Microsoft Word inzibati huquq doc
Yüklə 3,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sual 2. nzibati hüquq münasib ətl ərin qurulu şu v ə növl əri
- 2. nzibati hüquq münasib ətl ərin obyektini h əmin münasib ətl ərin yaranma s əb əbi t əşkil edir.
61
belə hallarda icra hakimiyyəti sahəsində açıq-hüquqi maraqların faktiki olaraq pozulmasından söhbət gedir. Buna görə icra hakimiyyəti orqanları (vəzifəli şəxslər) inzibati hüquq normaların tələblərini pozanlara qarşı müstəqil olaraq təsir tədbirlərini (intizam və inzibati məsuliyyət tədbirləri) tətbiq etmək səlahiyyətlərinə malikdirlər. darəetmə subyektləri özləri də bu kimi (buna oxşar) tələblərin pozulmasına görə məsuliyyət daşıyırlar. Birinci sualı yekunlaşdıraraq qeyd etmək istərdim ki: 1. nzibati hüquq münasibətlər dedikdə inzibati hüquq normalar vasitəsi ilə tənzimlənən idarəetmə xarakterli ictimai münasibətlər başa düşülür. Bu münasibətlərdə tərəflər inzibati hüquq normaları ilə müəyyən edilmiş və təmin edilmiş qarşılıqlı hüquq və vəzifələrin daşıyıcıları kimi çıxış edirlər. 2. nzibati hüquq münasibətlərin aşağıdakı xüsusiyyətləri mövcuddur: • onlar ″hakimiyyət-tabeçilik″ əsasında təşkil edilmiş, hakimiyyət münasibətləri kimi mövcuddurlar; • dövlət idarəetmə fəaliyyətinin təbiəti idarəetmə subyektlərinin fərqləndirilməsi zəruriyyətini tələb edir, yəni inzibati hüquqla nizama salınan idarəetmə münasiətlərinin o tərəfini ki, hansıların ki, əllərində hakimiyyət cəmləşdirilmişdir; • nzibati hüquq münasibətləri icra hakimiyyətinin vəzifə, funksiya və səlahiyyətlərinin təcrübi cəhətdən həyata keçirilməsi ilə birbaşa bağlıdırlar; • nzibati hüquq münasibətlərdə daima tərəflərdən biri icra hakimiyyətinin rəsmi və səlahiyyətli subyekti olmalıdır; • nzibati hüquq münasibətlər öz mahiyyətinə görə təşkilatçılıq xarakteri daşıyırlar; • nzibati hüquq münasibətləri, tərəflərin birinin təşəbbüsü ilə yaranır. Lakin, onların yaranmasında ikinci tərəfin razılığı və ya istəyi bütün hallarda məcburi şərt kimi qəbul edilə bilməz. Onlar, ikinci tərəfin istəyindən və ya razılığından asılı olmayaraq da yarana bilər; • nzibati hüquq münasibətlərin tərəfləri arasında mübahisələr mümkündür (bu mübahisələrin həlli ya inzibati qaydada və ya məhkəmə qaydasında mümkündür); • nzibati hüquq normaların tələblərini pozan və inzibati-hüquqi münasbətin tərəfinin məsuliyyəti birbaşa dövlət qarşısında yaranır (onun səlahiyyətli orqan və vəzifəli şə xsi). Sual 2. nzibati hüquq münasibətlərin quruluşu və növləri Birinci sualda qeyd etdiyimiz kimi, inzibati hüquq münasibətləri dövlət idarəetmə sahəsində yaranan və inzibati hüquq normaları vasitəsi ilə tənzimlənən ictimai münasibətlərdir. Göstərdiyimiz kimi, inzibati hüquq münasibətləri ümumilikdə hüquq münasibətlərinin növlərindən biri olduqları üçün onlara (hüquq münasibətlərinə) xas olan bütün ümumi əlamətlərə malikdirlər. Bununla yanaşı, inzibati hüquq münasibətlərin özünəməxsus xüsusiyyətləri mövcuddur. Bu xüsusiyyətlər ondan ibarətdir ki, inzibati hüquq münasibətləri dövlət idarəetməsi sahəsində yaranır, yəni iqtisadiyyatın, sosial-mədəni və inzibati-siyasi sahələrin idarə edilməsində, həmçinin də digər dövlət idarəetmə sahələrində idarəetmə fəaliyyətinin həyata keçirilməsi zamanı meydana çıxır.
