Microsoft Word geosiyaset son doc
Yüklə 21,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÝÅÎÑÈÉÀÑßÒÈ
137
ni daha da möhkəmləndirmişdir. Müqayisə üçün qeyd edək ki, 2013-ci ildə Azərbaycanda UDM istehsalı 71 mlrd. ABŞ dolla- rı 57
58 , Ermənis- tanda isə 10,4 mlrd. dollar 59 təşkil etmişdir. Azərbaycanın Gür- cüstan iqtisadiyyatının inkişafında oynadığı rolu da nəzərə ala- raq, demək olar ki, bu gün ölkəmizin bölgənin UDM istehsa- lındakı payı 80%-dən çoxdur. Dünyanın bir çox nüfuzlu iqtisa- di və maliyyə mərkəzləri, o cümlədən Dünya Bankı, Beynəl- xalq Valyuta Fondu, Dünya İqtisadi Forumu, "Moodys", "Fitch Raitings", "Standard and Poors" nüfuzlu reytinq agentlikləri Azərbaycanın yüksək inkişaf tempi nümayiş etdirdiyini xüsusi vurğulayaraq, onun dünyada ən yüksək iqtisadi artıma malik olması faktını qeyd etmişlər. Davos iqtisadi Forumunun 2013- cü ilə dair hesabatında Azərbaycan “iqtisadiyyatın rəqabətə da- vamlılığı” əmsalına görə dünya ölkələri arasında 39-cu, 2014- cü ilin birinci yarısının göstəricilərinə görəsə 38-ci yeri tutmuş- dur. 60
tinin birgə hazırladığı "İqtisadi Azadlıq İndeksi - 2014" adlı hesabatda Azərbaycan dünyanın 186 ölkəsi arasında 81-ci yeri tutaraq iqtisadi cəhətdən “orta azad ölkələr” sırasına daxil ol- muşdur.
61 Beynəlxalq maliyyə mərkəzlərinin, o cümlədən Dünya Bankının, Beynəlxalq Valyuta Fondunun hesablamaları göstərir ki, qarşıdan gələn illərdə Azərbaycanda sürətli iqtisadi inkişaf tendensiyası davam edəcək ki, bu da müvafiq olaraq həm ölkənin beynəlxalq imicinə, həm də xarici geosiyasi ak- torlarla tərəfdaşlıq münasibətlərinə müsbət təsir göstərəcəkdir. Hazırda təbii səbəblərdən ümumi iqtisadi gücünə görə Rusiya, Ukrayna, Qazaxıstan və Belarus kimi iri dövlətlərdən
57 Bax: http://www. kaspiy.az, 10 yanvar 2014. 58 Bax: http:// www. newsgeorgia.ru, 24 mart 2014. 59 Bax: http:// www. newsarmenia.ru, 31 may 2014. 60 Bax:”Azərbaycan”qəzeti, 4 sentyabr 2014-cü il, s.6. 61 Bax: AzərTAc, Bülleten, 17 yanvar 2014- cü il. ßËÈ ÙßÑßÍÎÂ
138
nisbətən geridə qalsa da, Azərbaycan qalan digər postsovet res- publikalardan həm iqtisadi kəmiyyət, həm də keyfiyyət göstə- ricilərinə görə irəlidədir. Bölgədəki neft istehsalına, transmilli
xıstan və Gürcüstanla birlikdə mütəxəssislər tərəfindən böl- gənin ən əhəmiyyətli dövləti hesab olunur. Bundan başqa, Azərbaycanın milli iqtisadiyyatı müstəqil- liyinin ilk illərində tamamilə xarici kapitaldan və neft səna- yesindən asılı idisə, son illərdə nisbət əsaslı şəkildə dəyişmiş, iqtisadi, sosial, infrastruktur və s. sahələrdə yerli kapital və qeyri-neft sektorunun payı üstün səviyyəyə yüksəlmişdir. Son illər Azərbaycan rəhbərliyi neft amilindən və xarici kapitaldan
