Microsoft Word mirzaliyeva gunel docx

35 

 

Düyü bazarının vəziyyəti 

 

Düyünün  dünya  qiymətləri  2011  -  ci  ilin  sentyabr  ayından  aşağı  düşməyə 

başlamışdır,  bu  da  Hindistanın  adi  düyü  sortlarının  kütləvi  ixracının  bərpası  ilə 

eyni  zamana  təsadüf  etmişdir.  Ölkənin  dünya  düyü  bazarına  qayıdışı  ixracçılar 

arasında  güclü  rəqabətə  gətirmişdir  və  praktiki  olaraq  Tailandda  dünya 

kotirovkaları  üçün  istehsalçıların  yüksək  qiymətlərinin  dəstəyi  siyasətinin 

saxlanmasını  neytrallaşdırmışdır.  2012  -  ci  ilin  aprel  ayına  olan  vəziyyətinə  görə 

dünya  qiymətləri  düyünün  bütün  sortları  üzrə  sentyabr  ayının  səviyyəsindən  10 

faiz  aşağı  düşmüşdür.  2011  -  ci  ildə  dünyada  düyü  istehsalı  2,6  faiz  artmışdır. 

Ehtimal  edilir  ki,  normal  hava  şəraiti  və  miqyaslı  sahə  proqramlarının  inkişaf 

etdirilməsi  şərtilə  2012  -  ci  ildə  bu  faiz  daha  1,7  faiz,  488  milyon  tonadək 

(təmizlənmiş  düyü  hesabı  ilə)  artacaq,  baxmayaraq  ki,  Cənubi  Amerikada 

məhsulun ilk nəticələri bir qədər təəssüfləndiricidir. 2012 - ci ildə praktiki olaraq 

ə

nənəvi iri idxalçıların tədarükünün azalması nəticəsində düyü ticarətinin 2,6 faiz 

aşağı  düşəcəyi  proqnozlaşdırılır.  xracçılar  arasında  Tailand,  gözlənildiyi  kimi 

rəqabətə  davamsız  qiymətləri  səbəbindən  satışın  daha  kəskin  azalması  ilə 

qarşılaşacaq,  lakin  əvvəlki  kimi  öz  liderliyini  qoruyub  saxlayacaq.  Ehtimal  edilir 

ki, Vyetnam ixracın həcminə görə ikinci yerdə qalaraq ixracın səviyyəsini ötən ilin 

səviyyəsində qoruyub saxlayacaq. Əksinə olaraq, Hindistanın ixracı elə səviyyədə 

artmalıdır  ki,  o  həcminə  görə  Pakistan  və  ABŞ  -  dan  irəli  keçərək  üçüncü  yerdə 

olacaq. Həm 2011 - ci, həm də 2012 - ci ildə düyünün dünya istehsalı, gözlənildiyi 

kimi  istehlakı  qabaqlayacaq.  Nəticədə  2011/12  və  2012/13  -  cü  illərin  satış 

mövsümünün sonuna dünyanın düyü ehtiyatlarının artması proqnozlaşdırılır, bu da 

dünya  ehtiyatlarının  istifadəyə  qarşı  nisbətinin  yeni,  maksimum  həddinədək 

artmasına  gətirib  çıxaracaq.  2011  -  ci  ildə  proqnozlara  uyğun  olaraq,  dünya 

istehsalının istehlakı üstələməsi nəticəsində 2013 - cü ildən ən yüksək səviyyəsinə 

çatacaq. 

 

---

36 

 

dünya balansı 

(taxıla 

hesablanmış) 

2010/11 

2011/12 

qiymətləndirmə 

2012/13 

proqnoz 

2010/11-ci illə 

müqayisədə 

2011/12-ci 

ildə 

dəyişikliklər 

milyon ton 

% 

stehsal 

2 253.7 

468.1 

480.1 

2.6 

Ticarət 

31.5 

35.2 

34.3 

-2.6 

stehlak, cəmi 

448.6 

460.8 

468.4 

1.6 

Ə

rzaq 

382.4 

389.3 

395.9 

1.7 

Dövrün sonuna 

ehtiyatlar 

134.4 

141.0 

152.8 

8.4 

 

Cədvəl 5.  

