Universiteti) Kirovabad (indiki Gəncə)
filialının “Yeyinti məhsullarının
texnologiyası” fakültəsinə “Konservləşdirmə texnologiyası” ixtisası üzrə I
kursa qəbul olmuş, 1985-ci ildə Azərbaycan Texnologiya İnstitutunu eyni
fakültə və ixtisas üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1985-ci də
Azərbaycan Bağçılıq və Subtropik Bitkilər üzrə Elm-İstehsalat Birliyinin
“Konsevləşdirilmiş yeyinti məhsullarının texnologiyası” ixtisası üzrə
(istehsalatdan ayrılmaqla) aspiranturasına qəbul olunmuş, 1986-cı ilin
iyulunda M. V. Lomonosov adına Odessa Yeyinti Sənaye Texnologiyası
İnstitutunun (indiki Odessa Qida Texnologiyaları Milli Akademiyası) eyni
ixtisas üzrə məqsədli aspiranturasına köçürülmüşdür. 1988-ci ildə
namizədlik dissertasiyasının yazılmasını vaxtından əvvəl tamamlamış və
1989-cu ilin iyununda müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək, texnika elmləri
namizədi alimlik dərəcəsinə layiq görülmüşdür. Ali tədris müəssisələrindəki
23 illik əmək fəaliyyəti dövründə laboratoriya müdiri, assistent, müəllim,
baş müəllim və dosent vəzifələrində çalışmışdır. Doktorluq dissertasiyası
üzərində işləyir. Hazırda Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin “Qida
məhsullarının texnologiyası” kafedrasında dosent vəzifəsində çalışır. 65-
dək elmi əsərin, o cümlədən 3 dərslik, 10 fənn proqramı, 2 metodiki vəsait
və bir çox maraqlı əsərlərin müəllifidir.
Ailəlidir, iki qızı, bir oğlu və bir nəvəsi var.
Dostları ilə paylaş: |