Microsoft Word k&b 2010 doc

Rus dilində 
6.
 
Библиотечное дело: Терминол. слов.- М.: Книга, 1986. 
7.
 
Всемирный  Саммит  по  информационному  обществу.-
СПб.,2004.с.125 
8.
 
Карташов H.C Размешение  библиотек:  регионалный 
аспекть//Библиотека.-2004.-№3.-с.6-9. 
9.
 
Карташов H.C Размешение  библиотек  и  библиотечных 
ресурсов//Библиотека.-2004.-№4.-с.61. 
 
Н.И.ИСМАИЛОВ 
ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ И ПРАКТИЧЕСКИЕ ВОПРОСЫ 
РЕГИОНАЛЬНОГО РАЗМЕЩЕНИЯ БИБЛИОТЕЧНО-
ИНФОРМАЦИОННЫХ РЕСУРСОВ 
 
РЕЗЮМЕ 
 
В статье теоретически и практически анализируются вопросы 
регионального  развития  библиотечно-информационных  ресурсов, 
особенности их размещения, состояние размещения этих ресурсов 
в  регионах  Азербайджанской  Республики.  А  также,  в  статье  изу-
чаются актуальные вопросы региональной структуры библиотечно-
информационных  ресурсов,  состояние  использовании  этих  ресур-
сов, обеспечения кадрами библиотечно-информационных органов.        
 
N.İ. İSMAİLOV 
THE ORETİCAL AND PRACTİCAL İSSUES OF 
REGİONAL LOCATİON LİBRARY AND İNFORMATİON 
RESOURCES 
 
SUMMARY 
 
The article analyzes the theoretical and practical issues of regional 
development of library and information resources, especially their 
location, the state allocation of these resources in the regions of 
Azerbaijan Republic. Also, the article examines current issues of the 
regional structure of library and information resources, the state of use 
of these resources, and staffing of library and information agencies. 
 

---

Qəmzə HACIYEVA 
Biblioqrafiyaşünaslıq  kafedrasının baş müəllimi 
 
TÜRKİYƏDƏ MİLLİ BİBLİOQRAFİYA 
 
Türkiyədə milli biblioqrafiya XX əsrin  əvvəllərinə kimi çox zəif 
inkişaf etmişdir. Ölkədə ilk mətbəə yalnız XVIII əsrin  əvvəllərində 
1729-ci ildə İbrahim Mütəffərikə tərəfindən yaradılmış və kitab çapına 
başlanılmışdır. 1732-ci ildə türk dilində Katib Çələbinin (1609-1656) 
«Cihan nüma» adlı ilk xəritəli coğrafiya kitabı çap olmuşdur. Türkiyədə 
ilk qəzetlər fransız dilində yaranmış, 1831-ci ildə isə türk dilində 
«Takvım-i Vekai» adlı ilk qəzet, 1863-cü ildə isə Mecmua-i Fünün» adlı 
jurnal dərc edilmişdir. 
Yeni türk əlifbasının qəbul edildiyi 1928-ci ilə kimi , yəni ölkədə 
ilk kitab nəşrindən sonrakı iki yüz illik bir dövrdə 30.000-ə yaxın kitab 
çap olunmuşdur ki, bu da nəşriyyatçılıq işinin nə  qədər zəif inkişaf 
etdiyini açıb göstərir.  Belə vəziyyət biblioqrafiyanın da zəif inkişafına 
səbəb olmuşdur. 
Bununla belə, Türkiyədə ilk biblioqrafik əsərin yaranması  hələ 
XVII  əsrə  təsadüf edir. Böyük Türk tarixçisi, coğrafiyaşünas, maliyyə 
və dənizçilik kimi bir-birinə yad olan elmləri dərindən bilən Katib Çə-
ləbi 30-a qədər əsərin müəllifidir. Bu gün də öz əhəmiyyətini qoruyub 
saxlayan bu əsərlər biblioqrafik cəhətdən də diqqəti cəlb edir. Onun ən 
mühüm  əsərlərindən olan «Kəşfüz-Zünun»da 9512 müəllif, tərcüməçi 
və  şərhçinin tərcümeyi-halı ilə yanaşı, onların fars, ərəb və türk dil-
lərində yazılmış 14.051 adda əsərləri haqqında da məlumatı əks etdirir. 
Əsərdə materialların düzülüşü xüsusi maraq doğurur. İlk dəfə ola-
raq bütün əsərlər sərlövhələri əlifba üzrə düzülmüşdür (Şərqdə bu meto-
du ilk dəfə olaraq Katib Çələbi tətbiq etmişdir). Sərlövhədən sonra 
əsərin aid olduğu elm sahəsi göstərilmiş, daha sonra isə müəllif haqqın-
da bioqrafik məlumat verilmişdir. Yəni onun anadan olduğu və vəfat et-
diyi tarix, fəaliyyəti haqqında qısa arayış göstərilmişdir. Bundan sonra 
əsas mətndən qısa parçalar verilir. Birinci səhifənin başlanğıcı. Böl-
mələr və fəsillər sadalanır. Onların qısa məzmunu açılır, əlavələr, tərcü-
mələr və şərhlər, onların müəllifləri haqqında məlumatlar əks olunur. 
Katib Çələbinin bu əsəri 1858-ci ildə  İstanbulda və Misirdə eyni 
vaxtda mətbəə üsulu ilə nəşr edilmişdir.  İkinci dəfə o iki cilddə 1941-
1943-cü illərdə çapdan çıxmış və bu nəşrə İsmayıl paşa iki cildlik əlavə 

