Microsoft Word history of east theatre
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 6) 45-dən 50 yaşınadək; 7) 50 yaşından ömrünün sonuna kimi.
- 8. Müasir Noh teatrı
- 1980-ci ilə olan məlumata görə Noh Teatrları Assosasiyası 1052 site, 66 vaki, 94 kögen, 51 fleytaçı, 62 kotsucumi, 49 otsucumi və 38 tayko ustası hesablamışdı.
- Maruoka Dayci
- Kokiritsu Nohqaku-do
- Kance məktəbi əsasən Syöroku Səkine, Siro Nomuro, Masakuni Asami
- Kito məktəbindən isə Sintaro Avayo və Akiyö Tomoyeda bir nümunə kimi göstərilə bilər . Axır zamanlarda Yaponiyada “Tajiki-Noh”
_____________Milli Kitabxana_____________ 121 6) 45-dən 50 yaşınadək; 7) 50 yaşından ömrünün sonuna kimi. Hər yaradıcılıq dövrünün öz məziyyətləri və xüsusiyyətləri var. İlk mərhələdə yeniyetmə aktyoru sərt proqram qanunlarına tabe etdirmək yaramaz: ona ustad tərəfindən heç bir təzyiq göstərilməməlidir. Bu vaxt gənc aktyora nəsihət verib “bu, yaxşıdır, busa pisdir” deməyinə dəyməz: onun sənətə həvəsi sönə bilər. Mərhələnin başlı- ca məqsədi şagirddə oyuna meyl və maraq oyatmaqdır. Aktyorun sistematik şəkildə tərbiyəsi ikinci mərhələnin çərçivələrilə hüdudlanır. Bu dövrdə aktyor oyun texnikasını mükəmməl mənimsəməlidir, düzgün səhnə davranışına, düzgün tələffüzə yiyələnməlidir, rəqs fiqurlarını olduğu kimi yerinə yetirməlidir. Növbəti mərhələ sınaq mərhələsidir. Bu həmin dövrdür ki, insan həddi-buluğ çağının fiziki naqisliklərini yaşayır. Səhnədə görünən belə aktyora seyrçilər adətən gülürlər. Və bunu sənətçilər normal hal hesab edir. Cavan aktyor bu nöqsanları aradan qaldırmaq üçün yorulmadan çalışmalıdır, sənətkarlığını cilalamalıdır. Əgər bu mərhələdə o özünə qalib gəlsə, deməli, böyük hünər sahibidir və sənət zirvələrinə ucalacaq. Sonraki mərhələlər qələbələr və uğurlar dövrüdür. 25-35 yaşarası gənc aktyordan ötrü öz şəxsi sənətkarlıq masştabının dərk edilməsi mərhələsidir. Bu zaman aktyor sanki uğurla sınağa çəkilir. Düzü, 34-35 yaş intevalında aktyor artıq sənətçi məharətinin zirvəsindədir. Bundan o yanası fiziki yorğunluq dövrüdür. Belə ki, 40 yaşından sonra fiziki bədən enerjisi ilbəil tükənir. Lakin bu, heç də yaradıcılıq imkanlarının azalması demək deyil. 45 yaşından etibarən Noh sənətçisi öz varisini yetişdirmək barədə fikirləşir. Noh aktyorunun ən ali missiyası bəlkə də elə budur. 50 yaşından yuxarı isə Noh aktyoru öz fiziki potensialı ucbatından repertuarın bir sıra pyeslərini “itirir”. Bu dövr “dahi fəaliyyətsizlik” dövrü kimi qiymətləndirilir. Qocalıq mərhələsində hər şeyi müdriklik və mənəvi enerjinin işığı həll _____________Milli Kitabxana_____________ 122 edir. Odur ki, yapon teatrşünası Masuda Syöce Noh və kögen sənətini “mistik qocaların sənəti” adlandırır. Bu, həqiqətən belədir. Çünki əsl sənət zirvəsi məhz qoca aktyorlara mənsubdur. İfa texnikası baxımından asan, emosional-psixoloji partiturası isə mürəkkəb rollar qoca aktyorların rollarıdır və bu müstəvidə onlara rəqib yoxdur. _____________Milli Kitabxana_____________ 