Microsoft Word içindekiler doc

Recep Yıldız 
200 
Kaynaklar 
 
ACAROĞLU, M. Türker, “Bulgaristan’da Yabancı Basın”, Balkan Türklerinin Sesi, S.:10, 1991. 
 
_______ “Türkçe Ad ve Soyad Alan Sofya’lı Bulgarlar”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S.: 84, 1993. 
 
AKINCI, İbrahim H., “Madalyasız Şöhretlerimiz”, Balkan Türklerinin Sesi, S.: 7-8, 1991. 
 
AKKILIÇ, Niyazi, “Bulgar Mezalimi Bitmedi”, Yeni Batı Trakya, S.: 67, 1988. 
 
ALTINEL, Mürüvvet, “Bir Savaşımın Tarihçesi”,Balkan Türklerinin Sesi, S.:7-8, 1991 
 
ATEŞ, Orhan, Misyonerler ve Ermeniler, Türkiye Gaziler Vakfı Yay., Ankara, 2003. 
 
AYDIN, Mahir, Osmanlı Eyaletinden Üçüncü Bulgar Çarlığına, Kitabevi Yay., İstanbul, 1996. 
 
Balkanların Sesi, “Türklere Yapılan Mezalim Naziler Tarafından Bile Yapılmadı”, S.: 1, 1988. 
 
BARKAN, Ö. L., "Türkiye’de Muhacır  İskanı  İşleri Ve Bir İç Kanalizasyon Planına Olan İhtiyaç” ., İktisat 
Mecmuası, İst. Ünv. İkt. Fak. Yayınları. 
 
BÜKSENŞÜTİ, Ülrih, ”Bulgarlar’ın Azınlık Politikası”, Balkanlar’da Türk Kültürü, Bursa, 1985. 
 
CEVAD, Ahmed, Balkanlarda Akan Kan, (Haz. Şevket Gürel), Şamil Yayınevi, İstanbul, tarihsiz. 
 
ÇALIŞKAN, Yaşar, M.Lütfi İkiz, “1876 Bulgar İhtilaline Ait Tahkikat Evrakı”,  Türk Dünyası Araştırmaları 
Dergisi, S: 67, 1990. 
 
ÇAVUŞ, Mehmet, Bulgaristan’dan Sesler, Yaylacık Matbaası, İstanbul, 1985. 
 
_______ “Bulgaristan’da Türkçe Yer Ve Yerleşim Adları”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S.: 67, 1990. 
 
ÇELİK, Hüseyin, Görenlerin Gözü ile Van'da Ermeni Mezalimi , Cedit Neşriyat, Ankara, 2005. 
 
ÇELİK, Süleyman, Hıdrellez Bayramı, Esinti, S.: 2, 1990. 
 
ESEN, Şükrü, Sizin Olsun, Hakimiyet Matbaası, Bursa, 1987.  
 
GÖNÜLTAŞ, Nuh “Türklerin Hoşgörüsü’’ zaman com. tr. 2001.  
 
GÖZE, Ergun, "Bulgaristan Türkleri Kaddafi, Özal, vs..", Türk Kültürü Bulgaristan Türkleri Sayısı, S.: 263, 
Ankara, Mart 1985. 
 
İVGİN, Hayrettin, ’Bulgaristan’ın Doğuşu’,  www.geocities.com/hayrettinivgin/yazilari/ bulgaristan.htm. , 
12/04/2003 
 
KESKİOĞLU, Osman, Bulgaristan’da Türkler, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, C.: 642, Ankara, 1985. 
 
KILIÇ, Davut Osmanlı İdaresinde Ermeniler Ve Türk-Ermeni İlişkisi, ASAM Yay., Ankara, 2000. 
 
KIRŞEHİRLİOĞLU, E. Türkiye’de Misyoner Faaliyetleri, Bedir Yay., İstanbul, 1963. 
 
KORKUD, Refik, Komünist Bulgaristan’ın Dosyası, Türkiye Fikir Ajansı Yayınları, Ankara, 1986. 
 
POLATOĞLU, İlknur Haydar, Osmanlı İmparatorluğunda Yabancı Okullar, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 
1990. 
 
SEVİNÇ, Necdet, Ajan Okulları, Oymak Yay., İstanbul, Tarihsiz. 
 
SOMER,Tarık, “Açış Konuşması”, Bulgaristan’daki Türkler Semineri II, AÜ Yay., Ankara, 1986. 
 
ŞEREFLİ, Ahmet Şerif,  "Bulgaristan'daki Türkler (1879/1989), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002, 
Önsöz: Ahmet Cebeci, XX-XXI. 
 
ŞİMŞİR, Bilal N., Bulgaristan Türkleri, Bilgi Yay., İstanbul, 1986. 
 
TAHSİN, Muharrem, “Bulgaristan’da Ve Bulgaristan Türkleri Arasında Türk Kitabı”,  Balkanlarda Türk 
Kültürü, S.: 9, 1993.  
 
TİNDEMANS, Leo Ve Diğerleri, Başarıya Çağrı- Uluslararası Komisyon’un Balkanlar Hakkındaki Raporu-, 
(Çev. Özden Arıkan), Sabah Kitapları -Çağdaş Bakışlar Dergisi-, İstanbul, 1998. 
 
TOZLU, Necmettin "Osmanlı Devleti'nde Ermeni Eğitim Kurumları ve Faaliyetleri", Yeni Türkiye Dergisi, 
S.:38, Türkiye Medya Hizmetleri Yay.,Ankara, 2001 
 
_______ Kültür Ve Eğitim Tarihimizde Yabancı Okullar, Akçağ Yay., Ankara, 1991. 
 
URAL Gültekin, Ermeni Dosyası, 2. Baskı, Kemer Yay., İst., 1998. 
 