---

tərtib etmişdir. Həmin  əlavə 1945-1947-ci illərdə doktor Şerefeddin 
Yaltkaya və Rifat Belgenin redaktorluğu ilə çap olunmuşdur. 
Katib Çələbinin başqa  əsərləri ilə yanaşı, bu əsəri də Avropa 
dillərinə tərcümə edilmişdir.  Ərəb dilində olan əsər XIX əsrdə  məşhur 
şərqşünas Flüqel tərəfindən latın dilinə  tərcümə edilərək 1835-1858-ci 
illərdə ilk iki cildi Leypsiqdə, digər beş cildi isə Londonda çapdan 
çıxmışdır. Flüqel əsərdə  əvvəlcə  ərəb dilində vermiş, daha sonra isə 
latın dilində tərcüməsini göstərmişdir. Müxtəlif nəşrləri olan bu mühüm 
əsər axırıncı dəfə Türkiyə Maarif Nazirliyi tərəfindən iki cilddə əvvəlki 
nəşrlərdən fərqli olaraq səhvlər düzəldilərək çap olunmuşdur. 
Türkiyədə kitabxana-biblioqrafiya işi ötən  əsrin 20-ci illərindən, 
yəni Türkiyə Cümhuriyyəti yarandıqdan sonra inkişaf etməyə başlamış-
dır. Demək olar ki, K.Çələbinin əsəri 1934-cü ilə kimi yazılmış yeganə 
biblioqrafik mənbə hesab olunur. 
1934-cü ildə Türkiyənin Böyük millət Məclisi məcburi nüsxə haq-
qında qanun qəbul edir. Həmin qanuna əsasən ölkənin bütün nəşriyyat-
ları Maarif Nazirliyinin məcburi nüsxə idarəsinə pulsuz beş nüsxə təq-
dim etməli idilər. Bu nüsxələr ölkədə olan böyük kitabxanalara paylan-
malı və bunun əsasında «Türkiyə biblioqrafiyası» adlı cari Milli biblioq-
rafiya orqanı çap olunmağa başlayır. Burada Türkiyədə latın əlifbasının 
qəbul edildiyi vaxtdan, yəni 1928-ci ildən başlayaraq nəşr edilmiş bütün 
ədəbiyyatın qeydi aparılırdı. Onun 1939-cu ildə çap olunmuş ilk bu-
raxılışı on illik bir dövrü 1928-1938-ci illərin nəşrlərini əhatə etmişdir. 
1954-cü ilə kimi bu nəşr Türkiyə Maarif Nazirliyi tərəfindən çap 
olunmuş, həmin ildən isə Milli Kitabxana tərəfindən hazırlanmağa baş-
lamışdır. 1955-ci ildən Milli Kitabxana nəzdində «Biblioqrafiya» insti-
tutunun təşkili «Türkiyə biblioqrafiyası»nın daha da təkmilləşdiril-
məsinə, onun Beynəlxalq Standartlara uyğun tərtib olunmasına səbəb 
olmuşdur. Biblioqrafik göstəriciyə edilən bəzi dəyişikliklər nəticəsində 
o, başqa ölkələrdə yayımlananlara bənzər duruma gətirilmişdir. 
1955-ci ildən «Türkiyə biblioqrafiyası» Milli Kitabxana tərəfindən 
hazırlanmış təlimat əsasında tərtib edilir. Bunun nəticəsində onun key-
fiyyəti yaxşılaşmış  və ardıcıl çap olunmağa başlamışdır. Burada mate-
rialın sistemləşdirilməsində  bəzi  əlavələr edilməklə beynəlxalq onluq 
təsnifat sistemindən istifadə edilir. Bölmələr daxilində ədəbiyyat müəl-
liflərin və müəllifsiz əsərlərin sərlövhələrinin əlifbası üzrə düzülür. Hər 
bölmənin sonunda müvafiq bilik sahəsinə dair çap olunan qəzet və 
jurnallar ayrıca başlıq altında verilir. Türkiyədə Avropa dillərində nəşr 

---