Microsoft Word Mashtaqa ziyali qadınlar meclisi
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
90 qalması ilə nəticələnə bilər. Beləliklə də ekosistemlərə, biosferə, xüsusilə flora və faunaya ağır dağıdıcı zərbə təhlükəsi yaranır. XXI əsrin başlanğıcında dünyada bir gün ərzində səhralaşma və şoranlaşma nəticəsində 44 min hektar torpaq sahəsi öz münbitliyini və təsərrüfat əhəmiyyətini itirir, 28 min hektar, son məlumatlara görə isə 50 min hektar (yeni salınan meşə sahələrindən 10 dəfə çox) dünyanın ən qiymətli təbii sistemlərindən biri sayılan və planetimizin “ağ ciyərləri” adlandırılan tropik meşə sahəsi məhv olur, 40 mindən artıq uşaq ölür. Me- şələri qırıb oksigen ehtiyatını azaldan insan ilin sonunda evinə hava təmizləyicisi almaq üçün pul toplayır. Ətraf mühitin çirklənməsi əsasən iri sənaye şəhərlərinin (əha- lisi 5-10 milyon nəfər və daha çox), fabrik və zavodla- rın, kombinatların, emal müəssisələrinin payına düşür. Dünya üzrə ətraf mühitin ümumi çirklənməsinin 70- 80%-i şəhərlərin, o cümlədən 34%-i metallurgiya səna- yesi obyektlərinin, 27%-i energetikanın, 12%-i neft məhsullarının, 9 %-i kimya zavodlarının və 7%-i təbii qazların, yalnız 11%-i digər istehsal sahələrinin hesabı- na yaranır. Aqrar sahədə işlədilən pestisidlər, kimyəvi maddələr, heyvandarlıq fermalarının tullantıları da mü- hitin çirklənməsində çox böyük rol oynayır. Dünyada hər il orta hesabla ətraf mühitə atılan müxtəlif tullantıla- rın miqdarı bir nəfərə 20 tondur. “Stern” hesabatına əsasən, dünyada 2050-ci ilə qədər ekoloji səbəblərdən qaçqın düşəcək insanların sayı indi- ki çirklənmə səviyyəsi davam edərsə, 200 milyona çata- caq. Odur ki, bəşəriyyət indiki ekoloji, sosial və iqtisadi problemlərin həlli üçün yeni yanaşmalardan istifadə et- məlidir. Ekoloji proseslər, eyni zamanda onların məntiqi 91 nəticəsi olan təhlükəli hidrometeoroloji hadisələr hər il iqtisadiyyata milyonlarla dollar zərər vurur. Elmi-texni- ki inkişafın, əhali artımının sürətlə getdiyi bir dövrdə iq- tisadi böhranı tənəzzül səviyyəsinə gətirib çıxaran amil- lər kimi ilk olaraq mövcud ekoloji durum qiymətləndi- rilməlidir. Tullantısız texnologiyanın tətbiqi, təkrar is- tehsala əsaslanan metodların təkmilləşdirilməsi, alterna- tiv enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi və s. ekoloji qanunauyğunluq nəzərə alınmaqla iqtisadi əsaslarla həyata keçirilməlidir. Iqtisadiyyatın bu tip perspektivlərlə inkişafı “yaşıl iqtisadiyyat” anlayışını meydana gətirir. “Yaşıl iqtisadiyyat” əmtəələrin və xid- mətlərin istehsalı, bölgüsü və istehlakı ilə bağlı olan iq- tisadi fəaliyyətlərin elə bir sistemidir ki, burada gələcək nəsilləri ciddi ətraf mühit riskləri və ekoloji çatışmazlıq- larla qarşı-qarşıya qoymadan uzunmüddətli rifah artımı- na və davamlı iqtisadi inkişafa nail olunur. “Yaşıl iqtisa- diyyat” həm də davamlı inkişafa və ekoloji iqtisadiyyat biliklərinə əsaslanan bir iqtisadi inkişaf modelidir. “Yaşıl iqtisadiyyat”ın formalaşması üçün göstərilən bütün xid- mətlərin məcmusu “yaşıl biznes” adlanır. Hazırda bey- nəlxalq miqyasda “yaşıl iqtisadiyyat” üzrə mal və xid- mətlər bazarının dövriyyəsi 