Microsoft Word natiq mirzeyev dissertasiya doc
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Proçekt-liz
53
lizinq müəssisəsidir. carəçi müəssisə əmlakı müvəqqəti istifadəsiz qaldığına görə verib satışdan kənar mənfəət əldə edirsə, lizinq müəssisəsi əmlakı satın alıb, icarəyə verdiyinə görə mənfəət əldə edir. 2. Lizinq (müəssisəsi) haqqının tərkibi icarə haqqının tərkibindən fərlənir və özünü aşağıdakllara daxil edir: a) Əmlakın satınalınma dəyəri, digər xidmət məsrəfləri, lizinq müəssisənin mənfəəti; b) Əmlakın satınalınma dəyəri və mənfəət. 3. carə müqaviləsində yalnız iki tərəf, lizinq müqaviləsində isə əsasən 3, bəzən isə 2 tərəf çıxış edir. Lizinq müqaviləsinin iki subyektinə maliyyə vəsaitinə ehtiyacı olan müəssisə öz mülkiyyətində olan əmlakı lizinq müəssisəsinə satıb onu icarəyə götürdüyü halda təsadüf olunur. Bazar iqtisadiyyatının müasir infrostrukturunda müxtəlif xidmətlərin, kompaniyaların rolu çox əhəmiyyətlidir. Bunlardan biri lizinq xidməti göstərən kompaniyalardır. Lizinq dedikdə, istehsal vasitələrinin- maşınların, dəzgahların, nəqliyyat vasitələrinin, istehsal təyinatlı binaların və s. müəyyən müddətə icarəyə verilməsi başa düşülür. Lizinq kompaniyaları istehsal vasitələrinin sahibləri ilə onları icarəyə götürmək istəyənlər arasında vasitəçilik rolunu oynayırlar. Lizinq xidməti bazar iqtisadiyyatı ölkələrində son 20-25 ildə geniş vüsət almışdır. Lizinq xidməti bazar iqtisadiyyatı ölkələrində son 20-25 ildə geniş vüsət almışdır. Məsələn, 1989-cu illərdə bu xidmət növünün həcmi ABŞ-da 120 mld., Fransada 14 mld, Almaniyada 7 mld, taliyada 6 mld, sveçrədə 3 mld, Yaponiyada 70 mld, Avstraliyada 12 mld dollar təşkil etmişdir. Araşdırmaların nəticəsinə görə 1993-cü ildə ABŞ müəssisələrində istifadə olunan uzunmüddətli aktivlərin 25% lizinq xidmətlərindən alınmışdır. Hal-hazırda Avropada lizinq xidmətlərinin göstərilməsində liderlik Almaniyaya məxsusdur. Burada istehsal investisiyalarında lizinqin həcmi 18,2% təskil edir.
54
Liziq əməliyyatı müəyyən mənada əmtəənin alqı- satqısını məhdudlaşdırsa da ümumiyyətlə mövcud istehsal vasitələrindən səmərəli istifadə üçün şərait yaradır. Bir sıra hallarda isə icarəyə götürən tərəf müqavilə müddəti qurtardıqda həmin ə mlakın pulunu ödəməklə onu öz mülküyyətinə çevirir. stehsal vasitələrinin istehsalçıları üçün öz məhsullarını n istifadəsində lizinqin müsbət cəhətləri vardır: Reklam, bazarın təhlili , alıcının tapılması ilə bağlı xərclərin azaldılması, qənaət edilmiş vəsaitin istehsal vəzifələrinin həllinə yönəldilməsi, istehsal edilmiş məhsulun möhkəm satış bazarının olması və s.. Hal-hazırda EÖ-lərin təsərrüfat praktikasında öz spesifik xüsusiyyətləri ilə xarakterizə olunan lizinqin müxtəlif formaları tətbiq edilir.Əməli lizinq; procekt-liz; vendor-liz; liz-bek; beynəlxalq lizinq; əməliyyat və ya xidmət lizinqi; maliyyə lizinqi;qayıdış lizinqi; 3-cü tərəfin iştirakı ilə və ya üşgüzar lizinq; birbaşa lizinq. Ə
texniki xidmət, avtomobillərin, yaxtaların icarəyə verilməsi, anbar işləri, ev işləri görülməsi üzrə qısamüddətli xidmətlər daxildir.
