Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

25

satışın  stimullaşdırılması)  idarə  edilməsi,  məhsul  və  xidmətlərin 

təkmilləşdirilməsi,  bazarda  işləyən  müştərilərə  kömək  göstəril-

məsi və satıcıların yerbəyer edilməsi aiddir. 

Bazara  daxil  olma  proseslərinin  idarəedilməsi  kontekstində-dəyərlərin 

müəyyənləşdirilməsi,  dəyərlərin  yaradılması  və  dəyərlərin  təqim  olun-

ması-bu kitab oxuculara bugünlə yanaşı daha vacib olan gələcəkdə tətbiq 

edilə  biləcək  səmərəli  və  güclü  marketinq  strategiyasının  hazırlanması 

üçün ciddi analitik sistem təklif etməyi qarşısına məqsəd qoyur. Proses-

lərin  inkişafı  dəyərin  yüksəldilməsini  təmin  etmək  üçün  daimi  işləməyi 

nəzərdə tutur. Biz təkcə mövcud olan problemlərin həlli yollarının tapıl-

masını  deyil,  həm  də  yeni  imkan  və  təhlükələrin  yaranması  zamanı  təş-

kilatların  dəyişməsi  və  uyğunlaşması  üçün    üsullar  yaratmaqda  ma-

raqlıyıq. 

Bu fəsil marketinq konsepsiyasını, strateji marketinqin əsası kimi bazara 

istiqamətlənməni,  təşkilatda  müxtəlif  maraqlara  malik  şəxslərlə  iş  apa-

rılan  zaman  marketinqin  rolunu,  əsasında  resurslar  dayanmış  marketinq 

strategiyalarının  yaranma  vaxtlarını  tədqiq  etməklə    ümumi  təsəvvür 

yaradır. 

 

1.1 

  MARKET NQ  KONSEPS YASI  VƏ  BAZARA 

ST QAMƏTLƏNMƏ 

 

1.1.1 Marketinq tərifinin təkamülü 

Marketinqin elmi tərifinin sistemləşdirilməsi və ifadə edilməsi ilk cəhd-

lərindən marketinq konsepsiyası  ilə bağlı olmuşdur. Hələ qırx il bundan 

ə

vvəl  Felton  (Felton,  1959)  marketinq  konsepsiyasını  aşağıdakı  kimi 

müəyyənləşdirməyi təklif edirdi: 

“Əsas  məqsəd  olan  uzunmüddətli  mənfəəət  əldə  etmək  üçün  

korporasiyanın  digər  funksiyaları  ilə  qarışan,  bütün  marketinq 

funksiyalarının  inteqrasiyasına  və  koordinasiyasına  əsaslanan 

korporativ dünyagörüşü,”. 

Daha sonra Kotler və b. (Kotler  et al.,1996) müəyyənedici xüsusiyyətin 

aşağıdakı kimi olduğunu bildirdilər: 

“Marketinq  konsepsiyasına  görə,  təşkilatın  öz  məqsədlərinə  çat-

ması,  onun,  rəqiblərinə  nisbətən  daha  səmərəli  və  məhsuldar 

şə

kildə  məqsədli  bazarların  arzu  və  ehtiyaclarının  müəyyənləş-

dirməsindən və onların təmin edilməsindən asılıdır”. 

Sadə  variantda  onu  belə  başa  düşmək  olar.    Marketinq  konsepsiyasına 

görə,  getdikcə  daha  çox  rəqabətli  və  dinamik  olan  bazarlarda,  müştə-

rilərin  tələbatlarını,  arzularını  və  gözləntilərini  nəzərə  alan  və  onları 

rəqiblərinə  nisbətən  daha  yaxşı  ödəyən  kompaniya  və  ya  təşkilat  daha 

ə

lverişli  mövqelər  qazanacaq.  Marketinq  konsepsiyasına  görə,  müştə-

---

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

26 

rinin  hər  hansı  təşkilatın  məhsulunun  almasının  yeganə  səbəbi  təklif 

olunan  məhsulun  rəqib  təşkilatın  təklifinə  nisbətən  onun  arzu  və  tələ-

batları üçün daha yararlı olmasıdır. 

 

Marketinqin  mahiyyəti  və  tərifi  məsələsi  hələ  də  mübahisəlidir.  

1985-ci  ildə  Amerika  marketinq  assosiasiyası  bu  və  ya  digər  dərəcədə 

hamı  tərəfindən  qəbul  edilən  tərifini  verməzdən  öncə  25-dən  çox 

marketinqə verilən tərifi öyrənmişdir(bax, Ferrell and Lucas, 1987). 

“Marketinq-bu,  fərdlərin  və  təşkilatların  məqsədlərinə  cavab  ve-

rən  mübadilənin  təşkil  edilməsi  üçün  konsepsiyaların  planlaş-

dırılması və reallaşdırılması, qiymətəmələgəlmə, ideya, əmtəə və 

xidmətlərin planlaşdırılması və yayılması prosesidir”. 

Belə  tərif  marketinqi  təşkilatdaxili  həyata  keçirilən  proses  kimi  təqdim 

edir. Bu proses  marketinq xidməti və ya istiqaməti tərəfindən idarə edilə 

və ya edilməyə bilər.  O, 1.1 şəkilində göstərildiyi kimi “qarşılıqlı sərfəli 

mübadilə”  modelini  verməklə  marketinqin  ümumi  rolu  barəsində 

təsəvvür vermiş olur.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şə

kil 1.1. Qarşılıqlı faydalı mübadilələr 

Lakin  marketinqin  elmi  tərifindən  onun  real,  praktiki  əhəmiyyətinə 

keçmək elə də asan deyil. Vebster(Webster, 1997) qeyd edir ki, təşkilatda 

marketinqin  mövqeyinin  müəyyənləşdirilməsi  idarəetmənin  digər  funk-

siyalarına  nisbətən  daha  çətindir,  çünki  marketinq  -  eyni  zamanda  həm 

mədəniyyət(kültür), həm strategiya, həm də taktikadır. Vebster sübut edir 

ki, marketinqə aşağıdakılar xasdır: 

 

Təşkilati  mədəniyyət.  Marketinqi,  təşkilatın  dayanıqlı  renta-

belliliyinə  istiqamətlənmiş  dəyərlərin,  inancların  məcmusu  şək-

lində  “marketinq  konsepsiyası”(Drucker,  1954;  McKitte-

rick,1957; Keith, 1960) kimi də nəzərdən keçirmək olar. 

amilləri 

Təchizatçının 

məqsədləri 

Mövcud olma 

Maliyyə 

Sosial 

Mənəvi 

Ekoloji və s. 

Təklif 

Məhsullar, xidmətlər və 

s. 

Cavab reaksiyası 

Alışlar, dəstək vermə 

---