Microsoft Word Maqistr dissertasiya isi Fuad Memmedli doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
56
Xətti amortizasiya metodu həm MDB məkanında, həm də xarici təsərrüfat praktikasında ən geniş yayılmışdır. Bu metoddan istifadə konsepsiyası ona ə saslanır ki, müəssisənin əldə etdiyi amortizasiya olunacaq aktivin təsərrüfat prosesində eyni vaxtda bir qərarda istifadəsi nəzərdə tutulur, belə ki, o, mənəvi aşınmaya zəif məruz qalır, onun təsir göstərdiyi istehsal isə stabil ahəngdar xarakter daşıyır. Xətti amortizasiya metoduna əsasən aktivlərin stabil amortizasiya norması aşağıdakı düsturla hesablanır: , 100 IM AN =
burada, AN – aktivlərin illik amortizasiya norması, faizlə;
M – aktivin faydalı istifadə müddəti, il. Amortizasiyanın istehsal metodu bir çox ölkələrdə yayılıb və müxtəlif beynəlxalq uçot standartlarını əks etdirir. Bu metoddan istifadə konsepsiyası ona ə saslanır ki, aktivin aşınması istehsalda istifadə dərəcəsinin nəticəsidir və onun istismar müddəti ilə əlaqədar deyil. Bu metoda əsasən amortizasiya norması aşağıdakı düsturla hesablanır:
;
1 M AA AN =
; 2 1 2
AA AA AN − =
burada, AN 1 – məhsul vahidi hesabı ilə aktivin ilkin dəyərini nəzərə almaqla amortizasiya norması, manat;
AN 2 – məhsul vahidi hesabı ilə ləğv olunma dəyəri nəzərə almaqla aktivin amortizasiya norması, manat; AA 1 – amortizasiya olunan aktivin ilkin dəyəri, manat; AA 2 – amortizasiya olunan aktivin ləğvedilmə dəyəri, manat; M – amortizasiya olunan aktivin iştirakı ilə məhsul istehsalının həcmi, natural ifadədə. Sürətli amortizasiya metodu postsovet respublikalarında, o cümlədən Azərbaycanda fəaliyyət göstərən təsərrüfat subyektlərində tətbiq edilir. Bu
57
metoddan istifadə konsepsiyası ona əsaslanır ki, çoxlu aktivlər özünün istismarının ilk illərində ən yüksək məhsuldarlığa malik olur və həm də texnoloji tərərqqi ilə ə laqədar funksional (mənəvi) aşınmaya intensiv məruz qalırlar. Müxtəlif amortizasiya metodlarının tətbiqi müəssisənin dövriyyədən kənar aktivlərindən daha effektiv istifadə məqsədilə mümkün idarəetmə qərarlarının seçilməsi alternativliyini təmin edir. Səhmlərin əlavə emissiyası yolu ilə xarici mənbələrdən xüsusi kapitalın cəlb edilməsi mürəkkəb və baha başagələn prosesdir. Maliyyə menecmenti mövqeyin- dən səhmlərin emissiyasının idarə edilməsinin əsas məqsədi minimum müddətdə fond bazarında lazımi həcmdə xüsusi maliyyə resurslarını cəlb etməkdən ibarətdir. Səhmlərin emissiyasının idarə edilməsi prosesi aşağıdakı mərhələlər üzrə həyata keçirilir: − səhmlərin emissiyasının effektiv yerləşdirilməsi imkanlarının öyrənilməsi; − emissiyanın məqsədinin müəyyən edilməsi; − emissiyanın həcminin müəyyən edilməsi; − qiymətli səhmlərin nominalı, növləri və miqdarının müəyyən edilməsi; − cəlb edilən səhmdar kapitalın dəyərinin qiymətləndirilməsi. Səhmdar cəmiyyəti ilkin, yaxud əlavə səhm emissiyası haqqında qərarı yalnız fond bazarı konyukturunun hərtərəfli təhlili və öz səhmlərinin potensial investisiya cazibədarlığının qiymətləndirilməsi əsasında qəbul edə bilər. Strateji perspektivdə müəssisənin maliyyə fəaliyyətinin səmərəli təşkili daim borc vəsaitlərini cəlb etmədən mümkün deyil. Borc maliyyə resurslarından istifadə müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətini genişləndirməyə, xüsusi kapitaldan daha səmərəli istifadə olunmasına, müxtəlif məqsədli maliyyə fondlarının formalaşmasını sürətləndirməyə, son nəticədə isə müəssisənin bazar dəyərini artırmağa imkan verir.
58
Müəssisənin strateji inkişafını təmin edən borc maliyyə resursları adətən uzunmüddətli əsasda formalaşır. Borc maliyyə resurslarının formalaşmasının strateji idarə edilməsi prosesi aşağıdakı mərhələlər üzrə həyata keçirilir: − gələcək dövrdə borc maliyyə resurslarının cəlb edilməsi və istifadəsinin təhlili; − borc maliyyə resurslarının cəlb edilməsinin maksimum həcminin müəyyən edilməsi; − müxtəlif mənbələrdən borc maliyyə resurslarının cəlb edilməsi dəyərinin qiymətləndirilməsi; − cəlb edilən borc maliyyə resurslarından istifadə müddətinin müəyyən edilməsi; − əsas kreditorların tərkibinin müəyyən edilməsi; − borc maliyyə resurslarının cəlb edilməsi üçün əlverişli şəraitin yaradılması; − cəlb edilən borc maliyyə resurslarından effektiv istifadənin təmin edilməsi; − alınan kreditlər və istiqraz vərəqələri üzrə vaxtında hesablaşmaların təmin edilməsi.
stiqraz vərəqəsi emissiyasının idarə edilməsində əsas məqsəd həmin növ qiymətli kağızın buraxılması və ilkin fond bazarında yerləşdirilməsi yolu ilə lazımi həcmdə borc maliyyə vəsaitləri cəlb etməkdən ibarətdir. Müəssisədə istiqraz vərəqəsinin idarə edilməsi prosesi aşağıdakı mərhələlər üzrə həyata keçirilir: − istiqraz emissiyasının səmərəli yerləşdirilməsi imkanlarının araşdırılması; − istiqraz vərəqəsi vəsaitinin cəlb edilməsi məqsədinin müəyyən edilməsi; − xüsusi kredit reytinqinin qiymətləndirilməsi; − istiqraz emissiyası həcminin müəyyən edilməsi; − istiqraz emissiyası şərtlərinin müəyyən edilməsi; − istiqraz vərəqəsinin dəyərinin müəyyən edilməsi; − istiqrazların artırılması fondunun yaradılması. Ödəniş fonduna ayırmalar həm pul formasında, həm də fond bazarında alınmış istiqrazlarla həyata keçirilə bilər. Müəssisənin struktur bölmələrinin Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|