210
Beyt
Bir
evdə ki yoxdur ağıl, himmət, tədbir, xoş rəftar,
«Bu evdə bir adam yoxdur» desən əgər yeri var.
Dedim: – Çünki borc istəyənlərin əlindən cana gəliblər, dilənçi-
lərin dilindən fəğana. Adam
ın ağl
ına batm
ır ki, səhralar
ın qumu dürr
olsa da, gədalar
ın gözü doysun.
Beyt
Tamahkar
ın gözü dünyada doymaz,
Necə ki, şəbnəmlə bir quyu dolmaz.
Harada
çətinlik çəkmiş, ac
ıl
ıq dadm
ış adama rast gəlirsən, görür-
sən ki, özünü oda, suya vurur, təhlükəli işlərə əl at
ır, nəticəsindən
qorxmur, halala, harama fərq qoymur.
Şer
Bir itin baş
ına dəysə bir kəsək?
Sevinib kəsəyi sümük zənn edər.
İki şəxs
çiynində meyit aparsa,
Tüfeyli pay bilib ard
ınca gedər.
Varl
ılara gəldikdə isə allah
ın mərhəmət nəzəri onlar
ın üzərindən
əskik olmaz, halal
ı harama qar
ışd
ırmağa qoymaz. Fərz edək ki, mən
bunlar
ı sənə söyləməmiş, fikirlərimi sübut üçün dəlil gətirməmişəm.
Lakin xahiş edirəm düzünü deyəsən, heç görübsənmi yoxsulluqdan
səvay özgə bir səbəbə görə bir adam
ın qolu dal
ına bağlans
ın, bir
köməksiz, yaz
ıq həbsə al
ıns
ın, bir məsum qaz
ın ismət pərdəsi
y
ırt
ıls
ın, ya birinin əli biləyindən vurulsun??!! Çox zaman şir ürəkli
mərd
adamlar ehtiyac üzündən lağımlarda ələ keçir, ayaqlar
ı
s
ınd
ır
ıl
ıb aş
ıq sümükləri ipə keçirilir.
Ayd
ın məsələdir ki, bir yoxsulun ehtiras
ı coşsa, şəhvətini
söndürmək istəsə və evlənmək imkan
ı olmasa, mütləq zinaya yol
verəcək, cinayət edəcəkdir, çünki nəfs və həvəs ayr
ılmaz yoldaşd
ır,
211
yəni bir qar
ında bəslənmiş ekiz qardaşd
ır. Nə qədər bu oyaqd
ır, o biri
də ayaq üstə duracaqd
ır.
Nağ
ıl edirlər ki, bir dərvişi bir cavanla pis iş üstdə tutdular,
rüsvayç
ıl
ıq bir yana dursun,–
daşqalaq qorxusu vardı, yalvar
ıb deyir-
di: –Ay müsəlmanlar, rəhm edin, var
ım yoxdur evlənəm, taqətim
yoxdur səbr edəm. Çarəm nədir, islam dinində də ki, rahiblik
107
qadağand
ır.
Dövlətlilərin ürəklərinin sakit və könüllərinin rahat olmas
ın
ın bir
səbəbi də odur ki, hər gecə bir sənəmi qoynuna sal
ır, hər gün bir
gözəli bağr
ına bas
ır. Deməli:
M i s r a
Hər səhər yenidən bəyliyə başlar.
Səhər şəfəqi onun xoşbəxtliyindən vəcdə gəlib q
ızar
ır, sərv ağac
ı
xəcalətindən aşağ
ı baxmağa utan
ır.
Beyt
Bat
ır
ıb əlini dostun qan
ına,
F
ınd
ıqça qoymuşdur d
ırnaqlar
ına.
Belə gözəllər ola–ola varl
ılar
ın günaha batmalar
ı,
ya başqa çirk-
in işə əl atmalar
ı inand
ır
ıc
ı deyildir.
Beyt
Bir gönül ki, əsir etmiş behişt hurilərini
Qəlbi qarət olmuşlara əhəmiyyət verərmi?
Beyt
Əlində xurmas
ı olan, bir nəfər.
Bir də daş atarm
ı ağaca məgər?
Əliboşlar
ın çoxu natəmiz adlar
ın
ı günah çirkab
ına bulayar. Aclar
isə çörək oğurlamağa belə məcbur olarlar.
212
Beyt
Y
ırt
ıc
ı it ət tapanda artar şövqi, həvəsi,
Sormaz Dəccal eşşəyidir bu, ya Saleh dəvəsi
108
.
