32
Fəsil II.
Dünyanın ə
rzaq bazarının müasir və
ziyyə
ti və
inkiş
af istiqamə
tlə
ri
2.1. Dünyanın ə
rzaq bazarının müasir və
ziyyə
ti.
2012 - 2013 - cü illərdə, proqnozlara görə taxılın dünya ticarətinin həcmi
295,5 milyon tona çatacaq, bu da 2011 - 2012 - ci il göstəricisindən bir qədər
yüksəkdir. Belə artım əsasən buğda təklifinin gözlənilən azalmasını artıqlaması ilə
kompensasiya edən qarğıdalının istehsalının artımı ilə bağlıdır, eyni zamanda düyü
ticarəti sabit səviyyədə proqnozlaşdırılır. 2012 - ci ilin aprel ayında dənli bitkilərin
Ə
KTT qiymətlərinin indeksi orta hesabla 224 bənd təşkil etmişdir, bu da mart
ayının göstəricisindən 2 faiz aşağıdır, bununla yanaşı bütün dənli bitkilər təklifin
yüksək konyukturası fonunda qiymətlərin aşağı dinamikasını göstərir. Aprel ayında
ötən ilin müvafiq ayı ilə müqayisədə buğda üzrə qiymətlər 21 faiz, qarğıdalı üzrə
15 faiz, düyü üzrə 4 faiz aşağı olmuşdur.
Dünya taxıl bazarı
Dünya balansı
2010/11
2011/12
qiymətləndirmə
2012/13
proqnoz
2012/13-cü ildə
2011/12-ci ilə
nisbətində
dəyişikliklər
milyon ton
stehsal
2 253.7
2 344.1
2 370.7
1.1
Ticarət
281.4
293.1
295.5
0.8
stehlak, cəmi 2 275.4
2 324.7
2 357.2
1.4
Ə
rzaq
1 059.4
1 073.4
1 084.7
1.1
Yemlər
763.8
789.8
806.6
2.1
Cədvəl 2.
Mənbə: Abbasov smət Dursun oğlu. Azərbaycanın və dünya ölkələrinin kənd
təsərrüfatı. Bakı 2013
33
2011/12 - ci illərdə olan 8,7 faiz artımdan sonra 2012/13 - cü illərdə buğdanın
dünya ticarətinin təxminən 1,7 faiz azalacağı proqnozlaşdırılır, bu da idxala
tələbatın azalmasını əks etdirir, xüsusilə də yem buğdasına. Nəticədə, buğdanın
dünya istehsalının gözlənilən azalmasına baxmayaraq, ehtimal var ki, qiymətlərin
artmasının təsiri zəifləyəcək. ri ixrac fondları dünya bazarlarının konyukturasına
təsir göstərir, belə ki, təklif sferasında ciddi gözlənilməz hallar baş verməsə, yaxın
aylarda dünya qiymətləri çox ehtimal ki, 2011/12 - ci illərdə olduğundan daha
aşağı olacaq.
Buğdanın dünya bazarı
Dünya balansı
2010/11
2011/12
qiymətləndirmə
2012/13
proqnoz
2012/13-cü ildə
2011/12-ci ilə
nisbətində
dəyişikliklər
milyon ton
%
stehsal
655.6
700.0
675.1
-3.6
Ticarət
124.6
137.4
135.0
-1.7
stehlak, cəmi
664.1
690.7
686.5
-0.6
Ə
rzaq
468.0
473.5
475.5
0.4
Yemlər
120.8
138.9
133.8
-3.7
Digər istehlak
növləri
75.2
78.3
77.3
-1.3
Dövrün sonuna
ehtiyatlar
188.2
195.3
182.7
-6.5
Cədvəl 3.
Mənbə: Abbasov smət Dursun oğlu. Azərbaycanın və dünya ölkələrinin kənd
təsərrüfatı. Bakı 2013
34
Cari illə müqayisədə 2012/13 - cü illərdə buğdadan fərqli olaraq yem üçün
qarğıdalının istifadəsinin artması ilə əlaqədar istifadənin ümumi həcminin daha
yüksək artımı proqnozlaşdırılır. Yem üçün taxılın dünya ticarəti 2011/12 - ci ildəki
azalmasından sonra həmçinin eyni zamanda artımın böyük hissəsi qarğıdalının
hesabına əldə ediləcəkdir. Bəzi ölkələr, xüsusilə də Asiyada buğdanın deyil, yem
üçün taxılın idxalını bərpa edəcək, eyni zamanda onun qiymətlərinin rəqabətə daha
da davamlı ola biləcəyi gözlənilir. Yem üçün taxılın dünya ehtiyatları, gözlənildiyi
kimi 2013-cü ilin mövsümünün sonuna artacaq, lakin ehtimal var ki, yetərincə
olmasın. Bunu ehtiyatların istifadəyə olan nisbətinin proqnozlaşdırılan göstəriciləri
ə
ks etdirir.
Dünya bazarı
Dünya balansı
2010/11
2011/12
qiymətləndirmə
2012/13
proqnoz
2012/13-cü
ildə
2011/12-ci ilə
nisbətində
dəyişikliklər
milyon ton
%
stehsal
1 130.1
1 163.9
1 207.3
3.7
Ticarət
121.6
121.3
126.0
3.9
stehlak, cəmi
1 150.5
1 165.6
1 193.7
2.4
Ə
rzaq
202.0
204.0
206.7
1.3
Yemlər
631.0
638.7
660.2
3.4
Digər istehlak
növləri
317.5
322.9
326.8
1.2
Dövrün sonuna
ehtiyatlar
171.4
167.1
177.1
6.0
Cədvəl 4.
Mənbə: Abbasov smət Dursun oğlu. Azərbaycanın və dünya ölkələrinin kənd
təsərrüfatı. Bakı 2013