Microsoft Word Sadi Gulustan doc

 
152
 
 
153
5. Hekayət 
 
Həkim Calinus
90
 gordü ki, bir nadai bir alimin yaxasından tutub 
onu təhqir eləyir. 
Dedi: 
– Əgər o, alim olsaydı, nadanla işi bu dərəcəyə çatdırmazdı. 
 
Şer 
 
Ağıllı olanlar heç vaxt vuruşmaz, 
Alim nadanlara heç də baş qoşmaz. 
Sözünü acıqla söyləsə nadan, 
Ağıllı dindirər onu mehriban. 
İki alim qoymaz bir tük qırılsın, 
İstəməzlər sülhə zəncir vurulsun. 
Hər iki sözləşən olarsa çahil, 
Ehtiram zəncirin tez qırarlar bil 
Birinə bir nadan çirkin söz dedi. 
O biri təmkinlə belə söylədi: 
Sən məndə çox eyib axtarma hədər. 
Bilməzsən eybimi mən bilən qədər! 
 
6. Hekayət 
 
 
Səhbani-Vail
91
 fəsahətlə danışmaqda misilsiz idi. Belə ki, bütün 
il boyu danışsaydı, onun sözlərində təkrar görməzdin. Əgər bir sözü 
ikinci dəfə deməyə  məçbur olsaydı, başqa ibarələrlə ifadə edərdi. 
Bunu da deyim ki, saray xadimlərinə layiq xasiyyətlərdən biri də 
məhz bundan ibarətdir. 
 
Şer 
 
Əgər söz olarsa incə və şirin, 
O sözü eşidən deyər afərin. 
Bir dəfə dedinmi, təkrar etmə sən, 
Xoş olar halvanı bir kərə yesən. 
 

---

 
154
7. Hekayət 
 
Eşitmişəm ki, alimlərdə demişdir:  
–Başqasının sözünü kəsib danıışmaq, öz qanmazlığını etiraf 
etmək deməkdir. 
 
Şer 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hər sözün ey alim, baş–ayağı var, 
    Sözün 
arasına söz qatma zinhar.  
 
 
 
 
Ağıllı sakitlik görməsə bir an,  
 
 
 
 
Dil açıb bir söz də söyləməz inan. 
 
8. Hekayət 
 
Sültan Mahmudun xidmətçilərindən bir neçəsi Həsən Meymən-
didən
92
 soruşdu: 
Sultan hansı məsələ haqqıda səninlə məsləhət edirdi?  
Həsən Meyməndi cavab verdi: 
–Məncə o məsələdən sizin də xəbəriniz var.  
Dedilər: 
–Sultan sənə dediyini bizə demir.  
Dedi: 
–Ona görə ki, başqasına deməyəcəyimə arxayındır. Bəs nə üçün 
məndən soruşursunuz? 
 
Beyt 
 
Bildiyi hər sözü söyləməz insan, 
Verməz şah sirrinə başını qurban. 
 
9. Hekayət 
 
 
Bir evi almaq üçün beh verməkdə tərəddüd edirdim. Bu zaman 
bir cühüd dedi ki, mən bu məhəllənin böyüklərindənəm, o evi mən-
dən soruş, heç bir eybi yoxdur, al! 
Dedi: – Sənin qonşuluğundan başqa! 
 
 
155
Şer 
 
Bu evin ki, sənin kimi qonşusu var, şübhəsiz, 
O ev dəyməz onca dirəm sikkəsi qəlp pula həm. 
Ümid etmək olar ki, sən ölüb getsən dünyadan, 
O binanın qiyməti də bəlkə ola min dirəm. 
 
10. Hekayət 
 
 Bir 
şair oğrubaşının yanına gedib onu təriflədi. Oqrubaşı 
şairi soyundurub kənddən qovmağı  əmr etdi. Yazıq çılpaq halda 
şaxtada gedərkən itlər dalınca düşüb hürməyə başladılar.  İtləri 
qovmaq üçün yerdən bir daş götürmək istədi, yer don olduğuna görə 
daşı qopara bilmədi. Dedi: 
–Bu necə haramzada camaatdır ki, iti açıb, daşı bağlayıblar! 
Oğrubaşı eyvandan bunu görüb şairin sözünü eşitdikdə güldü, onu 
yanına çağırıb dedi: 
–Könlün nə istəyir, məndən tələb et!  
Dedi: 
–Öz paltarlarımı  mənə bağışla, səndən  ənam almaqdansa, baş 
götürüb qaçmaq yaxşıdır. 
 