Çox görünüb ki, ən namuslu adamlar kas
ıbl
ıq üzündən pis işlərə
qoşulmuş, xalq içində yaxş
ı ad
ın
ı itirərək bədnam olmuşlar.
Beyt
Pəhrizə olarm
ı ac
ın imkan
ı?
Yoxsulun deyərlər,
olmaz imanı.
Hatəmi–Tai səhrada yaşard
ı. Şəhərdə olsayd
ı dilənçilərin əlindən
aciz qalard
ı, əynindəki paltar
ı tikə–tikə olard
ı.
Cavab verdi: – Yox, mən varl
ılar
ın hal
ına ac
ıy
ıram. Dedim: –
Yox, varlar
ına həsrət çəkirsən.
Biz
hələ uzun müddət belə sərt dan
ışd
ıq, hücum edən hər
piyadəsini dəf etməyə çal
ışd
ım, harda «şah» dedi isə, «vəzirlə»
qarş
ıs
ın
ı ald
ım. Nəhayət mərifət xəzinəsində nə qədər sözü vard
ısa,
ham
ıs
ın
ı dedm, höçət heybəsində nə qədər oxu vard
ısa, ham
ıs
ın
ı atd
ı.
Şer
Fəsahət əhlinin içindən rədd et,
O kəs ki, şişirdir özünü hər an
Din əhli, mərifət sənət sahibi,
Ona öz yerini verməli nişan.
Ax
ırda dəlili qalmad
ı zəlil etdim. Əlin işə sald
ı,
söyüş söyməyə
başlad
ı. Adətən cahil adamlar
ın peşəsi belədir, müxalifinə söz ilə
bata bilməyəndə, düşmənçiliyə əl at
ırlar. Büttəraş Azər də belə
etmişdi, sözdə oğluna üstün gələ bilmədiyi üçün davaya başlam
ış və
demişdi: «sözünü geri götürməsən, səni daşla vuracağam».
Məni söydü, ondan da ağ
ır
ın
ı dedim, yaxamdan yap
ışd
ı, çənəsin-
dən tutdum.
Şer
213
Mən onu qovuram, o qovur məni,
Xalq bizə rişxəndlə gülür arxadan.
Bizim sözümüzü eşidənlərin,
Barmağ
ı ağz
ında qalm
ışd
ır heyran.
Müxtəsər,
mürafiə üçün qazın
ın yan
ına getdik, ədalətlə nə
deyərsə raz
ılaşacağ
ım
ız
ı qət etdik. Dedik: qoy müsəlman hakimi bu
məsələni həll etsin, varl
ılarla yoxsullar aras
ındak
ı fərqi şərh etsin.
Qaz
ı diqqətlə üzümüzə baxd
ı, ciddiyyətlə sözümüzə qulaq asd
ı.
Sonra dərin fikrə getdi. Bir azdan sonra baş
ın
ı qald
ır
ıb dedi:
–Ey
varl
ılar
ı tərifləyib, yoxqullar
ı təhqir edən şəxs, bilməlisən
ki, gül tikans
ız, xəzinə ilans
ız ola bilməz, harda şərab var,
orda məst
də olacaqd
ır, harda sədəf var, orda nəhəng də olacaqd
ır. Dünyan
ın şi-
rin ləzzəti dal
ında ölümün ac
ı şərbəti durmuşdur, behişt nemətləri
qarş
ıs
ında Məkkarə səddləri qurulmuşdur.
Beyt
Dostu sevən dözməlidir sitəm etsə də əğyar,
Xəznə-ilan, gül və tikan, fərəh-fəğan bir olar.
Görmürsənmi bağda həm salx
ım söyüd olur, həm də quru çubuq.
Eləcə də varl
ılar içərisində şükür edənlər olduqu kimi, küfr edənlər
də vard
ır. Yoxsullar içərisində səbr
edənlər olduğu kimi, diltəng
olanlar da vard
ır.
Beyt
Hər bir şeh damlas
ı dürr olsa əgər,
Bazar
ı q
ığ kimi doldurar gövhər.
Allaha o varl
ılar yax
ınd
ır ki, dərviş təbiət olsunlar, o yoxsullar
yax
ınd
ır ki, varl
ı xislət olsunlar.
Varl
ılar
ın ən böyüyü odur ki, yoxsullar
ın hal
ına qals
ın,
yoxsullar
ın da ən yaxş
ıs
ı odur ki, varl
ılar
ın qap
ıs
ın
ı az açs
ın. «Allaha
təvəkkül» ilə yaşayanlar
ın ruzisi çatacaqd
ır.
Sonra
qaz
ı məzəmmət nəzərlərini müddəiyə tərəf çevirib dedi: