Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

102 

yaranır.  1972-ci  ildə  tədqiqatçılar  iddia  edirdilər  ki,  “beş  ildən  çox 

müddətə  gələcək  mövqelərin  proyeksiyasını  verə  bilən  təkcə  bu  sadə 

sxem  kompaniyanın  mənfəət  əldə  edə  bilməsi  mümkünlüyünü,  borclan-

ma həcmini, artım və rəqabətqabiliyyətlilik potensialını qiymətləndirmək 

üçün  kifayətdir”.  Əlbəttə  ki,  artım  matrisi-xüsusi  çəkinin  çatışmamaz-

lıqları var, lakin, o bir çox üstünlüklərə də malikdir. Aydındır ki, o hər-

tərəfli həll kimi nəzərdən keçirilə bilməz, ancaq, müxtəlif təhlillərə baş-

lamağın çıxış nöqtəsi kimi mübahisəsiz əhəmiyyətə malikdir.    

 

Bu  matrisin  tətbiqi  zamanı  kor-koranə  olaraq  onun  prinsipləri 

qəbul  edilməməli  və  diqqətlə  yoxlanılmalıdır.    Özünüzə  bir  neçə  əsas 

suallar verin? 

 

Bazar  və  ya  sahə  nə  cür  müəyyənləşdirilir?  Bu  üsul  ən  səmərəli 

hesab edilirmi? Bu model əsasında edilmiş təhlil və çıxarışlar ba-

zarın müəyyənləşdirilməsi modifikasiyasını dəyişdirən zaman ra-

dikal surətdə dəyişə bilərlər. 

 

Sözügedən  bazarda  həyat  tsiki  konsepsiyası  (bazarın  artım 

tempinə görə müəyyənləşən) əhəmiyyət kəsb edirmi?  Əgər baza-

rın  artım  tempi  və  xərclər  və  nəğdiyyə  daxilolması  arasında 

qarşılıqlı əlaqə yoxdursa, onda, bu model çətin ki, əhəmiyyət kəsb 

etsin.  

 

Sözügedən  biznes  istiqamətində  həqiqətənmi  mənfəətlilik  və  ba-

zar  payı  (nisbi  bazar  payı  şəklində  müəyyənləşdirilən)  arasında 

ə

laqə  mövcuddur?    Əgər  yığılmış  təcrübə  effekti  səmərəsizdirsə 

və ya alternativ texnologiya miqyasdan artım qənaətini heçə yen-

dirirsə,  onda,  yüksək  bazar  payına  görə  əldə  edilən  potensial 

mənfəət reallığa uyğun olmayan dərəcədə artıq görünə bilər. 

 

Siz  əminsinizmi  ki,  bu  model  texnologiyada,  rəqabətdə  və  ya 

digər əsaslı amillərdəki dəyişiklikləri nəzərə almayaraq bu yanaş-

manı  qənaətbəxş  etmiyəcək?  Bazarın  yeni  iştirakçıları,  biznesin 

yeni  üsullarla  aparılması  və  ya  orijinal  rəqabət  üstünlüklərindən 

istifadə edilməs ialınmış nəticələri etibarsız edə bilər. 

 

Biznes istiqamətləri arasında hər hansı bir qarşılıqlı əlaqə varmı, 

yəni, bir istiqamətdə edilən dəyişikliklər o birilərinə təsir edirmi? 

Ə

gər “sevimlilər”in  “ulduzlar” və ya “sağmal inəklər”in (heç ol-

masa  “zərərliklik  üzrə  lider”  qismində)  müdafiəsində  hər  hansı 

rolu  varsa,  onda,  istənilən  bir  addım  atmazdan  öncə  ondan  imti-

nanın mümkün birbaşa nəticələri tam surətdə öyrənilməlidir. 

