Microsoft Word Sadi Gulustan doc
Yüklə 4,55 Kb. Pdf görüntüsü
|
214 –Ey deyən ki, «Varlıların başı qarışıqdır, işləri səhv, peşələri əyyaşlıqdır». Doğru deyirsən, belələri vardır, onların ağlı kəm, mürüvvəti azdır, əllərinə keçən nemətin qədrini bilməzlər, oğurlayar, gizlədər, özləri yeməz, başqalarına da verməzlər. Fərz edək ki, birdən quraqlıq olsa, ya Nuhun tufanı 109 qopsa, onlar öz varlarına arxayın olub yoxsulların halına qalmazlar və allahdan qorxmayıb deyərlər: Beyt Başqası yoxluqdan olsa da həlak, Biz ördək kimiyik tufandan nə bak * ?! Beyt Dəvə üstə kəcavədə asudəcə oturan, Bir arvadın nə vecinə quma batmış bir insan. Beyt Alçaqlar canını xilas edən dəm, Deyərlər bizə nə batsa da aləm. Bəli, bu dediyim kimiləri vardır. Lakin ehsan verən, dua oxuyan, həm bu dünya, həm axirət hayına qalanları da yox deyildir. Məsələn, dünya üzünün adil şahı, qələbələr və zəfərlər hakimi, islam dininin hamisi, Süleyman mülkünün varisi, zəmanə şahlarının ən ədalətlisi Müzəfərəddin Atabəy Əbubəkr ibn Səd ibn Zənginin (allah onun ömrünü uzun, bayraqlarını zəfərli etsin) bəndələri bu qəbildəndir. Şer Bir ata oğluna onu etmədi, Ki, sən səxavətlə etdin insana, Allah əvəzində səni qaldırdı, Hökmüran eylədi bütün cahana. Qazı sözü bu dərəcəyə çatdırdıqda, bizdən daha artıq mübaliğə * Бак – горху 215 atını fəsahət meydanında çapdırdıqda yürütdüyü mühakimə, çıxardığı hökmlə razılaşmalı olduq. Aramızda olub–keçənləri unutduq. Bir– birimizə baş əyib salam verdik, dalaşmağı barışmaqla əvəz etdik. Qucaqlaşıb öpüşdük, fitnə yatdı, düşmənçilik aradan qalxdı, sülh yarandı, söhbətimiz bu sözlə tamamlandı: Şer Ey kasıb, dövrandan etmə şikayət, Əgər bədbəxt olub, bədbəxt ölsən də. Ey varlı xoşbəxtsən, həm ye, həm bəxş et, Bu dünya səndədir, o dünya səndə. 216 VIII FƏSİL SÖHBƏT QAYDALARI HAQQINDA (Hikmət və nəsihətlər) Hikmət. Mal-dövlət yaşamaq üçündür, yaşamaq mal-dövlət yığmaq üçün deyil. Ağıllı bir adamdan soruşdular: –Xoşbəxt kimdir, bədbəxt kim? Dedi: –Xoşbəxt odur ki, əkər–yeyər, bədbəxt odur ki, qoyub–gedər. Beyt Namaz qılma o heçə ki, heç bir xeyir demədi, Ömrü boyu ehtirasla mal topladı, yemədi. Hədis. Musa əleyhissəlam Qaruna nəsihət edib deyirdi: – Başqa- larına yaxşılıq elə, necə ki, allah sənə yaxşılıq edibdir. Eşitmədi, aqabətin eşitdin. Şer O adam ki, dinar, dirəm ilə xeyir görmədi, Dinar, dirəm üstə başı getdi əldən nəhayət. İstəyirsən xoş olasan sən hər iki dünyada, Xəlqə kərəm et ki, sənə allah etmiş kəramət. Nəsihət. Ərəblər deyirlər: bağışla, lakin minnət qoyma, çünki faydası özünə qayıdacaqdır. Şer Kəramət ağacı hara düşdüsə, Boy atıb yüksəldi fələklərəcən. Əgər istəyirsən bar verə daim, Minnət ərəsilə onu kəsmə sən. 217 Şer Allaha şükr elə, ki fayda vardır Onun baxışında, fəzilətində, Şaha minnət qoyma