123 8. Müasir Noh teatrı Hal-hazırda Noh tamaşaları tez-tez oynanılır. Hər bazar günü yalnız Tokio şəhərində beş, ya da altı tamaşa yerli seyrçilərə və Tokionun qonaqlarına göstərilir. İndi Noh teatr truppalarında ikinci dərəcəli rolların ifaçıları lap az qalıb: ona görə teatr belə aktyorlardan möhkəmcə yapışıb. Vaki və kögen amplualarında çıxış edən aktyorlar müasir Noh teatrında qızıla bərabər tutulur. Qəribə bir paradoks formalaşıb. Bir tərəfdən Noh truppalarının maddi vəziyyəti düzəlib, digər tərəfdən isə ikinci dərəcəli rolları ifa edəcək aktyorların sayı azalıb. Bunun ən başlıca səbəbi ondan ibarətdir ki, belə aktyorların yetişməsində aktyor şəcərəsi faktoru böyük əhəmiyyətə malikdir. 1980-ci ilə olan məlumata görə Noh Teatrları Assosasiyası 1052 site, 66 vaki, 94 kögen, 51 fleytaçı, 62 kotsucumi, 49 otsucumi və 38 tayko ustası hesablamışdı. Əlbəttə, bu göstərici Noh teatr ənənəsinin nə qədər mürəkkəb bir durumda olduğunun rəqəmi ifadələrlə aydınlaşdırır. Teatr tənqidçisi Maruoka Dayci belə bir fikirdədir ki, bu rəqəmlərdə janrın taleyi üçün böyük təhlükə gizlənib. Yəni bu gün Yaponiyada peşəkar aktyorların yetişdirilməsi teatr sənətinin mühüm problemidir. Lakin bütün bunlarla bahəm Yaponiyada Noh teatrı yaşayır və tamaşaları ilə seyrçiləri heyrətləndirir. 1983-cü ilin sentyabrından, nəhayət ki, Yaponiya Dövlət Noh Teatrı, - Kokiritsu Nohqaku-do, - üçgünlük bayram tamaşası ilə öz rəsmi fəaliyyətinə başlayır. Bu gün əsas partiya- ların ifaçıları, - sitekatalar, - yapon milli mədəniyyətində üs- tünlük təşkil edirlər. Son dövrlərdə də müxtəlif məktəblərdə maraqlı site ifaçıları meydana gəlmişdir ki, onlar arasında bö- yük rəqabət mövcuddur. İndi Yaponiyada Kance məktəbi əsasən Syöroku Səkine, Siro Nomuro, Masakuni Asami, _____________Milli Kitabxana_____________ 124 Kiyökacu Kance, Makio Umevaka, Tositeru Umevaka ilə təmsil olunur. Digər məktəblərin təmsilçilərisə nisbətən az- dır: Xoso məktəbindən Siqo Matsumoto və İdzume Mikava, Kito məktəbindən isə Sintaro Avayo və Akiyö Tomoyeda bir nümunə kimi göstərilə bilər. Axır zamanlarda Yaponiyada “Tajiki-Noh” tamaşaları yaman dəbə minib. Bu tamaşaları axşamlar tonqal işığında ifa edirlər. Belə bir forma sanki yenidən rituala qayıdışı eyhamlaş- dırır. Lakin bununla yanaşı çağdaş Noh teatrı öz ənənələrini qorumaqla yanaşı hərdən eksperimentlərdə bulunmaqdan da çəkinmir. Hələ 70-ci illərdə Kance Xisao, Noh teatrının ən məşhur aktyorlarından biri, singeki teatrında, yəni Yaponiyanın avropatipli teatrında Noh janrının oyun üslubuna, estetikasına sadiqliyi qorumaq şərti ilə, 1971-ci ildə Sofoklun “Şah Edip”, 1974-cü ildə isə yenə həmin müəllifin “Traxiyan qadınları” faciəsini səhnəyə gətirdi. Noh teatr sənətinin usta biliciləri deyirlər ki, bu teatr haqqında sistemli fikirləşmək mümkün deyil. Ona görə hər hansı bir sistem daşlaşmış bir nəsnənin ifadəçisidir. Noh teatrı isə həmişə axtarışdadır, inkişafdadır. Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|