 

 

 

 

 

 

---

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

103

3.3 PORTFEL N MODELLƏŞD R LMƏS NƏ 

 ÇOXAM LL  YANAŞMA 

Nisbi bazar payı – bu yalnız kompaniyanın biznes gücü göstəricilərindən 

biridir. Kompaniyanın malik olduğu digər göstəricilər də var, misal üçün, 

brend,  bölüşdürülmə  kanallarına  müstəsna  çıxış,  məhsulun  unikal  xüsu-

siyyətləri və ya maliyyə üstünlükləri. Həmçinin, yeni texnologiyaya əhə-

miyyətli  resurslar  yatırmağa  hazır  olan  kompaniya  bazarda  lider-kom-

paniya ilə müqayisədə  maya dəyərini aşağı sala və nəticədə də  yığılmış 

təcrübəyə  görə  ələ  keçirilmiş  bazar  payı  əhəmiyyətli  üstünlüyünü  itirə 

bilər.  Buna  ən  uyğun  misal  kimi  Toyota  kompaniyasının  bazarın  lideri 

olan  General  Motors  kompaniyası  ilə  rəqabətdə  əldə  etdiyi  uğuru  gös-

tərmək  olar.  Britaniya  motosikl  istehsalı  sənayesinin  dünya  bazarındakı 

hökmranlığı onu yapon hücumundan qoruya bilmədiyi də məlumdur. 

 

Bazar  payının  biznesin  gücü  barədə  göstəricilərdən  biri  olduğu 

kimi  bazarın  artım  tempi  də  bazarın  cazibədarlığını  təyin  edənlərdən 

biridir. Britaniya yeyinti məhsulları ticarəti sahəsi bazarının aşağı templi 

artımı  özlüyündə  onun  cazibədarlığını  artırmır,  lakin,  əgər  bu  sektorun 

mənfəət  göstəricilərini  digər  avropa  ölkələrinin  anoloji  göstəriciləri  ilə 

müqayisə etsək, onda, onun istismarı kifayət qədər cəlbedici perspektivli 

kimi  görsənəcək.  Buna  görə  də  Amerika  pərakəndə  ticarət  kompaniyası 

Wal-Mart

  (Asda  kompaniyasını  əldə  etməklə)  Sainsbury  və  Tesco  kimi 

bu  sahədə  sayılıb-seçilən  rəqibləri  sıxışdırmaq  qərarına  gəldi.  Digər 

cəlbedici  xüsusiyyət  bazarın  sabitliyi  ola  bilər.  Kiçik  həcmli  olmasına 

baxmayaraq,  elmi  jurnallar  bazarı  çox  cazibədar  hesab  edilir  və  MCB 

kompaniyası  tərəfindən  uğurla  istismar  edilir.  Tələbin  cüzi  tərəddü-

dündən başqa, abunəçilərin, xüsusən də öz üzərlərində güclü təzyiq hiss 

edən kitabxanaların qiymətə aşağı həssaslığı və buraxılışların göndərilmə 

siyahısının  olması  bu  bazarın  iki  cazibədar  xüsusiyyətidir.    Əlbəttə  siz 

ə

gər  sabit  gəlir  əldə  etmək  istəyirsinizsə,  onda  siz  yaxşı  olardı  ki,  öz 

vəsaitlərinizi  böyüyən  bazarda  qeyri-müəyyən  gələcəyə  malik  müəssi-

səyə deyil, formalaşan bazarda hökmran mövqedə olan müəssisəyə yatı-

rasınız. Siz inkişaf etmiş bazarda brendlərin nə qədər mövcud olduğuna 

və  elektronika  sahəsindəki  kompaniyaların  necə  az  mövcud  olduğuna 

diqqət yetirin. 

 

General  Electrics

  (GE)  kompaniyası  öz  portfelini  sahmana  sal-

maq  məqsədilə  müxtəlif  istiqamətlərdə  biznesin  gücünü  və  bazarın 

cazibədarlığını  əks  etdirən  matris  hazırladı.  GE  kompaniyasının  bazarın 

cazibədarlığı  –  biznesin  vəziyyəti  matrisi  müəyyən  biznes  istiqamətinə 

investisiya  cəlbediciliyinə  təsir  göstərən  iki  dəst  amilləri  diqqət 

mərkəzinə çəkir. Bu halda biznes istiqaməti dedikdə ayrıca məhsul, məh-

sul xətti, bazar seqmenti, kommersiya vahidi və ya kompaniyanın bütöv 

bir bölməsi nəzərdə tutulur. 

---