Marketinq strategiyası və
rə
qabə
tli mövqeləş
dirmə
85
Portfelin təhlili
3
Hə
r bir şə
xs seçdiyi yolla irə
lilə
mə
klə
, yaxud da kömə
kçi mövqeyində
duraraq tə
darükatla məşğ
ul olaraq və
ya lideri qoruyaraq və
onu
tə
hlükə
lə
r barə
də
xə
bə
rdarlıq edə
rə
k cığ
ırı açmaqla öz vacib rolunu
oynayırdı. Miqyasın və
ya texniki mürə
kkə
bliyin yüksə
lmə
si bu qarş
ılıqlı
ə
laqənin əhəmiyyətini artırır və yəqin ki, işlərin yerinə yetirilməsinə daha
çox kollektivin cə
lb edilmə
sini zə
ruri edir. Üç hə
mlə
lik potensialın ə
ldə
edilmə
si üçün on nə
fə
rlik alpinist qrupunu 6(hə
mlə
)-nın 4(kömə
k)-ə
nisbə
tində
bölmə
k qə
rarına gə
ldilə
r. Sonunculara hazırlıq iş
lə
ri zamanı
faydalı ola bilə
cə
yi gözlə
nilə
n psixoloqun və
fotoqrafın ə
lavə
edilmə
si də
lazım idi. Biz, hə
mçinin, Tensinqi hesaba almasaq 36 ş
erpi(Himalaylarda
olan bə
lə
dçi və
ya yükdaş
ıyan-Tə
rcümə
çinin qeydi) və
2 aş
pazı işə
götürdük.
Con Hant (Everestin fə
thi,1953) iki insanın, Edmund Hillari və
Tensinq
Norgeyin Everesti fə
th etmə
si üçün lazım olan bilik və
bacarıqları haqqında
G R Ş
Elektrik stansiyalarından tutmuş elektrik lampalarınadək elektrik enerjisi
ilə bağlı bütün şeylər üzrə ixtisaslaşmış amerikan sənaye konqlomeratı
General Electric
-in (GE) fəlsəfəsi “bütün fəaliyyət sferalarında birinci
və ya ikinci yeri” tutmaqdır. GE-nin ABŞ-da daha çox müvəffəqiyyət
qazanan və yetkinlik dövrünə çatmış qız kompaniyalarından biri, mən-
fəətli, baha olmayan kütləvi istehlak malları-elektrik lampaları bazarında
liderliyi qazanıb. Bölmələrdən biri bütün növlərdə olan məişət elektrik
cihazları, digəri isə orqanizmi müayinə edən skanerlər də daxil olmaqla
tibb avadanlıqları buraxırlar. Kompaniyanın ən uğurlu müəssisələrindən
biri hərbi və mülki təyinatlı aviasiya mühərrikləri bazarında lider möv-
qeyindədir. Təbiidir ki, kompaniyaya daxil olan müxtəlif müəssisələr
müxtəlif bazarlarda fəaliyyət göstərir, müxtəlif imkan və təhlükələrlə qar-
ş
ılaşır, müxtəlif korporativ vərdiş və resurslardan istifadə edirlər. Buna
görə də, hər bir bölmə üçün uyğun məqsəd və strategiya müəyyənləşdiril-
məli və bu məqsəd və strategiyalar bir-birini möhkəmləndiməlidir. Müx-
təlif kommersiya vahidləri arasında müxtəlif fəaliyyət növlərinin taraz-
laşdırılması prosesi, bu fəsildə haqqında bəhs edəcəyimiz, portfelin plan-
laşdırılmasıdır.
