Microsoft Word Munasib?tl?rin balaslasd?r?lmas? I cild doc



Yüklə 4,18 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə173/175
tarix07.12.2017
ölçüsü4,18 Mb.
#14197
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   175

 

530


 

Balanslı vəziyyətlər arasında keçid  

Qrafik 12 

 

Ardıcıl və eyni trayektoriya üzrə davam edən balanslı 



vəziyyətlər 


 

531


 

Balanslı  vəziyyətlər  arasında  keçid  –  qalxmalar  və 

enmələr  üzrə  müşahidə  olunan  vəziyyətlər-vəziyyətlərin 

dalğa xüsusiyyətləri  

Qrafik 13 

 

Eyni trayektoriya üzrə davam edən müxtəlif disbalanslı və 



balanslı vəziyyətlərin dəyişiklikləri-qalxmalar və enmələr 

Eyni istiqamət, lakin  müxtəlif trayektoriyalar üzrə 

mövcud olan balans vəziyyətlərin dəyişmələri   

Balanslı vəziyyəti əks etdirir 

Disbalanslı vəziyyəti əks etdirir 



 

532


 

“Dolmuş sıra qablar”  sxemi. Hər bir qabın ölçüsünə 

görə  onun  içindəkilərin  tərkibi  və  miqdarı,  çəkisi 

müəyyən  edilir.    Hər  bir  qab  öz  tutumuna  görə 

daxilinə  əşya  və  ya  maddə    toplaya  bilir.  Hər  bir 

dolmuş  qab  eyni  çəkidə  ola  bilməz.  Bu  baxımdan  da 

konkret tarazlıq ola bilməz. Kiçik qab özündən böyük 

qabın müəyyən həddi qədər tutuma malik ola bilər. Bu 

baxımdan bərabər hədlər daxilində  tarazlıq ola bilər  



Qrafik 14 

 

Burada  qablar  şərti  olaraq  dövlətləri  göstərirlər.  Qablar  sıra  ilə  düzülürlər.  Sıralanma 



dövlətlərin beynəlxalq münasibətlərdə sıralanmalarını əks etdirir.  Bu sıralanmada xətti 

tarazlıq var. Qabların ölçüləri, tutumları  dövlətlərin maraqlarının tərkibini və miqdarını 

əks etdirir. 

Bu  “sıra  qablar”  prinsipi  onu  göstərir  ki,  dövlətlər  öz  güclərinə  görə  maraqlara 

sahibdirlər. Kiçik dövlətin müqayisədə  böyük marağı ola bilməz.    



 

533


 

Münasibətlərdə tarazlaşdırma məzmununu əks 

etdriən sxem  

Qrafik 15 

 

İki  və  daha  çox  eyni  forma  və  məzmunlu  vasitənin  eyni  əşyaya  (əşyalara)  təsiri  üzərində 



qurulan,  təsirindən meydana  gələn   tarazlıq. Hər bir təsvir bir  anı əks etdirir.   Sxemin  ikinci 

hissəsi  tarazlıq  vəziyyətlərinin  çoxluğunu  əks  etdirir.  Bir  vasitənin  eyni  formalı  əşyaya 

ikitərəfli     təsiri. Burada  ardıcıl proseslər kimi təsvir etsək, balanslar mühitinin yaranmasını 

görərik.   

əşya  

subyekt (tərəflər)  



təsiretmə   

əşyadan irəli gələn tarazlıq  

Tarazlıq vəziyyəti  



 

534


 

Münasibətlərdə    tarazlaşdırma  məzmununu  əks 

etdriən sxem –tarazlı vəziyyətlərin çoxluğu 

Qrafik 16  

İki  və  daha  çox  eyni  forma  və  məzmunlu  vasitənin  eyni  əşyaya  (əşyalara)  təsiri  üzərində 

qurulan, təsirindən meydana gələn  tarazlıq. Təsir nəticəsində eyni məzmunlu, lakin müxtəlif 

formalı əşyalar meydana gəlir. Həmçinin başqa məzmunlu,  müxtəlif formalı əşyalar yaranır.  

