200
Dedim: – Bu bəlan
ı o
özü dua edib, allahdan istəmişdir.
Şer
Ey əqli baş
ında olan kişi bil,
Hamilə qad
ınlar doğsalar ilan,
Cəmiyyət gözündə daha da xoşdur,
Yaramaz, naxələf övlad doğmaqdan.
11.
Hekayət
Uşaq idim, bir böyükdən hədd-büluğ haqt
ıada soruşdum.
Dedi: – Kitablarda oxumuşam ki, üç əlaməti var: biri on beş ya-
ş
ına çatmaq, ikincisi – şeytani olmaq, üçüncüsü – buğyeri tərləmək.
Amma haqiqətdə bir nişan
ı vard
ır, o da öz nəfsinin xeyrindən çox,
allah rizas
ına çal
ışmağ
ıd
ır. Kimdə bu xüsusiyyət yoxdursa ağ
ıll
ı
adamlar onu hədd-büluğa çatm
ış, kəmalə yetişmiş hesab edə
bilməzlər.
Şer
Bir
qətrə su ana bətnində qırx gün,
Qald
ıqda surətdə adama bənzər.
Q
ırx yaşl
ın
ın əqli, ədəbi yoxsa,
Yaraşmaz ki, ona adam deyələr.
Şer
Zənn etmə ki, surətdədir, qamətdədir adaml
ıq,
Cavanmərdlik, səxavətdir adaml
ığa əlamət.
Şübhəsiz ki, mahir rəssam al və yaş
ıl rəngilə
Divarlarda çəkə bilər adama bənzar surət.
Nə fərqi var divardak
ı bu nəqş ilə insan
ın,
Əgər onda yoxdursa bir ehsan, hünər, fəzilət.
Hünər deyil bu dünyan
ı ələ almaq əzizim,
Hünərin var bir ürəyi ələ al
ıb, q
ıl rahət.
12.
Hekayət
201
Bir
dəfə həcc zəvvarlar
ı aras
ında
dalaşma düşdü, mən də
piyadələr içərsində idim, əməlli başl
ı vuruşurduq, bir-birimizi
kötəkləyib baş-gözünə vururduq, söyüş söyürdük, ağz
ım
ıza gələni
deyir, əlimizə keçəni döyürdük. Eşitdim dəvə üstə kəcavənin bir
gözündə oturan adam o biri gözündə oturana belə deyirdi:
–Qəribə şeydnr, piyada şahmat xanas
ında gedib başa çatanda
vəzir, yəni əvvəlkindən yaxş
ı olur, bu həcc piyadələri Məkkəyə
çatanda niyə belə dəli olublar?!.
Şer
Bu sozümü söyləyiniz o zülmkar hac
ıya,
Ki, zülmlə soyur xalq
ın
dərisini yanmadan,
Özü deyil, hac
ı onun dəvəsidir belə ki,
O zavall
ı tikan yeyib, yük daş
ım
ış hər zaman.
13.
Hekayət
Bir hindli məşəl at
ıb-tutmaq öyrənirdi. Bir arif görüb dedi: –
Sənin ki, evin qəmişdir, bu nə məşğələdir, nə işdir?
Beyt
Yerli hesab etmədiyin sözü demə heç zaman,
Elə cavab vermə ki, o, gətirə bilsin ziyan.
14.
Hekayət
Bir
kişinin gözü ağray
ırd
ı, baytar
ın yan
ına gedib dedi: «Gözümə
bir dərman ver!» Baytar heyvanlar
ın gözünə çəkdiyi dərmandan onun
gözünə çəkdi. Kişi kor oldu. Onlar dalaş
ıb hakimnn yan
ına getdilər.
Hakim dedi:
–Baytar
ın taqs
ır
ı yoxdur. O kişi heyvan olmasayd
ı baytar
ın
yan
ına getməzdi. Həmin hekayəni
deməkdən məqsədim bunu başa
salmaqd
ır ki, naş
ı adama böyük iş tapş
ıran ax
ırda peşman olar və
ağ
ıll
ılar yan
ında axmaq say
ılar.
