İqtisadi nəzəriyyə
ECONOMICS
354
Gəlirlilik – Qiymətli kağızların əsas keyfiyyət göstəricisi.
Girov – Borc öhdəliyinin yerinə yetiriləcəyinə təminatvermə növlərindən (əmlakla,
qiymətli şeylə) biri.
Gizli razılaşma – Şirkətlərin qiymət, istehsal həcmi və satış bazarlarını bölmək üçün gizli
razılaşmaları.
Gömrük – Ölkənin iqtisadi sərhədlərinin mühafizə sistemi.
Gömrük rüsumu – Xarici ölkə məhsulları milli sərhədləri keçdikləri vaxt, dövlət
tərəfindən alınan müəyyən pul vəsaiti (vergi).
Gömrük tarifi – Ölkədən çıxarılan və ölkəyə daşınan məhsulların, malların
sistemləşdirilmiş qaydalar üzrə vergi norması.
«Görünməz əl» prinsipi – Bazarın fəaliyyətinə dövlətin qarışmaması haqqında A.Smitin
irəli sürdüyü fikir.
«Gözləmə» nəzəriyyəsi – İstehlakçıları və şirkətləri perspektivdə nələr gözləyəcəyi, yaxud
nələr ola biləcəyi haqqında konsepsiya.
H
Hazır məhsul – Şirkətdə (birlikdə) standartların və müqavilənin tələblərinə tam cavab
verən məhsulların hazırlanmasının son tamamlanması.
Hesablama Palatası
– Bir sıra ölkələrdə fəaliyyət göstərən ali dövlət maliyyə nəzarəti
orqanı.
Həyat səviyyəsi – Əhalinin maddi, sosial, mədəni və intelektual tələblərinin ödənilməsi.
Həyat tərzi – İnsanların həyatının sosial-iqtisadi tərəfini səciyyələndirən ümumiləşdirici
anlayış.
Hərrac
– Müəyyən edilmiş vaxtda və yerdə, müəyyən miqdarda əmtəələrin, əmlakın,
əşyaların açıq satışı.
Hərrac qiyməti – Əmlak və malın hərrac satışında alınan qiyməti.
Himayədarlıq siyasəti – Milli iqtisadiyyatı xarici rəqabətdən qorumaq üçün gömrük,
valyuta, kredit kimi vasitələrdən istifadəni nəzərdə tutan tədbirlər sistemi.
Hiperinflyasiya – Ölkədə qiymət səviyyəsinin çox sürətlə artması.
Holdinq şirkət – Başqa şirkət və müəssisələrin fəaliyyətini idarə edən, yaxud onlara
nəzarət edən korporasiya, baş şirkət.
Homo Economics – İqtisadi qərarların optimal variantını qəbul edən, yüksək iqtisadi biliyə
malik adam.
Hökumətin transfer ödəmələri – Hökumətin mübadilə və dövlət sifarişləri üçün xərclədiyi
vəsait.
Hökumət tədarükü – Mərkəzi və yerli halimiyyət orqanları tərəfindən əmtəə-xidmətlərin
alqısı.
Hüquqi şəxs – Qanunvericiliyə uyğun olaraq, hüquq və vəzifələrin müstəqil daşıyıcısı kimi
çıxış edən təsərrüfat subyekti.
X
Xalis idxal – Ölkə idxalının ümumi həcmi və ölkəyə idxal edilən məhsul növlərinin ixrac
həcmi arasındakı fərq.
Xalis ixrac – İxrac edilən malların ixrac və idxalı arasındakı fərq.
İqtisadi nəzəriyyə
ECONOMICS
355
Xalis kapital axını – Xaricə kapital axınının ümumi həcmi ilə xaricdən ölkəyə kapital
axınının həcmi arasındakı fərq.
Xalis milli məhsul – Ölkənin makroiqtisadi göstəricilərindən biri olub, ümumi milli
məhsulun dəyər tərkibindən istehlak olunmuş istehsal vasitələrinin dəyəri və vergilər
çıxıldıqdan sonra qalan hissə.
Xalis satış həcmi
– Kreditə satılmış malların dəyəri çıxıldıqdan sonra ilə müəssisəsinin
satdığı mal və xidmətlərin ümumi dəyəri.
Xalis vergilər – Əhalinin dövlətdən aldığı transfert ödənişlərinin çıxılması şərti ilə əhalinin
dövlətə ödədiyi vergilər.
Xalq təsərrüfatı – İctimai əmək bölgüsünün fəaliyyət göstərdiyi şəraitdə, qarşılıqlı əlaqə və
asılılıqda olan sahələrin məcmusu.
Xammal – İlk dəfə əmək prosesinə məruz qalan və müxtəlif mallar istehsalında istifadə
edilən əmək predmeti.
Xarici borc – Xarici dövlətlərə, beynəlxalq maliyyə qurumlarına, vətəndaşlara, şirkətlərə
və təşkilatlara olan borc.
Xarici rəqabət – Bir ölkə şirkətinin əmtəə-xidmətlər istehsal və idxal edərkən, başqa
ölkələrin şirkətləri ilə toqquşması zamanı yaranan rəqabət.
Xarici valyuta üzərində nəzarət
– Hakimiyyət orqanları tərəfindən ölkə vətəndaşları və
şirkətlərin xarici valyutaya və valyuta məzənnəsinə nəzarəti.
Xarici ticarət defisiti – Dövlətin nəzərdə tutduğu ixracın kəsirdə qalması.
Xəzinə – Dövlətin ümumi maliyyə ehtiyatı.
Xəlvəti (gizli) bazar – Maddi nemətlə istehsalı və xidmətlər göstərilməsində qeyri-qanuni
iqtisadi fəaliyyət növü.
Xidmət dairəsi
– Əhaliyə müxtəlif təyinatlı xidmətlər göstərməklə məşğul olan sahə, şirkət
və təşkilatlar.
Xidmətlər bazarı – İstehlak malları bazarının tərkib hissəsi.
Xidmət müddəti – Müxtəlif məhsul və malların «həyat dövrü», yaxud «həyat tsikli».
Xidmət tarifləri – Xidmət sahəsi obyektlərinin istehlakçılara, sifarişçilərə göstərdikləri
xidmətlərin haqqı.
Xüsusi müliyyət – İqtisadi münasibətlərin ifadəsi, mənimsəmənin xüsusi forması.
Xüsusi sahibkarlıq şirkəti – Sahibinin fəaliyyətini öz maraqlarına uyğun idarə etdiyi,
bütün mənfəətinə sahib olduğu, öhdəliklərinə görə məsuliyyət daşıdığı şirkət.
Xüsusi (qızıl) səhm – Sahibi dövlət təşkilatı olan qiymətli kağız (səhm).
İ
İcarə – Əmlakın, torpağın, obyektin mülkiyyətçisi tərəfindən onun müəyyən şərtlər
daxilində başqa şəxslərə istifadəyə verilməsi.
İcarə haqqı – İcarəyə götürülmüş əmlak və torpaqdan istifadə üçün pul ödənişi.
İcarə müqaviləsi – Mülkiyyətçi (sahibkar) ilə əmlakdan istifadə edən, yəni icarədarla
icarəçi arasında razılaşma sənədi.
İdxal – Xaricdən ölkəyə daşınan məhsullar.
İqtisadi artım – İstehsalın maddi və şəxsi amilləri hesabına onun həcminin artması.
İqtisadi blokada – Hər hansı bir ölkə ilə müxtəlif səbəblər üzündən iqtisadi-ticarət
əlaqələrinin kəsilməsi, yaxud onun təklənməsi.
Dostları ilə paylaş: |