xidmqtinlə, bil Səni o saxlamış öz xidmətində. Hikmət. İki adam havayı zəhmət çəkib, faydasız əmək sərf edər: biri yığıb yeməyən, o biri bilib etməyən. Şer Biliyin olsa da bir ümman qədər, Nadansan əməlin olmasa əgər, Eşşəyə yüklənsə bir neçə kitab, Nə alim olar o, nə də süxənvər. Başı boş o yazıq heyvan nə bilsin, Dalında odundur, ya kitab–dəftər. Nəsihət. Elm əqidəli olmaq üçündür, dünya malı yığmaq üçün deyildir. Beyt Kim satsa biliyi, məsləki, dini, Elə bil odlamış öz xirmənini. Hikmət. Oxuduğuna əməl etməyən alim məşəl gəzdirən kora bənzər. Beyt Faydasız keçirsə ömrünü insan, Qızılı tullayar bir şey almadan. Hikmət. Ölkə ağıllı adamlarla gözəllənər, din pak adamlarla möhkəmlənər. 218 Şahlar alimlərin məsləhətinə daha çox möhtacdır, nəinki alimlər şahların mərhəmətinə. Şer Ey padişah, əgər məndən istəyirsən nəsihət, Bu mənalı sözlərimi sən həmişə sal yada: İşi ancaq alimlərə tapşır sən əl-əlbət Hərçənd alim işə möhtac deyildir heç dünyada Uç şey əbədi yaşamaz: – Mal ticarətsiz, elm mübahisəsiz və hökmdar siyasətsiz... Pislərə rəhm edib, yaxşıları incitmək– zalimləri bağışlayıb, məzlumlara zülm etməkdir. Beyt Xəbisə nə qədər etsən ehtiram, Sənin dövlətinə qatacaq haram. Hikmət. Padşahların dostluğuna, uşaqların xoşavazlığına etibar yoxdur. Biri riya ilə dəyişilər, biri röya ilə. Beyt Min dostlu məşuqə könül vermə sən, Verəndə ürəyi ayır bədəndən. Nəsihət. Sirrini yoldaşına bildirmə, nə bilirsən bəlkə bir gün düşmən oldu. Düşmənin də çox zərər vurma, bəlkə bir gün dost oldu. Gizlətmək istədiyin sözü ən sədaqətli dostuna belə demə, çünki hər bir dostun öz dostu, dostunun da öz dostu var... Şer Susmaq çox yaxşıdır, nəki, sirri sən Birinə deyərək, «demə» deyəsən. Suyunu gözündən bağla çeşmənin, Çünki arx dolarsa daşacaq yəqin. 219 Beyt O söz ki, aşkarda deyə bilməzsən, Onu gizlində də heç söyləmə sən. Nəsihət. Zəif düşmən tabe olursa, o bunu güclü ola bilmək xatirinə edir. Əgər dostların dostluğuna etibar yoxdursa, düşmənin yaltaqlığına necə etibar etmək olar?! Kiçik düşmənə etinasız baxmaq, xırda qığılcıma məhəl qoymamaq kimidir. Şer Əlinə keçəntək düşməni öldür, Çünki od yüksəlsə odlanar cahan. Qoyma düşməni heç oxa əl atsın, Onu tik ox ilə o əl açmadan. Nəsihət. İki düşmən arasında elə söz danış ki, onlar dostlaşanda utanmayasan! Şer İki şəxsin arasında savaş bənzər bir oda, Odun tökər od üstünə söz gəzdirən o bədbəxt. Vuruşanlar çox çəkməz ki, barışarlar yenidən, O naxələf ortalıqda qalıb çəkər xəcalət. Anlamazdır iki adam arasına od salan, Çünki özü bu atəşdə yanacaqdır nahayət. Şer Sözünü dostuna yavaşca danış, Ta qulaq asmasın qan içən əğyar. Divar qarşısında söz deyən zaman, Bil ki, divarın da qulaqları var. Hikmət. Düşmənlə barışanın məqsədi dostlarla savaşmaqdır. Yüklə 4,55 Kb. Dostları ilə paylaş:
|