Microsoft Word politologiya cavab az docx
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sosial siyas ət
Burada bəzi ən ümdə məsələlərin həyata keçirilməsi zəruridir: 1. son dərəcə zərərli olan bürokratik mərəzçilikdən əl çəkmək; 2. çoxpartiyalılıq şəraitində müxtəlif fikirləri nəzərə almaqla qərarların hazırlanması və qəbul olunması mexanizmini işləyib həyata keçirmək; 3. müxtəlif tərəflərin öz mövqelərini izah etməsini, hətta qərar qəbul olunduqdan sonra öz düzgünlüyünü müdafiə etmək imkanını təmin etmək. Bu halda bəzi politoloqlar siyasi sistemin tərəflərinin rəngarəngliyinin hədsiz artacağını və müxtəlif mənafeləri ifadə edən yeni formal və qeyri-formal təşkilatların yaranmasının mümkünlüyünü qeyd edirlər. Cəmiyyət həyatının demokratikləşməsi «hakimiyyət bölgüsü» prinsipindən asılıdır. «Hakimiyyət bölgüsü»- siyasi-hüquqi doktrinadır. Bu prinsipə görə dövlət hakimiyyəti vahid bir bütöv kimi deyil, ayrı-ayrı hökmranlıq funksiyalarının (qanunverici, icraedici, məhkəmə) məcmusu kimi ifadə edilir. Bu funksiyaları bir-birindən asılı olmayan dövlət orqanları həyata keçirir. Bu fikir hələ antik və orta əsr mütəfəkkirləri tərəfindən irəli sürülmüşdür. «Hakimiyyət bölgüsü» müstəqil formalaşmış təlim kimi XVIII əsrin ortalarında Ş.Monteskye tərəfindən işlənmişdir. Bu prinsipdən Qərb ölkələrinin dövlət quruculuğunda geniş istifadə olunmuşdur. 1787-ci ildə qəbul edilmiş və indiyədək qüvvədə olan ABŞ Konstitusiyasının tərtib edilməsində də bu prinsipdən istifadə edilmişdir. «Hakimiyyət bölgüsü» prinsipinin müsbət tərəfi ali nümayəndəli hakimiyyət orqanının olmasını nəzərdə tutur. Belə ki, bu, böyük əhəmiyyəti olan demokratik institutdur. Ali nümayəndəli orqanın əlində qanunvericilik hakimiyyətinin cəmləşməsi təqdirə layiqdir. craedici funksiya hökumətin əlində cəmləşir. Hakimlərin müstəqil olması qanunun əsas tələbidir. Demokratiyanın mühüm şərtlərindən biri hakimiyyətin həddindən artıq mərkəzləşməsinin qarşısını almaq məqsədilə hakimiyyət funksiyalarının fəal surətdə yerli özünüidarə orqanlarına verilməsidir. Məsələn, ABŞ-da mövcud olan 80 min hakimiyyət orqanından bir milli hökumət və 50 ştat çıxılmaq şərtilə qalanların hamısı yerli idarə orqanlarıdır. R.Reyqanın prezidentliyi dövründə hakimiyyət səlahiyyətlərinin federal hökumətin əlində həddindən artıq cəmləşməsinin qarşısı alındı və onlar fəal surətdə yerli idarə orqanlarına, o cümlədən ştatlara verilməyə başlandı. 5
dördüncü bölməsindəki IX fəsildə bələdiyyələrdən bəhs olunur. Həmin fəsildə «Yerlərdə özünüidarənin təşkili» adlanan 142-ci maddədə deyilir: I. Yerli özünüidarəni bələdiyyələr həyata keçirir; II. Bəlidiyyələr seçkilər əsasında yaradılır; III. Bələdiyyələrin statusunun əsasları bu Konstitusiya ilə, bələdiyyələrə seçkilərin qaydaları isə qanunla müəyyən edilir. Konstitusiyanın «Bərabərlik hüququ» adlanan 25-ci maddəsində demokratik cəmiyyətin çox mühüm bir prinsipi öz əksini tapmış və şəhr edilmişdir. Həmin maddədə deyilir: 1. Hamı qanun və məhkəmə qarşısında bərabərdir. 2. Kişi ilə qadının eyni hüquqları və azadlıqları vardır. 3. Dövlət irqindən, milliyyətindən, dinindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən asılı olmayaraq hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verir. nsan və vətandaş hüquqlarını və azadlıqlarını irqi, milli, dini, dil, cinsi, mənşəyi, əqidə, siyasi və sosial mənsubiyyətə görə məhdudlaşdırmaq qadağandır. Konstitusiyanın insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının müdafiəsi adlanan 26-cı maddəsində göstərilir ki; 1. Hər kəsin qanunla qadağan olunmayan üsul və vasitələrlə öz hüquqlarını və azadlıqlarını müdafiə etmək hüququ vardır; 2. Dövlət hər kəsin hüquqlarının müdafiəsinə təminat verir. 9