Beyt 
 
Başqasının xeyrinə çalışar comərd olan, 
Səndən xeyir ummuram, ancaq yetirmə ziyan. 
 
Oğrubaşının ona yazığı  gəlib paltarlarını qaytardı, bir kürk, bir 
qədər pul verib sevindirdi və evinə razı yola saldı. 
 
11. Hekayət 
 
Bir münəccim evə gəldikdə arvadının yad bir kişi ilə oturduğunu 
gerdü. Söyüş söydü, təhqir etdi, hay–küy saldı, dava-dalaş başladı. 
Bu hadisənin şahidi olan arif bir adam dedi: 
 
Beyt 
 

---

 
156
Hardan bildin göylərin üst qatında nə vardır, 
Bilmirsən öz evində belə biganə vardır? 
 
12. Hekayət 
 
Pis səsli bir vaizin öz səsindən xoşu gəlirdi, elə boş-boş 
qışqırırdı ki, elə bil, qarğa qarıldayır, yaxud ulaq anqırırdı. 
 
Beyt 
 
Xətib Əbülfəvarisin
93
 kobud səsi çıxanda, 
Anqırtısı İstəxridə
94
 qala yıxar bir anda. 
 
Vaiz şan–şöhrət sahibi olduğundan qəsəbənin sakinləri onun pis 
səsinə dözür, könlünə dəyməyi məsləhət görmürdülər.  
Onunla gizli ədavəti olan başqa bir vaiz bir gün onun görüşünə 
gəlmişdi, dedi: 
–Xeyr olsun, səni yuxuda görmüşəm! 
Dedi: 
–Necə görmüsən? 
Dedi: 
–Yuxuda görmüşəm ki, sənin xoş  səsin var, camaat da sənin 
səsindən həzz alır. 
Vaiz bir qədər fikrə getdi, sonra dedi: 
–Yaxşı oldu ki, belə bir yuxu görüb eybimi mənə anlatdın. 
Məlum olur ki, mənim səsim pisdir, camaat ucadan oxumağımdan 
əziyyət çəkir. Söz verirəm ki, bu gündən etibarən uca səslə oxuma-
yım. 
 
Şer  
 
Dostlardan həmişə şikayətim var,  
Ki, yaxşı deyirlər pisimə onlar  
Eybimi görərlər bir hünər kimi,  
Gül hesab edərlər hər tikanəmi 
Hardadır həyasız, rəzil düşmənim 
Ki, açıb göstərsin eybimi mənim?! 
 
 
157
13. Hekayət 
 
Bir nəfər Sincar
95
 məscidində zöhlə tökən bir səslə azan verərdi. 
Məscidin sahibi ədalətli və xoş  təbiətli bir əmir idi, onun könlünü 
sındırmaq istəmirdi, ona görə dedi: 
–Ay kişi, bu məscidin qədimdən bəri xüsusi azancıları var, hər 
birisi məndən beş dinar alır. Sən on binar verərəm, bu şərtlə ki, gedib 
başqa məsciddə azan versən. 
Onlar razılaşdılar. O getdi, və bir müddət sonra buradan 
keçərkən əmirin yanına gəlib dedi: 
–Ey hökmdar, on dinar verib məsciddən çıxartmaqda mənə zülm 
edibsən; getdiyim yerdə başqa məscidə köçmək üçün 20 dinar verirlr, 
qəbul etmirəm. 
Əmir qəşş edincə güldü və dedi: 
–Ayıq ol, əlli dinara razı olmayınca getmə! 
 
Beyt 
Bıçaq ilə şüşə üstdən can sıxar gil qaşımaq; 
Kobud səsin daha bətər qaşıyar hər könlü bax 
 
14. Hekayət 
 
Pis səsli bir şəxs ucadan Quran oxuyurdu. Onun yanından keçən 
bir arif soruşdu: 
–Bu Quran oxumağın üçün sənə nə qədər verirlər? 
Dedi: 
–Heç nə qədər. 
Dedi: 
–Bəs nə üçün özünə əziyyət verirsən? 
Dedi: 
–Allah xatirinə oxuyuram. 
Dedi: 
–Allah xatirinə, oxuma! 
 
Şer  
 
Bu avazla oxusan Quran yəqin, 
Apararsan müsəlmanlıq rövnəqin. 

---