1,370 trilyon dollardır. Bu, dünya iqtisadiyyatının 2,4 faizinə bərabərdir. BMT-nin hesablamalarına görə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə “yaşıl iqtisadiyyat”ın inkişafı üçün hər il 40 milyard dol- lar investisiya tələb edilir. “Yaşıl iqtisadiyyat”a qoyulan hər 1 dollar investisiya 60 dollar olaraq geri dönür. Hər bir biznesmen, iş adamı dövrün tələblərinə uyğun olaraq, “yaşıl” qaydaları tətbiq edə, ətraf mühitdən mümkün qədər zərər yetirmədən istifadə edə bilər. Bu- 92 nun üçün yalnız təbiəti sevmək, planetimizi – evimizi qorumaq təşəbbüsü olmalıdır. Yalnız özünü düşünmək, şəxsi mənafeyini güdmək artıq dəbdə deyil. Axı hər bir iş adamı dəblə ayaqlaşmaq – bahalı avtomobillər sür- mək, böyük evlərdə yaşamaq, xəz dərili paltarlar gey- mək istəyir. Düşünmürsünüz ki, artıq XXI əsrin dəbi də- yişmişdir? İndi yaşıl rəng dəbdədir... “Yaşıl iqtisadiyyat"ın inkişafına insanların cəmiyyət və gələcək nəsillər qarşısında daşıdığı sosial məsuliyyət də təsir göstərə bilər. Sosial məsuliyyət hissinin yüksək olduğu bir cəmiyyətdə fərdi nəqliyyatdan istifadə imka- nı olan şəxslər bir çox hallarda ictimai nəqliyyatdan isti- fadəyə üstünlük verirlər. Bu insanlar hər gün mağazada satıcının verdiyi plastik torba ilə ərzaq ala biləcəkləri halda, özləri ilə bir neçə dəfə istifadə oluna bilən kağız torba aparan insanlardır. Cəmiyyətin bu üzvləri xəz dəri geyimlər kataloquna həsədlə baxan insanlar deyil, onlar soyuq qış günlərində quşlar üçün yem qoyan, küçə hey- vanlarına sığınacaq verən insanlardır. Bu insanlar bahalı avtomobilləri ilə öyünən yox, kifayət qədər az yanacaq sərf edən avtomobillərdən istifadə edənlərdir. Bu insan- lar bahalı dekorativ ağac əkmək üçün neçə-neçə yaşlı ağacı qıranlar deyil. Bu insanlar “yaşıl” düşüncə sahib- ləri, təbiəti qorumaqla gələcəyi qoruyanlardır. Belə bir sosial məsuliyyətli seçim, “yaşıl” təfəkkür yollarda nəq- liyyatın azalması, təbii ehtiyatlardan qənaətlə istifadə və ətraf mühitin qorunmasına yönəlmiş “yaşıl həyat tərzi” anlamı daşıyır. Bu aspektdə yaradılan iş yerləri dünyada “yaşıl” iş yerləri adlanır. Dünyada hazırda 2,5 milyon “yaşıl iş yeri” mövcuddur. Bu, alternativ enerji istehsalı və xidməti sahəsində çalışanlardır. 93 Təbiətə qayğı–gələcəyə qayğıdır; planetimizi qoru- maq–övladlarımızı qorumaqdır. Hər bir valideyn dünya- ya gətirdiyi övladının gələcəyini təmin etmək üçün ona bankda hesab açır; illər keçdikcə ona bir ev qurmağa çalı- şır. Hər doğulan körpənin adına bir ağac əksək, bu, daha etibarlı bir əmanət sayılmazmı? Onun yaşaması üçün tə- biətin kiçik bir guşəsini qorumağa çalışsaq, bu, onun evi olmazmı? Axı hamımızın planet boyda bir evimiz var... ...sabah övladımıza mavi səmasında quşlar uçan şeir- lər öyrədəndə, ya da göy qurşağının altından keçib əbədi xoşbəxtlik qazanılan nağıllar danışanda başlarını göyə qaldırıb “Hanı dediyin mavi səma?” soruşsalar, nə ca- vab verəcəyik? Bəlkə şeirlərdən “mavi səma”, nağıllar- dan “göy qurşağı” sözlərini çıxardaq? Yox, yaxşısı bu- dur, boz səmaya aid şeirlər yazaq... Ya bəlkə heç onlara şeir oxumayaq? Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|