Microsoft Word gelecek dunya duzeni I kitab doc
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “yeni dünya kommunizmi”
- “geoterror”
- I FƏSİL: İ darəetmə və siyasi düzən Siyasət və nizam (düzən)
- Normaların yaradılması və ona əməl edilməsi elə icra, nəyisə həyata keçirmə, yəni prosesləri bir vəziyyətdən digərinə
88 -təbliğatın genişləndirilməsi, insan hüquqlarının, insanlıq dəyərlərinin geniş təbliğ olunması və total qaydada şüurlara oturdulması və s. XXII əsrdə dünyanın nüfuz dairələrinə ayırılması proseslərinin baza etibarilə başa çatması ilə münasibətlərdə liberal-realizm daha da geniş formada öz əksini tapacaqdır. Liberal-realizm dalğaları bir-birilərini əvəzləyəcəkdir. Bu dalğalar demək olar ki, yeni-yeni yumşaq yanaşmaları ortaya çıxaracaqdır. Ancaq liberal-realizm dalğalarının mənfi xüsusiyyətləri ondan ibarət olacaqdır ki, insanların bir çox hallarda mübarizə əzmləri sına biləcəkdir. Bir çox hallarda məsuliyyətsizliklər, etinasızlıqlar ortaya çıxacaqdır. Yanaşmalarda boşluqlar daha çox olacaqdır. Əksər hallarda ümumi maraqlar fərdi maraqlar üzərində qələbə qazanacaqdır. Bir-birini əvəz edən dünya liberal-realizm dalğalarından, sosial birləşmələrdən, belə demək mümkünsə, “yeni dünya kommunizmi” meydana gələcəkdir. Bir məsələni də vurğulamaq lazımdır ki, qarşılıqlı rəqabətdən, kəskin mübarizədən, bunlardan üzə çıxan qorxudan, həm də cəmiyyətlərdə liberalizmi yaymaq istəklərindən irəli gələrək, böyük dövlətlər humanizm siyasətinə üstünlük verirlər. Məsələn, adi bir faktı qeyd edək ki, konfrontasiyaların mövcud olduğu illərdən biri olan 1985-ci il dünyada xeyriyyəçilik fəaliyyətinin genişlənməsi ilə xarakterizə edilən bir il olmuşdur. Bu zaman xeyriyyə konsertləri bütün dünyanı əhatə edirdi və humanitar siyasət güclənirdi. Böyük dövlətlər humanizm mahiyyətli siyasəti həm də ona görə həyata keçirirlər və gələcəkdə də davam etdirəcəklər ki, kiçik dövlətlərə qarşı olan sərt tədbirlər nəticə etibarilə həm də böyük dövlətlərin özlərinə qarşı çevrilir. Kiçik və zəif dövlətin əhalisi, müəyyən qrupları böyük dövlətlər üçün köklü problemlərə gətirib çıxarır. Zəif dövlətlər “geoterror” tranzitlərinə-terrorun trafik məkanına –terror karvanına çevrilirlər.
89
İ darəetmə və siyasi düzən Siyasət və nizam (düzən) Siyasət başlıca olaraq dövlətə aid olan məsələdir ki, onun icrasını dövlət hakimiyyəti həyata keçirir. (Qeyd: icra dedikdə, burada həm rəhbərlik, həm də tabeçilik fəaliyyəti nəzərdə tutulmalıdır. Rəhbər şəxs –dövlət rəhbəri, qərarlar qəbul etməklə və həmin qərarları icra üçün istiqamətləndirməklə, proseslərə istiqamət verməklə əslində öz vəzifəsini yerinə yetirmiş, icra etmiş olur. Tabe olan tərəf də öz fəaliyyəti ilə icra işlərini yerinə yetirir. Qanunvericilik və məhkəmə hakimiyyətində də icra vardır. Ümumiyyətlə, icra dedikdə, hər bir şəxsin öz vəzifəsini yerinə yetirməsi-vəzifə funksiyasının ə saslarını yerinə yetirməsi, başa düşülməlidir. İcra funksiyası dövlətin bilavasitə məqsədlərinin həyata keçirilməsi üçün onun göstərdiyi mürəkkəb, rəngarənglik və fasiləsiz fəaliyyəti ehtiva edir. 1 Normaların yaradılması və ona əməl edilməsi elə icra, nəyisə həyata keçirmə, yəni prosesləri bir vəziyyətdən digərinə döndərmək, elementlərin yerlərini dəyişdirmək deməkdir. Rəhbər və tabeçiliyində olan şəxslər icra tərəfləridir. Bütün hüquq normalarının yaradılması və normalara əməl edilməsi, proseslərin istiqamətləndirilməsi və proseslərdə iştirak icra fəaliyyətidir). Elə dövlət hakimiyyətinin fəaliyyəti, zəncirvari qaydada
aktlar həyata
keçirməsi, hadisələr törətməsi vəziyyətləri və prosesləri siyasətdir. Siyasətin yerinə yetirilməsində təşkilatçılıq (təşkiletmə), icraçılıq, qərarların qəbul edilməsi və hüquqların müdafiəsi kimi akt (fəaliyyət) istiqamətləri mövcuddur. Dövlətdə və cəmiyyətdə şəxslərin
1 Əliyev Ş. Prezidentlik institutu. Dərs vəsaiti. Bakı.-Bakı Universiteti nəşriyyatı, 1994. səh.3. 90 fəaliyyəti və şəxslərin cəmləşdiyi ictimai-siyasi qrupların fəaliyyəti siyasətə aid edilir. Dövlət insanların təbii hüquq normalarını əks etdirən və təsbitini nəzərdə tutan qaydaları qanuna çevirir. Qanun (qanunvericilik aktları) isə odur ki, elə bir qaydadır ki, ona mütləq əməl olunmalıdır. İnsanların hüquqlarını əks etdirən qanun əslində insanlar üçün ixtira olunmur və təbii hüquqlardan irəli gələrək həmin qanunlar kəşf edilir. İndiki zamanın inkişaf tempinə uyğun olaraq insanlar da öz təbii hüquq sferalarını genişləndirirlər və bunu məcburi qaydalara-qanunlara çevirirlər. İnsanlar üçün meydana gələn və onların hüquqlarını əks etdirən qanunlar insanları idarə edən təbiət qanunları ilə birləşir və elə təbiət qanunlarının (insanları
həm təbiətdən enerji alırlar, həm də onların hüquqlarını aşkara çıxaran qanunlardan faydalanırlar.
Siyasət sayəsində dövlətin daxilində və beynəlxalq əlaqələrində fəaliyyətin istiqamətləri nəzəri baxımdan müəyyən edilir. Məsələn, fəaliyyətin nəzəri əsaslarını əks etdirən sənədlərin-qərarların, konsepsiya və
doktrinaların, proqramların və digər bu kimi aktların qəbul edilməsi ilə siyasət fəaliyyətinin istiqamətləri də müəyyən edilir. Eləcə də siyasi proseslər istiqamətləndirilir, sonradan isə bu proseslərin ənənəyə və ictimai vərdişə çevrilməsi üçün qaydalar-hüquq
1 Aristotel. “Siyasət. Böyük etika”. Tərcümə edəni: Fikrət Təbibi, Bakı, XXI-Yeni Nəşrlər Evi, 2006, 432 səh.; səh. 109, 346-347. Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|