Microsoft Word geosiyaset son doc

 

ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÝÅÎÑÈÉÀÑßÒÈ  

 

 919

edən və bu sahədə Türkmənistanla bir çox problemi olan Azər-

baycanı hamıdan artıq narahat etməlidir.

464

 

Beləliklə, qloballaşan dünyada sərhəd təhlükəsizliyi məsə-

lələrinin və ölkənin məkan təhlükəsizliyi tələblərinin qısa təhli-

li göstərir ki, digər xarici ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanın 

da Milli Təhlükəsizlik Konsepsiyasına uyğun olaraq məxsusi 

sərhəd siyasəti formalaşdırılmalı, bu siyasətinin əsas məsələlə-

rini özündə  əks etdirən  Sərhəd Təhlükəsizliyi Konsepsiyası 

hazırlanmalıdır. Ölkənin geoməkan xarakteristikası, sərhəd-

lərinin xüsusiyyətləri və  təhlükəsizliyi, onun təmin olunması 

yolları, vasitələri və ehtiyatları ilə bağlı bütün məsələlər həmin 

sənəddə öz əksini tapmalıdır.  

 

 

§ 5. 3. Azərbaycanın milli enerji təminatı  

və təhlükəsizliyi siyasəti 

 

 Azərbaycan Respublikası  Cənubi Qafqazın yeganə ölkə-

sidir ki, zəngin karbohidrogen ehtiyatlarına, inkişaf etmiş ya-

nacaq-energetika infrastrukturuna və özünü tam təmin edən 

enerji sisteminə malikdir. Ölkənin təkcə milli və regional sə-

viyyədə deyil, həm də dünya enerji sistemində getdikcə  həll-

edici bir vəsiləyə çevrilməsi, transmilli enerji bazarlarında özü-

nəməxsus yer tutması  və Avropanın enerji təhlükəsizliyində 

fəal iştirakı onun regional və planetar geosiyasi, geoiqtisadi 

mövqeyinin möhkəmlənməsinə xüsusi təsir göstərməkdədir.  

Azərbaycanın enerji ehtiyatları həm də milli iqtisadiyyatın 

bütün sahələrinin dinamik inkişafının əsasını təşkil edir, ölkə-

nin ümumi daxili məhsulunun, əsas maliyyə - iqtisadi göstəri-

cilərinin formalaşmasında həlledici amil kimi çıxış edir. Odur 

                                                 

464

 Bax:  Велиев E. Каспий  остается  проблематичной  зоной // газ. 

“Зеркало”, 26 января 2010 г. 

---

 

ßËÈ ÙßÑßÍΠ

 

920 

ki, mövcud təbii ehtiyatlardan, yanacaq-enerji potensialından 

səmərəli istifadə edilməsi siyasəti Cənubi Qafqazın regional 

geosiyasi və geoiqtisadi vəziyyəti fonunda ölkənin davamlı 

iqtisadi inkişafının və iqtisadi təhlükəsizliyinin  əsas təminat-

larından birini yaradır.  

 Geosiyasi  ədəbiyyatda hər bir ölkənin  enerji təhlükəsiz-

liyi onun milli təhlükəsizliyin mühüm tərkib hissələrindən biri 

kimi dəyərləndirilir. Enerji təhlükəsizliyi dedikdə, bütün ölkə-

nin, onun vətəndaşlarının, cəmiyyətin, iqtisadiyyatın yanacaq 

və enerji təchizatı vasitəsi  İlə xarici və daxili təhdidlərdən 

müdafiəsi nəzərdə tutulur. Xarici təhdidlərə geosiyasi, xaricdən 

qaynaqlanan makroiqtisadi xarakterli problemləri, daxili 

təhlükəsizliyə isə ölkənin milli enerji sektoru ilə birbaşa bağlı 

olan məsələləri aid edirlər.  

Enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasının əsas prinsipləri 

aşağıdakılardır: 

  strateji və mühüm obyektlərin enerji ilə etibarlı təmin 

olunması;  

  sərf edilmiş yanacaq ehtiyatlarının yerinin doldurul-

ması;  

  yanacağın və enerji növlərinin diversifikasiyası 

(şaxələndirilməsi);  

  ekoloji tələblərin nəzərə alınması; 

  enerji ehtiyatlarından səmərəsiz istifadənin qarşısının 

alınması;  

  daxili və xarici bazarlarda enerji ehtiyatlarının lazımi 

gəlir gətirməsi və  səmərəli ixrac üçün azad iqtisadi 

şəraitin yaradılması və s.

465

  

Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyi siyasətinin  əsasları, 

onun təmin olunması prinsipləri öz əksini “Əsrin müqavilə-

                                                 

465

 Bax: 

“Energetika 

haqqında” Azərbaycan Respublikasının 

Qanunu//www.mie.gov.az/cgi- bin/min/main.cgi.id 

---

 

ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍÛÍ ÝÅÎÑÈÉÀÑßÒÈ  

 

 921

si”nin imzalanması ilə başlanan və 1994-cü ildən həyata keçi-

rilən yeni neft strategiyasında tapmışdır. Bundan başqa, Azər-

baycanın transmilli və daxili enerji siyasəti, bu sahədə həyata 

keçirilən tədbirlər, reallaşdırılan vəzifələr və enerji təhlükə-

sizliyinin təmin olunması ilə bağlı digər məsələlər 2003-2014-

cü illərdə qəbul olunmuş bir çox rəsmi dövlət sənədlərində də 

əks olunmuşdur. Bunların sırasında “Energetika haqqında” 

Azərbaycan Respublikasının Qanununu, “Alternativ və  bərpa 

olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə” Dövlət 

Proqramını, “2005-2015-ci illərdə ölkənin yanacaq-enerji kom-

pleksinin inkişafı” Dövlət Proqramını, “Şahdəniz 2” təbii qaz 

və s. göstərmək olar.

466

  

Azərbaycan dövləti hazırda kənar təsirlərdən asılı olma-

yan milli enerji sektorunun yaradılması  və davamlı iqtisadi 

inkişafının təmin edilməsi məqsədi ilə çevik enerji siyasəti 

həyata keçirir. Bu siyasətin prioritet vəzifələri  ölkənin təbii 

enerji ehtiyatlarının qorunması  və  səmərəli istifadəsi, milli 

energetika sektorunun inkişafı, əhalinin və iqtisadiyyatın neftə, 

qaza, elektrik enerjisinə  və digər enerji daşıyıcılarına olan 

daxili tələbatının tam və davamlı  təminatı, xarici ölkələrin 

Xəzər bölgəsindəki beynəlxalq, regional və yerli enerji maraq-

larının və  təhlükəsizliyinin respublikanın milli maraqları ilə 

əlaqələndirilməsi, ölkənin enerji təhlükəsizliyindən irəli gələn 

digər strateji məsələlərin həllindən ibarətdir. 

Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması 

məqsədi ilə son illərdə ölkə daxilində bir sıra təşkilati-texnoloji 

tədbirlər həyata keçirilmiş və bu gün də keçirilməkdədir. Onla-

rın sırasına yanacaq-enerji kompleksinin texnoloji bazasının və 

infrastrukturların modernləşdirilməsi, yanacaq-enerji ehtiyatla-

rının mənimsənilməsi və istismarının dünya standartları səviy-

yəsinə qaldırılması, neft-qaz istehsalının ekoloji təmizliyinin 

                                                 

466

 

http://e-qanun.az 

---