Microsoft Word Mustafayeva Amalya docx

30 

 

 

 

2006  -cı  ildə  Çində  internet  istifadəçilərinin  sayı  20  %artmışdı,lakin  buna 

baxmayaraq ümumi əhalinin yalnız  19 % -nin internetə çıxışı vardı və informasiya 

uçurumu  gündən-günə    artırdı,buna  səbəb  isə  infrastrukturun  qeyri-kafi  inkişafı  və 

internet xidmətlərinin yüksək olmasıdır.Beynəlxalq göstəricilərə nəzər salsaq 2000-ci 

ilin  ortalarında  ABŞ-da  164  milyon  kompüter  var  idi  və  bu  göstərici  onu  bildirirdi 

ki,hər iki nəfərə bir kompüter düşür.Almaniyada bu rəqəm 3 idisə Çində80 idi.Çinin 

son  göstəriciləri  onu  göstərir  ki,  onun  informasiya  vəkommunikasiya 

texnologiyalarının  inkişafına  bir  sıra  daxili  və  xarici    faktorlar  təsir  göstərir.Çin 

dünyada  telekommunikasiya  texnologiyaları  bazarının  həcminə  görə  2-ci  yeri 

tutur.1995-2000  -  ci  illər  üçün  özünün  9-cu  beş  illik  planına  100  milyon  dollar 

investisiya  yatırmışdır. KT-lərin  geniş  istifadəsinə  baxmayaraq  Çində  ciddi 

informasiya  uçurumu  mövcuddur.Son  zamanlar  əsaslı  siyasi,iqtisadi  və  sosial 

dəyişiklərə  məruz  qalmışÇinin  telekommunikasiya  sistemi  il  ərzində  30-50  %-lə 

inkişaf    edirdi.Lakin  telefon  və  internet  istifadiçilərinin  sayı  çox  aşağı  idi.  23% 

telefon  və  2.18  %  internet  istifadəçisi  var  ki,  bu  da  özünü  əsasən  bölgələr  arasında 

fərqdə  göstərir. nternet  istifadəçiləri  əsasən  iri  şəhərlərdə  yerləşir.Belə  ki,  Pekində 

ümumi  sayın  12.39  %-i,Şanxayda  isə  8.98%  -i  yerləşir.Çində  informasiya  uçurumu 

aşağıdakılarla şərtlənir: 

-  KT infrastrukturu  qeyri bərabər yayılmışdır; 

- Qiymətlərin yüksək olması; 

-  şçi heyətinin təcrübəsizliyi; 

- Şəbəkənin qeyri mükəmməlliyi; 

- Çin dilində məlumatın az olması; 

- Təhsil və savad problemləri. 

Lakin  Çin  iqtisadiyyatının  sürətli  inkişafı  və  ölkədə  güclü  texnologiyalı 

kompaniyaların  investisiya  yatırımlarının  artması  Çində  informasiya  uçurumunun 

get-gedə azalmasına perspektivlər açır. 

---

31 

 

 

 

II Fəsil. Rəqəmsal iqtisadiyyatda biznes, dövlət və yerli 

özünüidarəetməformaları 

2.1. Elektron kommersiya 

E-kommersiya-bu  elə  iqtisadiyyat  sahəsidir  ki,  özündə  kompüter  şəbəkələri 

vasitəsilə  həyata  keçirilən  bütün  maliyyə  və  ticarət  əməliyyatlarını  və  bu 

ə

məliyyatlarla bağlı olan biznes proseslərini birləşdirir. 

E-kommersiyaya aşağıdakılar daxildir: 

•  Elektron məlumat mübadiləsi (Electronic Data Interchange, EDI), 

•  Elektron kapitalın hərəkəti (Electronic Funds Transfer, EFT), 

•  Elektron ticarət ( E-trade) 

•  Elektron pul (e-cash), 

•  Elektron marketinq (e-marketing) 

•  Elektron bankinq (e-banking), 

•  Elektron sığorta xidmətləri (e-insurance) 

Elektron  kommersiya  özünün  ilk  sisteminin  və  növlərinin  meydana  gəlməsini 

avtomatlaşdırılmış  satış  texnologiyasının  yaranmasına  və  müəssisə  rusurslarının 

avtomatlaşdırılmış  idarə  sistemlərinin  həyata  keçirilməsinə  borcludur.1960-cı  ildə 

amerikan  şirkətləri  olan  American  Airlines  və  BM    uçuş  üçün  yerlərin  avtomatik 

rezerv edilməsi sistemlərini yaratmağa başladılar.Beləliklə, SABRE sistemi  (Semi-

Automatic  Business  Research  Environment)  adi  sərnişinlər  üçün  sayı  daim  artan 

tarif  və  reyslərdə  kömək  etməklə  hava  uçuşlarını  daha  da  əlçatan  edir.E-

kommersiyanın növlərindən biri də elektron ticarətdir[1.34]. 

E-ticarət anlayışı ilə bağlı tərifləri aşağıdakı kimi ümümiləşdirmək olar: 

•  E-ticarət, ticarətin elektron mühitdən  istifadə edilərək yerinə yetirilməsi, 

•  E-ticarət, məlumat,məhsul və ya xidmət satın alma və satma fəaliyyətinin 

kompüter şəbəkələri vasitəsilə həyata keçirilməsi, 

---

32 

 

 

 

•  E-ticarət, ünsiyyət şəbəkələrindən istifadə edən elektron cihazlarla həyata 

keçirilən ticarət məqsədli tədbirlərin məcmusudur. 

        E-ticarətin əhatə dairəsi 

•  Məhsul və Xidmət alış-verişi 

•  Hər cür məhsulun birbaşa istehlakçıya satışa çıxarılması 

•  Tanıtım, reklam və məlumatlandırma 

•  Satış sonrası dəstək 

•  Elektron bank əməliyyatları 

•  Cəmiyyət və xüsusi sektor xidmətlərindən  istifadə 

E-ticarətin məqsədləri 

•   Müəssisənin  fəaliyyətini  yerli  və  beynəlxalq  sahədə  daha  asan  hala  

gətirmək 

•  Firmanın fəaliyyətini və həssaslığını artırmaq. 

•  Uyğunluq və yüksək keyfiyyətli elektron qarşılıqlı təsiri təmin etmək. 

•  Uyğun  olan  bütün  sahələrdə  müəssisə  fəaliyyətlərini  elektron  hala 

gətirmək. 

E-Ticarətin xüsusiyyətləri 

•    Elektron ticarət bir müəssisə üçün dünyaya açılan ən böyük qapıdır. 

•    Elektron  ticarətin  24  saat  7  gün  işləyən  infrastrukturu,  ünsiyyəti  və 

mübadiləsi məhdudlaşdırıcı zaman problemini aradan qaldırar. 

•    Elektron  ticarət  sistemi  ilə  çatıla  biləcək  bazar  payının  da,  istehlakçı 

kütləsinin də əvvəldən müəyyən olunması haradasa qeyri-mümkündür. 

•    Elektron  ticarətin  infrastrukturu  ilə  istehlakçıların  seçimləri,  vərdişləri 

və  demoqrafik  xüsusiyyətləri  təqib  edilə  bilər  və  bu  məlumatlardan 

istifadə etməklə məhsul və ya xidmət satın alanla, satan arasında " xüsusi" 

ticarət əlaqəsi  qurula bilər. 

E-Ticaret faydaları 

---