36
1) tutulması, müttəhim qismində cəlb edilməsi, həbsə alınması
və saxlanılması, məhkum olunması, əmlakının müsadirə
edilməsi;
2) barəsində olan cinayət işinin istintaqı ilə əlaqədar götürmə
və axtarış aparılması, əmlakı üzərinə həbs qoyulması, işdən
(vəzifədən) kənarlaşdırılması və ya onun hüquqlarını
məhdudlaşdıran digər prosessual hərəkətlərin həyata
keçirilməsi;
3) barəsində əməliyyat-axtarış tədbirlərinin həyata keçirilməsi;
4) barəsində islah işləri, inzibati həbs və ya cərimə növündə
inzibati tənbeh tətbiq edilməsi nəticəsində həmin şəxsə
vurulmuş ziyan ödənilməlidir.
Birinci hissədə nəzərdə tutulmuş hallarda vurulmuş ziyan
təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının
vəzifəli şəxslərinin təqsirindən asılı olmayaraq tam həcmdə ödənilir.
Fiziki şəxslərin hüquqlarının və qanuni mənafelərinin, ictimai və
dövlət mənafelərinin pozulması hallarının vaxtında aşkar edilməsi,
qarşısının alınması və aradan qaldırılması məqsədilə təhqiqat,
ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə orqanlarının qanunsuz
hərəkətləri nəticəsində fiziki şəxslərə vurulmuş ziyanın ödənilməsi
haqqında qanunvericiliyin eyni cür və dürüst icrası dövlət tərəfindən
qanunla nəzərdə tutulmuş qaydada təmin edilir.
Vurulmuş ziyanın ödənilməsini tələb etmək hüququ
aşağıdakı hallarda yaranır.
− bəraətverici hökm çıxarıldıqda;
− cinayət hadisəsinin, əməldə cinayət tərkibinin olmaması və
ya şəxsin cinayət törətməkdə iştirakının sübut edilməməsi ilə
əlaqədar cinayət işinə xitam verildikdə və ya cinayət işinin
başlanması rədd edildikdə;
− inzibati hüquqpozma haqqında işə xitam verildikdə yaranır.
Əməliyyat-axtarış tədbirlərinin cinayət işi başlamazdan əvvəl
keçirilməsi nəticəsində vurulmuş ziyanın ödənilməsi hüququ belə
tədbirlər keçirildikdən dərhal sonra yaranır.
37
Vurulmuş ziyanın ödənilməsi hüququna malik olan şəxs vəfat
etdikdə, qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda vurulmuş ziyanın
ödənilməsi hüququ Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə
nəzərdə tutulmuş qaydada onun vərəsələrinə keçir.
Azərbaycan Respublikasının
ərazisində Azərbaycan
Respublikasının təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə
orqanları tərəfindən hərhansı şəxsin qanunsuz olaraq:
− tutulması, müttəhim qismində cəlb edilməsi, həbsə alınması
və saxlanılması, məhkum olunması, əmlakının müsadirə
edilməsi;
− barəsində olan cinayət işinin istintaqı ilə əlaqədar götürmə və
axtarış aparılması, əmlakı üzərinə həbs qoyulması, işdən
(vəzifədən) kənarlaşdırılması və ya onun hüquqlarını
məhdudlaşdıran digər prosessual hərəkətlərin həyata
keçirilməsi;
− barəsində əməliyyat-axtarış tədbirlərinin həyata keçirilməsi;
− barəsində islah işləri, inzibati həbs və ya cərimə növündə
inzibati tənbeh tətbiq edilməsi nəticəsində hər bir şəxsə:
qanunsuz hərəkətlər nəticəsində onun itirdiyi mənfəət və digər
gəlirlər; müsadirə olunmuş və ya məhkəmə tərəfindən dövlət
nəfinə yönəldilmiş, yaxud təhqiqat və ya ibtidai istintaq
orqanları, əməliyyat-axtarış fəaliyyətini həyata keçirən
orqanlar tərəfindən götürülmüş, eləcə də üzərinə həbs
qoyulmuş əmlak (o cümlədən, pul əmanətləri və onların faizi,
qiymətli kağızlar və onların faizi, şəxsin iştirakçısı olduğu
təsərrüfat birliyinin nizamnamə fondundakı payı və bu paya
müvafiq olan əldə edilməmiş gəlir və digər dəyərlər);
məhkəmə məsrəfləri ilə bağlı ondan tutulmuş məbləğlər;
hüquqi yardımın göstərilməsi ilə əlaqədar ödənilmiş
məbləğlər; vurulmuş mənəvi ziyan ödənilməlidir.
Təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhkəmə
orqanlarının qanunsuz hərəkətləri nəticəsində şəxsin əmlakına
vurulmuş ziyanın ödənilməsi dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına
həyata keçirilir.
38
Qanununda nəzərdə tutulmuş ödənilməli olan məbləğlərin
miqdan şəxsin işdən (vəzifədən) kənarlaşdırıldığı, təyin olunmuş
cəzanı çəkdiyi dövrdə əldə edilməmiş gəliri nəzərə almaqla
müəyyən edilir.
Müsadirə olunmuş və ya məhkəmə tərəfindən dövlət nəfinə
yönəldilmiş, yaxud təhqiqat və ya ibtidai istintaq orqanları,
əməliyyat-axtarış fəaliyyətini həyata keçirən orqanlar tərəfindən
götürülmüş, eləcə də üzərinə həbs qoyulmuş əmlak (o cümlədən,
pul əmanətləri və onların faizi, qiymətli kağızlar və onların faizi,
şəxsin iştirakçısı olduğu təsərrüfat birliyinin nizamnamə
fondundakı payı və bu paya müvafiq olan əldə edilməmiş gəlir və
digər dəyərlər) natura formasında, bu mümkün olmadıqda isə, onun
dəyəri dövlət və ya onu əvəzsiz olaraq əldə etmiş müəssisə, idarə və
təşkilatların hesabına ödənilir.
Evlərin və digər tikililərin dəyəri, yalnız bu əmlakın natura
şəklində qalmadığı, şəxsin dəyərcə bərabər olan yaşayış sahəsinin
və ya digər tikililərin əvəzsiz olaraq onun mülkiyyətinə
verilməsindən imtina etdiyi hallarda və ya həmin şəxsin yaşayış
evlərinin və digər tikililərin dəyərinin ödənilməsinə razılığı
olduqda ödənilir. Yaşayış sahəsinin və digər tikililərin dəyəri
mövcud bazar qiymətlərinə əsasən müəyyən edilir.
Əmlakın dəyəri onun ödənilməsi haqqında qərarın qəbul
edildiyi vaxtda mövcud olan qiymət əsasında ödənilir. Əmlakın
zədələnməsi və ya köhnəlməsi hallarında vurulmuş ziyan tam
həcmdə ödənilməlidir.
Ödənilməli olan əmlakı əvəzsiz olaraq əldə etmiş müəssisənin,
idarənin və təşkilatın ləğv edildiyi və ya vurulmuş ziyanın
ödənilməsi üçün onların vəsaiti çatışmadığı hallarda, əmlakın
dəyəri (əmlakın dəyərinin çatışmayan hissəsi) dövlət büdcəsinin
vəsaiti hesabına ödənilir.
Qanunsuz məhkum edilməsi nəticəsində yaşayış sahəsindən
istifadə etmə hüququndan məhrum edilmiş şəxsə müvafiq icra
hakimiyyəti orqanları tərəfindən həmin yaşayış sahəsi bir ay
Dostları ilə paylaş: |