26 Sosial siyasətin məqsədləri və vəzifələri Siyasətin real təcəssümü konkret fəaliyyətdən ibarətdir. Siyasətin əsas subyekti olan başlıca qurumların, xüsusilə dövlətin fəaliyyəti mahiyyət etibarilə siyasətin mövcudluq formasını ifadə edir. Dövlətin fəaliyyətinin mühüm istiqamətlərindən, funksiyalarından birini sosial siyasət təşkil edir. Sosial siyasət cəmiyyətdə vətəndaşların, sosial qrup və birliklərin tələbatlarını nəzərə alaraq, onlar üçün yaşayış şəraiti yaratmaq sahəsində dövlətin konkret fəaliyyətidir. Sosial qrupların differensiyasının dəqiq uçotunu aparmaq, onların əməyinin xarakter və məzmununu müəyyən etmək, mənafelərinin rəngarəngliyini öyrənmək sosial siyasət üçün mühüm cəhətdir. nsanların imkanları, qabiliyyətləri, maraq və mənafelərinin müxtəlifliyi sosial siyasətdə nəzərə alınmalıdır. Sosial siyasət – siyasi rəhbərliyin maddi rifahi yüksəltmək, sosial ədalətin bərqərar edilməsi, siniflərin, millət və xalqların, sosial qrup və zümrələrin, kollektivlərin, ayrı- ayrı şəxslərin əmək, mədəni-məişət, sosial şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün həyata keçirdiyi tədbirlərin məcmusuna deyilir. Başqa sozlə desək, sosial siyasət dövlətin cəmiyyət həyatının sosial sferasının idarə edilməsi sahəsindəki fəaliyyətidir. Bu fəaliyyət adamların əmək və ictimai-siyasi fəallığının artırılmasına, onların mənafeləri və tələbatlarının ödənilməsinə xidmət etməlidir. Sosial siyasətə bu və ya digər səbəblər üzündən çətin sosial vəziyyətə düşən, ə halinin digər qrup və zümrələrinə nisbətən öz qüvvəsi ilə öz vəziyyətini yaxşılaşdırmağa imkanı olmayan sosial qrup və zümrələri müdafiə etmək məqsədilə dövlətin həyata keçirdiyi tədbirlər və s. də daxildir. Sosial siyasətin başlıça məqsədi: 1.
Bütün sosial qrupların maddi və mənəvi tələbatını daha yaxşı ödəmək üçün şərait yaratmaq; 2.
gücləndirməkdən ibarətdir. Sosial siyasət bir sıra vəzifələrə xidmət göstərir. Onun mahiyyətindən irəli gələn başlıça vəzifə cəmiyyət üzvlərinin təkrar istehsalına şərait yaratmaq, insanların zəruri maddi ehtiyaclarını ödəməkdir. Hər bir dövlət insanların siyasi təşkili forması olmaq etibarilə, bir yandan onların məcburi surətdə kütləvi hakimiyyətə tabe olmalarını təmin edir, digər tərəfdən isə əhali qarşısında üzərinə müəyyən öhdəliklər götürür. Bu öhdəliklərə insanların təhlükəsizliyini, ictimai asayişi təmin etməklə yanaşı onların maddi tələbatlarının və ehtiyaclarının ödənilməsi üçün şərait yaradılması kimi vəzifələr daxildir. Hələ lap qədim dövrlərdən hökmdarların ədalətliliyi haqqında insanların ş üurunda dərin kök salmış təsəvvürlər onların əhalinin ehtiyaclarına qayğısı və diqqəti kimi humanist keyfiyyətlərinə əsaslanırdı. Sosial siyasətin yerinə yetirdiyi ikinci mühüm vəzifə sosial ədalətin həyata keçirilməsi ilə əlaqədardır. Ədalət anlayışı tarixi dəyişkənliyin təsirini öz üzərində hiss edən sosial həyat hadisəsidir. Hər bir tarixi dövr, hər bir xalq və millət, hər bir ictimai quruluş ədalət haqqında öz təsəvvürlərini formalaşdırır. Lakin bütün dövrlər üçün ümumi olan bir prinsip dəyişməzdir, o da mövcud dövlətin, siyasi rejimin, konkret hökmdarın ədalətin təcəssümü olması haqqında fikrin əsaslandırılması cəhdidir. Hər bir konkret şəraitdə özünəməxsus şəkildə dərk edilən ədalət prinsiplərinin həyata kecirilməsində mühüm vasitələrdən biri sosial siyasət hesab olunur. Bu halda sosial ə dalət haqqında təsəvvürlər ilkin, sosial siyasət isə törəmə mahiyyət daşıyır. Yəni siyasi rejim sosial ədalət haqqında rəsmi baxışları və mövqeyi müəyyənləşdirir və ona uyğun sosial siyasət həyata keçirir.
Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|