qeyri-neft sektorunun üzərinə keçirmiş, əsas valyuta ehtiyatla- rını da məhz bu sektorun yüksəlişinə istiqamətləndirərək, yerli istehsalın, xüsusən, milli sənaye, emal və ərzaq istehsalı müəs- sisələrinin inkişafını təmin etmək üçün ciddi addımlar atmış ki, bu da ölkənin iqtisadi gələcəyi ilə bağlı əhalidə və mütəxəs- sislərdə nikbin əhval-ruhiyyə yaratmışdır. Azərbaycanda yürü- dülən məqsədyönlü siyasətin - neftdən gələn gəlirləri iqtisa- diyyatın şaxələndirilməsinə və qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəldilməsinin nəticəsi olaraq ÜDM-in strukturunda bu sahə- nin payı sürətlə artmışdır. Əgər 2010-cu ildə iqtisadiyyatda qeyri-neft sektorunun payı 44.4% təşkil edirdisə, 2013-cü ildə bu rəqəm artıq 56.6%-ə yüksəlmişdir. Hökumətin proqnoz- larına əsasən, 2015-ci ildə qeyri-neft sektorunun ÜDM-də payı 61,7 faizə çatacaqdır. 62
62 Bax: http://www.economy.gov.az, Trend, 22 noyabr 2011. ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÝÅÎÑÈÉÀÑßÒÈ
139
Azərbaycanın 2005-2013-cü illərdə strateji neft və qaz məhsullarının satışından əldə edilən gəlirlər hesabına ölkənin enerji, nəqliyyat, rabitə-informasiya sektorunun tam yeniləşdi- rilməsi və bu sahələr üzrə milli təhlükəsizliyin möhkəmlən- dirilməsi, sosial və iqtisadi infrastrukturun yenidən qurulması, iqtisadiyyatının liberallaşdırılması və şaxələndirilməsi, qeyri- neft sektorunun inkişafına önəm verilməsi, ekoloji tarazlığın təmin edilməsi və s. hesab olunur. 2003-cü ildən başlayaraq regionların sosial-iqtisadi inkişafı dövlət proqramlarının qəbulu və icrası respublikada yeni şərait yaradaraq, Azərbaycanın bütövlükdə əksər bölgələrinin hərtərəf- li tərəqqisinə səbəb olmuş, mərkəzlə regionlar arasında iqtisadi- sosial fərqləri əsasən aradan qaldırmış, yaşayış məntəqələrinin simasını müasirləşdirmişdir. Respublikanın kommunal, yol- nəqliyyat, sosial, informasiya-kommunikasiya, ekologiya və di- gər sahələrin infrastrukturuna milyardlarla dollar investisiya qoyulmuşdur. Yeni iş yerlərinin açılması ölkədə işsizlik prob- leminin aradan qaldırılmasına mühüm təsir göstərmişdir. Müstəqillik illərində Azərbaycanın kənd təsərrüfatı və ər- zaq istehsalı sisteminə əsaslı investisiya yatırılmış, fermerlərə birbaşa dövlət dəstəyi göstərilmiş və bu sahənin inkişafına əsaslı təkan verilmişdir. Hazırda Azərbaycan əksər ərzaq məh- sulları ilə özünü əsasən təmin edir. Əgər Sovet hakimiyyəti illərində Azərbaycan bəzi ərzaq məhsullarının istehlakında (ət, yağ, kartof, taxıl və s.) digər respublikalardan asılı vəziyyətdə idisə, müstəqillik dövründə bu balans daxili istehsal hesabına kəskin dəyişmişdir. Göründüyü kimi, 2004-2013-cü illərdə həyata keçirilmiş məqsədyönlü siyasət nəticəsində ölkə iqtisadiyyatı şaxələndi- rilmiş və iqtisadi balansda qeyri-neft sektorunun üstünlüyü tə- min edilmişdir. Bununla yanaşı, qarşıdan gələn dövrdə də iq- tisadiyyatda enerji amili öz aktuallığını saxlayacaq. Hazırda Azərbaycanın xarici borclarının miqdarı ÜDM-in cəmi 8%-i Yüklə 21,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|