62
l I II III
(1+)
-n
0,909 0,826 0,751
Sonra gəlirlərin cari dəyərini hesablayaq
l Pul daxilolmaları Diskont əmsalı Gəlirlərin cari dəyəri
I
200 0,909 181,8
II 160 0,826 132,16
III 120 0,751 90,12
Cari xalis dəyər (CXD)=404,08x380=44,08 mln man.
Bizim misalda CXD sıfırdan böyükdür. Buna görə də layihənin gəlirliyi 10%-
dzn yuxarıdır. Planlaşdırılmış mənfəəti təmin etmək üçün bizə banka 404 mln. man
qoymaq tələb olunmurdu.
kinci layihə 500 mln.man. həcmində kapital qoyuluşunu nəzərdə tutur.
Gözləniləsi illik gəlir-120 mln. man. (6 il ərzində) kapitalın dəyəri 155-ə
bərabərdir. Bu proyekt sərfəlidirmi? O zəruri kapital verimini təmin edir?
R=0,15 üzrə ....1 manatın cari dəyəri
l 1 2 3 4 5 6
Diskont əmsalı
(1+r)
-n
0,870 0,756 0,658 0,572 0,498 0,432
63
Bütün proyektin cari dəyərini hesablayaq:
Cədvəl 2
l Pul daxilolmaları Diskont əmsalı Cari dəyər mln. man.
I 120 0,870 104,40
II 120 0,756 90,72
III 120 0,658 78,96
IV 120 0,572 68,64
V 120 0,498 59,76
VI 120 0,432 51,84
454,20
Cari xalis dəyər burada 454,2-500=-45,8 təşkil edir. CXD sıfırdan aşağı
olduğu üçün layihə bizə sərfəli deyildir.
Beləliklə cari xalis dəyər digər metodun köməyi ilə layihənin gəlirliyini
kifayət qədər real qiymətləndirmək olar. Bu metod investisiya fəaliyyətinin
effektivliyinin təhlilində başlıca rol oynayır.
Rentabellik indeksi – kapital qoyuluşundan əldə olunan cari pul daxil
olmalarının deskont əmsalı ilə cari məsrəflərin hasilinin nisbətinə deyilir.
Qərar qəbul edən şəxsin bu və ya digər layihənin nəticəsinin mümkünlüyünün
qiymətləndirilməsi üçün onun mümkün variantlarını qabaqcadan görməsi və
onlardan hansının həyata keçirilərkən ehtimalını dəyərləndirmək bacarığı
olmalıdır. nvestisiyalara dair son qərar firmanın müxtəlif eyearxik təbəqələrində
qəbul oluna bilər. Bu qoyulmuş kapitalın həcmindən, tipindən və risklik
dərəcəsindən asılıdır.
nvestisiyalara dair qərar qəbul olunduqdan sonra onun həyata keçirilməsini
planlaşdırmaq və investisiyadan sonrakı nəzarət sistemini işləyib hazırlamaq
lazımdır.
nvestisiyadan sonrakı nəzarət imkan verir ki;
64
a)
layihənin texniki xarakteristikası və məsrəflərin plana uyğun gəldiyi
dəqiqləşsin;
b)
investisiya qərarlarının əsaslı təsbit olunmasına yəqinlik artsın;
c)
sonrakı investisiya layihələrinin qiymətləndirilməsi təkmilləşdirilsin.
3.3.Lizinq ə
mə
liyyatlarının sə
mə
rə
liliyinin tə
hlili
Lizinq əməliyyatlarının effektivliyinin təhlil lizinq götürənin və lizinq
verənin timsalında öyrənilir.
Bank kreditləri ilə müqaisədə lizinqin çatışmamazlığı onun daha yüksək
dəyərə malik olmasından ibarətdir. Belə ki, lizinqəgötürən təşkilatın lizinq
müəssisəsinə ödədiyi lizinq ödənişləri əmlakın amortizasiyasını, qoyulmuş vəsaitin
dəyərini və müəyyən olunmuş gəlirlilik normasını təmin etməlidir.
carədar üçün lizinqin üstünlüklərinə aşağıdakılar aid edilir:
1. stifadəçi müəssisə birdəfəlik iri həcmdə vəsaitin kapital qoyuluşundan
azad olur müəyyən müddətdə istifadəsiz qalmış pul vəsaitləri ilə müəssisənin
maliyyə dayanıqlılığını yüksəldən xüsusi dövriyyə vəsaitlərinin artırılmasına sərf
oluna bilər.
2. carəyə görə ödənilən haqq məhsulun maya dəyərinə daxil olan cari xərclər
kimi öyrənilir, bunun nəticəsində də vergiyə cəlb olunan gəlirin həcmi bu məbləğ
qədər azaldılmalıdır.
3. carədar – müəssisə adi zəmanət müddətinin yerinə bütün xidməti əldə edir.
4. Müəssisə tez bir zamanda istehsal geclərini genişləndirməyə, onun rəqabət
qabiliyyətini artıran ETT-nin nailiyyətlərini tətbiq etməyə imkan yaradır.
Bundan başqa lizinq icarədar müəssisəyə müəyyən olunmuş maliyyə
üstünlüyünü təmin edir. Tez köhnələn avadanlıqdan məs: hesablama
texnikasından istifadə edən müəssisələr üçün bu onun qiymətdən düşməsinin
sığortalanma vasitəsi ola bilər. Bu vasitə nə qədər effektli və baha olursa, icarəyə
götürülən əmlakın fiziki xidmət müddəti razılaşmanın üsulu kimi qısamüddətli və
uzunmüddətli maliyyə mənbələrini əvəz edir. Buna görə də lizinq əməliyyatlarının