Avia və dəmiryol marşurutlarını salan, musiqi və kinoteatrla
məşğul olan, maliyyə xidmətləri göstərən, içki, geyim və kosmetika üzrə
ixtisaslaşan və digər müxtəlif dar sahəli müəssisələr qrupunu idarə edən
Virgin
korporasiyasının bununla bağlı problemlərini misal kimi nəzərdən
Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi
86
keçirək. Bununla biz müvəffəqiyyətlə də, məğlubiyyətlə də nəticələnən
ə
məkdaşlıq və portfelin idarəedilməsilə bağlı inkişaf nümunıəsini görə-
cəyik. Misal üçün,
Virgin Megastores bölməsi satışı
Virgin brendinin sə-
mərəli istifadəsi məqsədilə yeni fəaliyyət sferalarına sonrakı inves-
tisiyalar üçün kapitalı sərbəstləşdirdi.
Virgin
korporasiyası örnəyinə baxmayaraq, 1990-cı illərdə təşkilatlar
yenidən nəhəng korporasiyaların əsas müəssisə və brendlərə yönəltdiyi
resursların təmərküzləşdirilməsinə diqqəti artırmağa başladılar. Unilever
kompaniyasında Nayyell Fitçceraldın portfellərlə bağlı qərarı onun strate-
giyasına əsaslanıb: “Biz diqqətimizi brendli istehlak mallarına – dondur-
malara, xəmir ərzaqlarına, çaylara, şəxsi gigiyena mallarına yönəldirik”.
Bu, ixtisaslaşmış kimya müəssisələri kimi “əsas hesab olunmayan” və
həmçinin ikinci dərəcəli hesab olunan bir çox brendlərin satılmasına
səbəb oldu. Yeni yüzilliyin əvvəllərində brendlərin sayının 1600-dən
400-ə yendirilməsi məqsədi tam olaraq reallaşdırıldı.
Portfelin təhlili investisiya obyektlərinin və strateji istiqamətin seçilməsi
ilə bağlı vacib qərarların qəbul edilməsinə əsasdır. Göstərilən misal port-
fel məsələlərinin və seçimlə bağlı portfel qərarının verilməsi üçün yalnız
maliyyə meyarlarına əks olaraq marketinq dəyişənlərinin əsas rolunun
ə
həmiyyətini göstərir.
Druker (1973) üç on il bundan qabaq indiyə qədər qüvvəsini saxlayan
yeddi tip biznesi fərqləndirmişdir:
1. ndiki mövcudluğun mənbələri: kifayət qədər mənfəət gətirən
və nəğd axınlara müsbət təsir göstərən məhsul və xidmətlər.
2. Sabahkı mövcudluğun mənbələri: kompaniyanın gələcəyinə
investisiya. Kompaniyaya hal-hazırda böyük maliyyə gəliri gətir-
məyən, ancaq, genişlənən və ya cəlbedici bazarlarda yerləşdirilən
və bu günkü məhsul və ya xidmətlərin gələcəkdə tədricən ikinci
plana keçməsi ilə kompaniyanın mövcudluq mənbəyinə çev-
rilməsi gözlənilən məhsul və xidmətlər.
3. Keçmişdə qalan mövcudluq mənbələri: keçmişdə kompani-
yanın mövcudluğunda böyük rol oynamış, hazırda isə mənfəət və
ya nəğd pul axını nöqteyi-nəzərindən elə də əhəmiyyəti olmayan
məhsul və xidmətlər. Bir çox kompaniyalarda bu tipli biznes
üstünlük təşkil edir və bu da onların yeni tədqiqatlara investisiya
yatırılması baxımından ləngliyini göstərir.
4. şləmələr: yeni hazırlanmış və mümkün uğurlu gələcəyi olan,
lakin, bu gələcəyin yaxınlaşması üçün iri həcmli investisiyaların
tələb olunduğu məhsul və xidmətlər.
5. “Qara atlar”: müəyyən müddət ərzində bazarda olan, lakin, göz-
lənilən satış bazarlarını və ya dayanıqlı vəziyyəti əldə edə
bilməyən məhsul və xidmətlər. Belə məhsul və xidmətlər port-
feldə nə vaxtsa uğur əldə edə biləcəyi ümidilə saxlanılır.