202
Heç zaman iş bilən, ağ
ıll
ı usta
Bədəslə ən mühüm vəzifə verməz.
Toxucu olsa da həsir toxuyan,
Lakin ipək işi ona verilməz.
15.
Hekayət
Böyük ruhani başç
ılar
ından birinin oğlu öldü. Soruşdular: –Qə-
bir daş
ın
ın üstünə nə yazaq?
Dedi: – Quran ayələrinin izzət və hörməti daha yüksək olduğun-
dan rəva deyil ki, belə yerlərə yaz
ıls
ın, çünki zaman keçdikcə
pozulub gedər, camaat onu tapdalay
ıb keçər, ya da üzərində bir it
xarabl
ıq edər. Əgər
bir şey yazmaq zəruridirsə, bu Beyt bəsdir:
Şer
Bostanda bitəndə yamyaş
ıl otlar,
Şadl
ıqdan ürəyim əsərdi tir-tir.
Gəl ey dost, indi gör bahar çağ
ında,
Necə qəbrim ustə yaş
ıl ot bitir.
16.
Hekayət
Bir zahid bir dövlətlinin yan
ından gecərkən, gördu ki, bir qulun
əl-ayağ
ın bərk baqlay
ıb doyür. Dedi: – Oğlum, allah sənin kimi bir
məxluqu sənin əlində əsir edib, sənə üstünlük vermişdir. Xudavəndi-
aləmə şükür et və onu bu qədər incitmə. Yaxş
ı deyil ki, sabah
qiyamət günü o,
üzü ağ olsun, sən üzü qara.
Şer
Sən çox da qulunu qəzəblə söymə,
Qəlbini incitmə, özünü döymə.
Sən onu alm
ısan on dirəm pula,
Can verməmisən ki, o yaz
ıq qula.
Nə qədər duracaq bu zor, bu rəftar,
Unutma ki, səndən böyük allah var.
Ey Aquş və Arslan
106
atas
ı olan,
203
Sən də öz ağan
ı ç
ıxarma yaddan.
Hədis: Peyğəmbər səlləllahü əleyhdən eşidiblər, deyib ki, qiya-
mət günü ən böyük dərd odur ki, əməli
saleh qul behiştə, onun bəd
əməl aqas
ı isə cəhənnəmə gedə.
Şer
Gücsüzü, tabei çox incitmə sən,
Qəzəbdə, hiddətdə eyləmə ifrat.
Hesab çəkiləndə rüsvayç
ıl
ıqd
ır,
Ki, xacə zəncirdə, qul isə azad.
17.
Hekayət
Bir
dəfə Bəlxdən səfərə ç
ıxarkan şaml
ılarla yoldaş oldum. Yollar
qorxulu idi. Bu zaman döyüşkən, ox atan, silah oynadan bir gənc
pəhləvan da bizə qoşuldu. O elə güclü idi ki, on adam onun
kaman
ın
ın yay
ın
ı çəkə bilməz, məşhur pəhləvanlar arxas
ın
ı yerə vura
bilməzdi.
Lakin buna baxmayaraq, o, naz–nemət içərisində böyümüş,
ömründə nə səfərə ç
ıxm
ış, nə çətinlik görmüş, nə igidlərin gur səsi
qulağ
ında cingildəmiş, nə də süvarilərin q
ıl
ınc par
ılt
ıs
ı gözünü
qamaşd
ırm
ışd
ı.
Beyt
O heç vaxt düşmənə əsir olmam
ış.
Üstünə yağmam
ış oxlardan yağ
ış.
Xülasə, biz onunla birlikdə sürətlə gedirdik. O, gücünü
göstərərək qabaq
ına ç
ıxan köhnə divar
ı bir yumruqla y
ıx
ır, qocaman
ağac
ı kökündən ç
ıxar
ıb qürurla deyirdi:
Beyt
Fil han
ı ta
görsün pəhləvan nədir,
Şir han
ı ta görsün qəhrəman nədir?!
Qəflətən bir daş
ın arxas
ından iki hindli ç
ıx
ıb bizi öldürmək