42
1991-ci ildə
2011-ci ildə
Artım (faizlə)
nək naxırı
1533,3
2412,3
157,3
Camış naxırı
292,9
269,6
92
Cəmi iri buynuzlu heyvanlar
1826,2
2681,9
146,8
nəklər
619,6
1159,7
187,2
Ana camışlar
114,1
128,1
112,7
nəklər və ana camışlar
733,7
1288,1
175,6
Qoyunlar
5098,5
7931,9
155,6
Keçilər
193,8
627,4
3,2 dəfə
Qoyun və keçilər
5292,3
8559,3
161,7
Atlar
65,6
72,2
110,0
Dəvələr
0,2
0,3
1,5 dəfə
Quşlar
27665
23162
83,7
Arılar
193,2
212,6
110,0
Dovşanlar
1,6
1,4
87,5
Cədvəl 10.
Mənbə: http://www.economy.gov.az
“2008 - 2015 - ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq
məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı” və “Azərbaycan
Respublikası regionlarının 2014 – 2018 - ci illərdə sosial - iqtisadi inkişafı Dövlət
Proqramı”nın icrasına uyğun olaraq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçıları
tərəfindən 2014 - cü ildə məhsul istehsalı üçün müvafiq tədbirlər həyata
keçirilmişdir. [26]
Belə ki, 2014 - cü ildə məhsul istehsalı üçün 1612,7 min hektar (çoxillik
ə
kmələrsiz) sahə əkin altında istifadə edilmişdir ki, bu da 01.01.2014 - cü il
tarixli torpaq balansı üzrə 1723,9 min hektar əkin yerinin 93,6 faizinə bərabərdir.
43
Ə
kin sahələrinin 1000,5 min hektarını və ya 62,0 faizini payızlıq və yazlıq dənli
və dənli paxlalı bitkilər, 165,7 min hektarını və ya 10,3 faizini kartof, tərəvəz və
bostan bitkiləri, 43,7 min hektarını və ya 2,7 faizini texniki (pambıq, tütün,
şə
kər çuğunduru, günəbaxan və s.) bitkilər, 402,7 min hektarını və ya 25,0
faizini yem bitkiləri təşkil etmişdir. stifadə edilməyən sahələr (111,2 min ha)
ə
kinlərin növbələşdirilməsinə uyğun olaraq dincə qoyulan və herik kimi becərilən
sahələrdir. [26]
2014 - cü ildə həmçinin mövcud 134,2 min hektar meyvə, 16,1 min hektar
üzüm bağlarının və 904 hektar çay plantasiyalarının aqrotexniki qaydada
becərilməsi həyata keçirilmişdir. [26] Təsərrüfat ilində payızlıq və yazlıq əkin
sahələrində lazımi aqrotexniki qulluq aparılmasına baxmayaraq iqlim dəyişikliyi
bitkiçiliyə, xüsusilə də ərzaq təhlükəsizliyi baxımından əsas strateji sahə olan
taxılçılığa mənfi təsir göstərmişdir. 2013 - cü ilin payızında 991.0 min hektarda
dən və yaşıl yem üçün payızlıq taxıl səpilmişdir ki, onun da 637,4 min hektarını
buğda, 353,5 min hektarını arpa təşkil etmişdir. 2013 - cü ilin payızından 2014 -
cü ilin yazınadək (taxılın vegetasiyası dövründə) respublika ərazisində baş vermiş
uzunmüddətli quraqlıq, habelə suvarma suyunun çatışmazlığı nəticəsində bir sıra
regionlarda (Qobustan, Şamaxı, Şəki, Qəbələ, Cəlilabad) zəif və seyrək çıxışlar
alınmış, taxılın cücərmə, kollanma və boruyaçıxma kimi fenoloji fazaları normal
keçməmiş, bitkilər böyümə və inkişafdan qalmışdır. Bundan əlavə, yaz aylarında