Bu əşyalar üzərində təsir etmək üçün müxtəlif gücə və təsir malik olan subyektlər təsir edirlər. 

Təsirlər  sayəsində  qarşılıqlı  iştirak  təmin  edilir  və  balanslı  vəziyyətlər  meydana  gəlir.  İki 

vasitə tərəfindən təsirə məruz qalan əşyadan əmələ gələn əşylar özlərinə digər maraqlı tərəfləri 

cəlb edir.  

Burada  bir  əşyaya  iki  tərəfin  təsiri  ilə  meydana  gələn  beş  müxtəlif  formalı  hissələr 

üzərində  dörd  müxtəlif  formalı  (imkan  və    gücə  malik  olan)    tərəf  iştirak  edir.  İştirak 

nəticəsində  ola bilər ki,  hər  bir tərəf öz imkanına  uyğun  güc tətbiq etsin.  Burada  təsirlər 

dərəcələnir. Ola da bilər ki, vasitələr eyni  gücdə olmasın, lakin eyni təsirlər göstərsinlər, 

eyni qüvvə (ortalama və yaxud kiçik vastənin maksimum gücünə müvafiq) tətbiq etsinlər. 

İki  başlı  ox  onu  göstərir  ki,  təsir  prosesləri  (tətbiq  və  əldə  olunan  nəticələr)  arasındakı 

uyğunluqlar  üzərində  qurulan  münasibətlər  tarazlı  münasibətlərdir.  Bigə  iştirakın  özü 

tarazlı münasibətlər deməkdir. Dörd vasitə bir əşyaya  eyni maddə tətbiq edərək altı ədəd 

başqa  məzmunlu,  müxtəlif formalı   əşyalar əmələ gətirirlər. Bu zaman təsirlər  eyni  olur, 

maddələr eyni olur. Tarazlı münasibətlər yaranır.  

 

 

                +              =                



 

Əşya +maddə=əşya  

Əşya +əşya =əşya (tam, hissə)  



 

535


 

Balanslı  vəziyyətlərin  çoxtərəfliyini,  çoxistiqamətliyini  əks 

etdirən sxem 

Qrafik 17  

Onu  nəzərə  almaq  lazımdır  ki,  vasitələrin  çoxluğu  əşyalara  təsir  amillərini 

gücləndirir  və  təsirlərin  sayını  artırır,  təsir  imkanlarını  genişləndirir.  Təsirlərin 

sayı artıqca yeni əşyaların əmələ gəlməsi prosesləri baş verir. Yeni əşyalar yeni 

istiqamətləri  əmələ  gətirir,  yeni  fəaliyyət  istiqamətləri  meydana  gəlir,  eləcə  də 

vasitələrin  sayı  artır.  Vasitələrin  sayının  çoxluğu  cəmiyyətin  münasibətlər 

strukturunu  yaradır.  Bu  münasibətlər  strukturu  idarə  və  səlahiyyət  baxımından, 

vəzifə  və  funksiya  baxımından  iyerarxik  xüsusiyyətlərə  malik  olur. 

Münasibətlərin  tarazlaşması  da  istiqamətlər  üzrə  həyata  keçirilir.  Bu  baxımdan 

da  hesab  etmək  olar  ki,  cəmiyyətdə  münasibətlərin  çoxluğu,  iyerarxiyası 

münasibətlərin  tarazlı  vəziyyətinin  iyerarxiyasını  əmələ  gətirir.  Sxemdən  də 

görünür  ki,  əşyalardan  hissələr  əmələ  gəlir,  hissələr  tamı  əmələ  gətirir.  Kiçik 

münasibətlərin  tarazlığı  böyük  münasibətlər  tarazlığını  yaradır.  Əksinə 

istiqamətdə də tarazlıq yarana bilir.  




Yüklə 4,18 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   167   168   169   170   171   172   173   174   175




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə