Microsoft Word politologiya cavab az docx
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
çıxış edərək və ictimai şəraitdən asılı olaraq siyasətə təsir göstərir: Əvvəla, ə gər sosial-iqtisadi və siyasi şərait şəxsiyyət üçün imkan yaratsa və bu imkanı məhdudlaşdırarsa; kincisi, dünyagörüşünün formalaşması, ictimai həyatın qanunauyğunluqlarının dərk edilməsi, siyasi fəaliyyətin qanunauyğunluqlarının başa düşülməsi; Üçüncüsü, insan mütləq müəyyən bir sosial qrupun, sinfin, siyasi partiyanın tərkibində siyasi fəaliyyət göstərməlidir, ona görə ki, başqa cür o, siyasətə səmərəli təsir göstərə bilməz; Dördüncüsü, şəxsiyyətin siyasətə təsirini gücləndirmək üçün müəyyən əsas cəhətləri nəzərə almaq lazımdır: müasir şəraitə uyğun olaraq şə xsiyyətin sosial statusunu artırmaq; kütlələrə arxalanmaq; sosial ədalətin bərqərar olması; yaradıcı əməyin yüksəldilməsində şəxsiyyətin bilavasitə iştirakını təmin etmək. ctimai həyatda insan üçün elə şərait yaradılmalıdır ki, o, siyasi fəaliyyətinə görə dövlət orqanları tərəfindən təqib olunmasın, onda cəmiyyətdən uzaqlaşdırılma qorxusu yaranmasın. Şə xsiyyətin siyasətə təsiri ən əvvəl onun şəxsi mövqeyindən və siyasi fəallığından asılıdır. Şə xsiyyətin siyasətə təsiri formaları aşağıdakılardır: - Hakimiyyət orqanlarının keçirdiyi seçkilərdə iştirak etmək; - Siyasi partiyalarda, ictimai təşkilat və hərəkatlarda fəaliyyət göstərmək; - Müxtəlif siyasi aksiyalarda: yığıncaq, mitinq, nümayiş və tətillərdə iştirak etmək; - Kütləvi informasiya vasitələrinin işində iştirak etmək: təbliğat, təşviqat işi aparmaq; - Siyasi fəaliyyətin bütün praktiki işlərində, siyasi hakimiyyətin möhkəmləndirilməsi və ya devrilməsi işində iştirak etmək. Şə
modelləri tədqiq olunubdur: 1. Tabeetmə modeli. Bu model XVII əsr ingilis filosofu T.Hobbs tərəfindən irəli sürülmüşdür. O, hesab edirdi ki, şə xsiyyət xudbin, uzağı görməyən, daim hakimiyyətə can atan mövcudatdır. Bu modelin tərəfdarlarının fikrincə səriştəli azlığın çoxluq üzərində hakimiyyəti vacibdir. Bu, cəmiyyətin inkişaf qanunauyğunluqlarının təbii şərti kimi qəbul edilir. 2. Siyasətdə şəxsiyyətin ikinci modeli – «Mənafe» modelidir. Bu model A.Smit və H.Spenser tərəfindən tədqiq olunmuşdur. «Mənafe» insanları hərəkətə gətirən, onları ayıran və birləşdirən psixoloji mexanizmdir. nsan yalnız özünün mənafeyinə cavab verən işlə məşğul olur. «Mənafe» modeli müasir nəzəriyyələrdə geniş tədqiq olunubdur. Bu model ifrat sağların, neokonservatorların, sol radikalların və liberalların doktrinalarında istifadə olunur. Burada şəxsiyyət siyasəti idarə edən fəal varlıq və subyekt kimi təqdim olunur. Mənafe modelini təqdim edən müəlliflər öz vəzifələrini dövlətin hakimiyyətindən, onların institutlarından hər bir fərdi müdafiə etməkdə görürlər. «Mənafe» modelinin tərəfdarlarının siyasi təfəkkürünə görə iki növ ziddiyyət mövcuddur: Birinci: - «fərd» və «cəmiyyət» arasında. Bu şəraitdə «fərd» fəal tərəf kimi çıxış edir. Cəmiyyət isə mücərrəddir. kincisi: - «cəmiyyət» və «dövlət» arasında. Bu halda dövlət fərdlərin mənafelərinə əks çıxır, onların hüquqlarını tapdalayır, sərt mərkəzləşmiş hakimiyyət yaradır. 3. Plyuralizm nəzəriyyəsi modeli. Siyasətin bu modelinə görə aparıcı rolu ümumi mənafedən çıxış edən qruplar və siyasi partiyalar oynayır. Bu partiyalara daxil olan fərd siyasi prosesdə fəal iştirak edə bilər. Bu modelə əsasən müxtəlif partiyalar öz sıralarına tərəfdarlar toplamaq üçün özlərini reklam etməli və öz aralarında rəqabət aparlmalıdırlar.
Liderlik («lider»- inglis dilindən tərcümədə «aparıcı», «rəhbər» mənasını verir) qrupun rəhbərlik iddiasında olan və ya bu funksiyanı yerinə yetirən fərd ətrafında birləşməsini təmin edən inteqrasiya mexanizmidir. Ümumiyyətlə liderlik bəşər cəmiyyətinin bütün formalarına və eyni zamanda bütün təsisat və təşkilatlara xasdır. Tarixdə liderlik haqqında təsəvvürlər dövlət, hakimiyyət və siyasət haqqında təsəvvürlərdən əvvəl formalaşmışdır. Qədim mifoloji və fəlsəfi təlimlərdə rəhbərlərə və liderlərə xas olan qeyri-adi keyfiyyətlər şərh edilir. Məsələn, Misir fironları bir qayda olaraq adi döyüşçülərdən bir neçə dəfə böyük təsvir edilirdi. Antik mütəfəkkirlərdən Herodot, Plutarx və başqaları tarixin inkişafını o dövrün liderləri olan monarxların, sərkərdələrin fəaliyyəti ilə əlaqələndirirdilər. Politologiyada siyasi liderlik problemi ilə əsaslı surətdə məşğul olan M.Veber liderliyin üç əsas tipini ayırırdı: 1. Ənənəvi liderlik. Liderlik hüqüqu, elitaya mənsub olmaq, ə nənələrin müqəddəsliyinə inam bu tipin əsas əlamətləridir. 2. Harizmalı lider. Ona xas olan başlıca keyfiyyətlər rəhbərin qabiliyyətinə hədsiz inam, onun əlahiddəliyi və şəxsiyyətə pərəstişdir. 3. Rasional-leqal lider. Bu tip mövcud quruluşun qanuniliyinə olan inama əsaslanır, o, bürokratik liderlikdir, müəyyən dövlət funksiyasının agentidir. Veber harizmalı liderə üstünlük verir. Veber üçün harizma şəxsiyyətin fövqəltəbii xüsusiyyətləridir. Məhz onlar kütləni tabe etməyə və itaətdə saxlamağa imkan verir. O, «allah vergisidir», lider olmaq istedadıdır. Bu cür lider peyğəmbər də ola bilər, qəhraman və siyasətci də. Veber onu şə xsiyyətin təntənəsi adlandırır. Onun inamınca, rəhbəri passiv və kor kütlə seçmir, o özü kütləni ona xidmət etməyə məcbur edir. Ona tabe olmaq, hədsiz inam onun müraciət etdiyi hər bir kəsin borcudur. Bu cür inam harizma tipli hakimiyyətin legitimləşdirilməsi üçün əsasdır. Veberin fikrincə, müasir dövrün harizmalı lideri hər cür vasitələrlə Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|