VARDAR, Refik, Kanlı Destan, Hakimiyet Matbaası, Bursa, 1987. 
 
http://www.ozturkler.com/data/0008/0008_05_02.htm, "Bulgaristan", 11.02.2006. 
 
http://www.kultur.gov.tr/TR/tempdosyalar/109874_girissbulgaristanturklerininkulturtarihinetoplubakis
.pdf., 25.04.2007 
 

---

Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies, 
  
Cilt: VII, Sayı 1, Sayfa: 201-205, İZMİR 2007. 
201 
 
 
ÇEVİRİLER - AKTARMALAR 
 
 
KAZAK FOLKLORUNDA “KENESARI” TİPİ
∗
 
Seyit KASKABASOV
**
 
Halkın kaderini belirlemesi açısından Kenesarı Kasımulı’nın Kazak tarihindeki yeri ve önemi 
büyüktür. XIX yüzyılın 30–40 yıllarında Avrupa’da komünizm tahayyülü gezinirken, Rusya’da 
asilzadelerin mücadelesinin bittiği, ihtilalci demokratların sahneye çıkarak salt hükümdarlıktan 
kurtulmanın çaresini aradığı günlerde, Kazak topraklarında sömürgeciliğe karşı mücadele gün geçtikçe 
artıyordu. Batıda,  İsatay-Mahambet’in; güneyde, Jankoja ile Dosan’ın ve Sarıarka’da Kenesarı’nın 
başlattığı kurtuluş mücadeleleri devam ediyordu. Bu mücadeleler ve kahramanlıklar hakkında çeşitli 
şiirler, efsaneler, destanlar yaratılmaya başlamıştı. Bunlar halkın düşünceleri üzerinde büyük etki 
yaratıyordu.  
Kenesarı’nın başlattığı ve yaklaşık on yıl süren mücadele, zihinlerde unutulmaz izler bıraktı. 
Kenesarı ve onun askerleri hakkında çeşitli folklor ürünleri ve edebi eserler, o günden itibaren çıkmaya 
başladı. Saldırının içinde olan Nısanbay jırav ve han sarayındaki Doskoja akının şiirleri ve tolgavları
1
 bu 
tarihi olayların  şeceresi gibidir. Hem mücadele döneminde hem de sonraki yıllarda çeşitli anlatılar, 
efsaneler, destanlar yaratıldı. Bunlardan bazılarının yaratıcısı bellidir; bazıları ise anonim folklor 
ürünleridir. Bu iki gruptaki eserlerin benzerlikleri yanında farklılıkları da vardır. Yazarın kendisine ait 
olan eserler, edebiyat içinde yer alır ve o eserlerde yazarın kendi duygu ve düşünceleri anlatılır. Tasvir 
edilen olaylar ile kahramanın hareketleri, yazarın kendisinin yaratmalarıdır. Yani; yazar, konuyu kendi 
amacına, isteklerine göre anlatır. Bu yüzden, mücadele hakkında geçmişte ve son zamanlarda kaleme 
alınan edebi eserlerde, Kenesarı ve askerleri, onların yaptıkları hizmetler, yazarın düşüncelerine göre 
şekillendirilmektedir. Ama folklorda (anonim ürünlerde) durum böyle değildir. Herhangi bir folklor 
ürününde önce halkın anlayışı, halkın görüşü ve düşüncesi anlatılır. Bu yüzden, bu olay ve kahraman; 
halk anlayışına, halkın isteğine uygun şekilde tasvir edilmiştir. Folklorun asıl sanat tarzı, hayalcilik; sanat 
amacı ise ideal insan tipini ortaya koymak olduğundan insanlar övülerek tasvir edilir. O yüzden hangi 
olay veya hangi tarihi kahraman olursa olsun, olduğu gibi tasvir edilmez; tersine “olması gerektiği gibi” 
tasvir edilir. Bir başka ifadeyle; folklorda hayattaki gerçek değil, hayaldeki gerçek tasvir edilir. İşte, 
Kenesarı’nın folklordaki yansımasını bu açıdan incelemek gerekir.  
Kenesarı hakkındaki folklor ürünleri az değildir. Gerçeği söylemek gerekirse, halk ağzında sözlü 
olarak yaşayanlar ve derlenmeyenler yazıya geçirilenlerden daha çoktur. Yine de elimizde bulunan 
metinler az değildir ve onlar gerek şekil gerekse içerik bakımından birbirinden farklıdır. Ancak bu 
eserlerin küçük şiirler ve efsaneler ile sınırlı olduğu unutulmamalıdır. Aralarında epik ürünler de vardır. 
Örneğin “Abılay” ve “Kenesarı” oldukça hacimli eserlerdir. “Navrızbay-Hanşayım” adlı eser destandan 
çok uzun destansı şiirlere yakındır.  
                                                 
∗
 Bu makale, Kenesarı Kasımulı Attı Halıkaralık Gılımi Teoriyalık Konferentsiya Materiyaldarı (Kenesarı Kasımulı Uluslararası 
Kongre Materyalleri, Almatı 2003, s. 55-60) isimli eserde yayımlanmıştır.  
**
 Prof. Dr. Kazakistan Bilim Akademisi Muhtar Avezov Edebiyat ve Sanat Enstitüsü Müdürü. 
1
 Tolgav: Aşığın kendi fikirlerini, görüşlerini, başından geçen olayları hatta hayatını anlattığı şiirlere verilen isimdir. Tolgavda 
önemli toplumsal-sosyal olaylar, siyasi-felsefi konular geniş ölçüde yer alır. Ayrıntılı bilgi için bk. Metin Arıkan; “Kazak 
Edebiyat Terimlerinin Kalıplaştırılması-I, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi-III, İzmir 1999.(a.n) 

---