62
nzibati hüquq münasibətləri inzibati hüquq normaları kimi də daxili quruluşa malikdirlər.
nzibati hüquq münasibətlərin elementləri (əsas hissələri) aşağıdakılardır: • nzibati hüquq münasibətlərin subyektləri; • nzibati hüquq münasibətlərin obyektləri; • nzibati hüquq münasibətlərin hüquqi faktları.
ndi isə bu elementlərin hər birini ayrı-ayrılıqda açıqlayaq. 1. nzibati hüquq münasibətlərin subyektləri inzibati hüquq və vəzifələrə malik olan şəxslər ola bilərlər. nzibati hüquq münasibətlərin subyektləri aşağıdakılardır: • Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları; • əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər; • dövlət orqanları və onların struktur bölmələri, dövlət idarə, müəssisə və təşkilatları; • qeyri-hökumət təşkilatları; • dövlət orqanlarının və qeyri-hökumət təşkilatlarının qulluqçuları və xidmətçiləri; • inzibati hüquqlara və vəzifələrə malik olan qeyri-hökumət təşkilatlarının üzvləri. Bütün hallarda inzibati hüquq münasibətlərin subyektləri inzibati hüquqlara və vəzifələrə malik olmalıdırlar. Bu da onların inzibati hüquq subyektivliyini yaradır. nzibati hüquq subyektivliyi inzibati hüquq qabiliyyətindən və inzibati fəaliyyət qabiliyyətindən ibarətdir. nzibati hüquq qabiliyyəti dedikdə vətəndaşın dövlət idarəetmə sahəsində inzibati hüquqları və vəzifələri daşımaq (sahib olmaq) qabiliyyəti başa düşülür. nzibati fəaliyyət qabiliyyəti dedikdə müəyyən yaş həddinə çatmaqla vətəndaşa dövlət idarəetmə sahəsində verilmiş hüquqları öz hərəkətləri ilə həyata keçirmək, üzərinə qoyulmuş vəzifələri yerinə yetirmək, bunun nəticəsində yeni hüquq və vəzifələr əldə etmək və öz davranışına görə hüquqi məsuliyyət daşımaq qabiliyyəti başa düşülür. Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlarında inzibati hüquq subyektivliyi onların doğulduğu vaxtdan yaranır və ölümləri ilə xitam olunur. Dövlət orqanlarında, müəssisələrdə, idarələrdə, təşkilatlarda və başqa dövlət bölmələrində isə onların müəyyən edilmiş qaydada təsis olunduqları (təşkil edildikləri) gündən yaranır. Dövlət orqanlarının və qeyri-hökumət təşkilatlarının qulluqçularında inzibati hüquq subyektivliyi isə onların vəzifəyə təyin olunduqları gündən yaranır. nzibati hüquq normaların tənzimlənməsinin ümumi obyektini başqa hüquq normalarında olduğu kimi, ictimai münasibətlər, bilavasitə obyektini isə ictimai münasibətlərdə iştirak edən subyektlərin davranışları təşkil edir. Hər bir konkret inzibati hüquq münasibətdə iştirakçılar hüquq münasibətlərinin obyektini təşkil edən və onlara verilmiş hüquqları və üzərinə qoyulmuş vəzifələri həyata keçirirlər. Deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki:
təşkil edir. nzibati hüquq münasibətlərin obyektlərinin iki növü mövcuddur: Yüklə 3,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|