bəzi rayonlarda güclü küləklə müşahidə olunan dolu düşməsi, leysan yağışların
yağması da taxıl və digər əkinlərə ziyan vurmuşdur. Qeyd edilənlərlə bağlı bəzi
sahələr tamamən məhv olmuş, (Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən
yaz əkinin axırınadək 935.3 min hektar payız əkini salamat qalmışdır və ya 55,7
min ha əlverişsiz iqlim şəraiti nəticəsində məhv olmuşdur), bu cür sahələrin
normal dən və sünbül verməsi mümkün olmamış, məhsuldarlıq xeyli aşağı düşmüş
və nəticədə istehsalda ötən illə müqayisədə azalma müşahidə olunmuşdur. Belə
ki, 1 dekabr 2014 - cü il vəziyyətinə 963,3 min hektar payızlıq və yazlıq dənli və
dənli paxlalıların (qarğıdalısız) məhsulu yığılmış, hər hektardan 22,8 sentner
44
olmaqla cəmi 2179,3 min ton məhsul istehsal olunmuşdur. Yığılmış ümumi taxıl
sahəsinin 604,0 min hektarını buğda bitkisi təşkil edir ki, bu sahədən də cəmi
1446,5 min ton və ya hər hektardan 23,9 sentner buğda toplanmışdır. Eyni
zamanda, 37,3 min hektar dən üçün qarğıdalı sahəsinin 37,1 min hektarı (99,4%)
yığılmış, hektardan 54,0 sentner olmaqla 200,1 min ton məhsul yığılmışdır.
Bunlarla yanaşı, 61,7 min hektar kartof sahəsindən 819,3 min ton və ya hər
hektardan 132,9 sentner kartof, 76,0 min hektar tərəvəz bitkiləri sahələrindən
1181,6 min ton və ya hər hektardan 155,5 sentner tərəvəz, 28,0 min hektar ərzaq
üçün bostan bitkiləri sahəsindən 440,9 min ton və ya hər hektardan 157,3 sentner
bostan, 11,7 min hektar dən üçün günəbaxan sahəsindən 20,3 min ton və ya hər
hektardan 17,3 sentner günəbaxan, 1,1 min hektar tütün sahəsindən 2,9 min ton
tütün yarpağı, habelə 5,7 min hektar şəkər çuğunduru sahəsindən 166,4 min ton
və ya hər hektardan 334,6 sentner şəkər çuğunduru və 22,9 min hektar pambıq
sahəsindən 24.11.2014 tarixə 40,6 min ton və ya hektardan 17,7 sentner pambıq
məhsulu yığılmışdır. [26]
Bundan əlavə, istehsalçılar tərəfindən 844,6 min ton meyvə məhsulları,
147,6 min ton üzüm və 459,2 ton yaşıl çay yarpağı istehsal edilmişdir.
Respublikanın bütün rayonları maldarlıqla məşğul olur. nək naxırının 46,5
faizi cins və cinsi yaxşılaşmış heyvanlardır. Onların 19,9 faizi təmiz qanlı, 26,6
faizi cinsi yaxşılaşmış mal-qaradır. [26]
Respublikada heyvanların 24,9 faizi qonur qafqaz, 21,6 faizi qara - ala, 11,8
faizi holştin-friz, 6,2 faizi simmental, 5 faizi şvis cinsləridir. [26]
Respublikada ən çox qaramal Sabirabad və Cəlilabad rayonlarındadır.
Sabirabad rayonunda 109716 baş (o cümlədən 54483 baş inək və camış),
Cəlilabad rayonunda isə 98968 baş ( o cümlədən 49969 baş inək və camış)
qaramal vardır. [26]
Bakı şəhərinin kənd və qəsəbələrində 3030 baş inək vardır. Onların hamısı
qara ala cinsindəndir.
Ölkədə olan inək naxırının 38,7 faizi Aran iqtisadi rayonunun