Mənbə: Abbasov  smət Dursun oğlu. Azərbaycanın və dünya ölkələrinin kənd 

təsərrüfatı. Bakı 2013 

 

Ət və ət məhsulları bazarının vəziyyəti 

 

Təkcə  quş  və  donuz  ətinin  hesabına  2012  -  ci  ildə  ətin  dünya  istehsalı 

təxminən  2  faiz,  302  milyon  tonadək  artacaq.  Bu  sektorda  artımın  xeyli  hissəsi 

inkişaf edən ölkələrdə əldə ediləcək, eyni zamanda inkişaf etmiş ölkələrdə yüksək 

istehsal  xərclərinin  gəlirliyi  ilə  problemlərin  mövcud  olması,  ətin  daxili 

istehlakının  durğunluğu  və  inkişaf  edən  ölkələr  tərəfindən  sərt  rəqabət  səbəbilə 

ehtimal var ki, istehsal aşağı düşəcək. Əsas idxalçı ölkələrdə istehsalın artımı ətin 

dünya  ticarətinin  dinamikasının  ləngiməsinə  gətirib  çıxarması  nəticəsində  satış 

bazarları uğrunda mübarizənin 2012 - ci ildə güclənəcəyi gözlənilir. Bu da inkişaf 

etmiş  ixracçı  ölkələrdən  ixracın  məhdudlaşdırılmış  imkanları  ilə  birgə  dünya 

bazarının  strukturunu  inkişaf  edən  ölkələrin,  əsasən  də  Braziliya  və  Hindistanın 

---

37 

 

xeyrinə  dəyişdirir.  Ətin  dünyada  ən  iri  ixracçısı  ABŞ  -  dakı  quraqlıq  və  digər 

ixracçı  ölkələrdə  mal  -  qaranın  sayının  məhdudiyyəti  ətə  olan  dünya  qiymətləri 

2012  -  ci  ilin  birinci  rübündə  rekord  səviyyədə  saxlanılmışdır.  Aprel  ayında  182 

bənd təşkil edərək ƏKTT - nin ət üzrə qiymət indeksləri mart ayı ilə müqayisədə 

artmışdır.  dxala  olan  tələbatın  yavaşlaması  və  inkişaf  etmiş  ölkələrdə  iki  il 

istehlak durğunluğu 2012 - ci ildə qiymətlərin təzyiqinə gətirib çıxara bilər, lakin 

cari ildə ətin istehsalı əsasən yemlərə olan qiymətlərdən və heyvanların xəstəlikləri 

vəziyyətindən asılı olacaqdır. 

 

dünya balansı 

(taxıla hesablanmış) 

2010/11 

2011/12 

qiymətləndirmə 

2012/13 

proqnoz 

2010/11-ci illə 

müqayisədə 

2011/12-ci ildə 

dəyişikliklər 

milyon ton kəsilmiş çəkidə 

% 

stehsal 

294.6 

297.2 

302.0 

1.6 

Mal əti 

67.5 

67.5 

67.5 

- 

Quş əti 

98.2 

101.6 

103.5 

1.8 

Qoyun əti 

13.5 

13.5 

13.6 

0.9 

Ticarət 

26.6 

28.5 

29.2 

2.4 

Mal əti 

7.7 

7.8 

8.1 

4.0 

Quş əti 

11.6 

12.6 

13.0 

3.1 

Qoyun əti 

0.8 

0.7 

0.7 

1.4 

 

Tələbat və təklif göstəriciləri 

(Əhalinin hər nəfərinə ərzaq istehlakı 

 

Bütün dünya (kq/il) 

42.5 

42.3 

42.5 

0.5 

nkişaf etmiş ölkələr 

(kq/il) 

79.2 

78.9 

78.4 

-0.5 

---