də icarəçi tərəfindən işlədilən bütün-maddi dəyərlərə komplks xidmət göstərilməsi başa düşülür.
firmasından avadanlığı alıb, onu xarici istehlakçılığa icarəyə verir, ya möhlətlə satır.
nəqd pulla maşın və dəzgah dəsti alıb, sonradan onun özünə pulunu möhlətlə ödəmək şərti ilə satır.
xarici firmadan hər hansı bir əmlakı pulla alıb, digər bir əmlakı pulla alıb, digər xarici firmaya uzun müdddətə icarəyə verilməsi başa düşülür. Ə məliyyat ( xidmət) lizinqi-cari icarə haqqında razılaşmalıdır. Bir qayda olaraq bu cür razılaşmanın müddəti icarə edilən aktivin tam amortizasiya 55
periodundan azdır. Buna görə də kontrakda nəzərdə tutulan icarə haqqı aktivin tam dəyərini ötmür ki, bu da aktivin birneçə dəfə icarəyə verilməsini zəruri edir. Ə məliyyat (xidmət) lizinqinin əsas fərqləndirici xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, burada icarədarın müqaviləni təcili olaraq dayandırmaq hüququ vardır. Bu cür razılaşdırmada həmçının icarəyə verilən avadanlığın carıi texniki xidməti və qurulması üzrə müxtəlif xidmətlərin göstərilməsi də nəzərdə tutula bilər. Buradan da lizinqin bu formasının tez-tez işlədilən ikinci adi-xidmət lizinqi yaranmışdır. Bu zaman göstərilən xidmətlərin dəyəri ya icarə haqqının tərkibinə daxil edilir, ya da ayrıca ödənilir. Ə məliyyat (xidmət) lizinqinin əsas obyeklərinə avadanlığın tez köhnələn növləri (kompüterlər, üzköçürmə texnikası) və daima servis xidməti tələb edən yük və minik avtomobilləri, hava,dəmiryol və dəniz nəqliyyatı vasitələri daxildir. Göründüyü kimi əməliyyat lizinqinin xidmətləri icarədarlar üçün gaha ə lverişlidir. Xüsusilə icarənin təcili dayandırılması şərti icarədara mənəvi cəhətdən köhnəlmiş avadanliğı gaha yüksək texnologiyalı və rəqabət qabiliyyətli avadanlıqla ə vəz etməyə imkan verir.Bundan başqa icarədar xoşagəlməz halların meydana çıxması ilə əlaqədar icarəyə ğötürdüyü müvafiq avadanlığı sahibinə qaytarmaqla məşğul olduğu fəliyyət növünü dayandıra və istehsalın təşkili ilə əlaqədar xərcləri ixtisara sala bilər. Birdəfəlik layihə və sifarişlərin reallaşdırılması zamanı əməliyyat lizinqi icarədarı gələcəkdə istifadə olunmayan avadanlıqların alınması və sonradan saxlanılması zərurətindən azad edir. Göstərilən lizinq formasından müxtəlif servis xidmətlərindən istifadə olunması icarədarı avadanlığın cari texniki xidmət xərclərindən cari texniki xidmət xərclərindən və müvafiq işçi heyətinin saxlanması xərclərindən azad etməyə imkan verir.
Lakin bütün bunlarla yanaşı əməliyyat lizinqinin çatışmamazlıqları da mövcuddur: - lizinqin gigər formalarına nisbətən daha yüksək icarə haqqı; - qabaqcadan avansların ödənilməsi tələbi; Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|