232
Aqil əttar dükan
ıtək:
özü sakit, ətri xoş,
Cahil döyüş təbli kimi: özü küylü, içi boş.
Şer
Məsəl var deyərlər: kamil bir alim
Cahillər içinə düşərsə əgər
O bənzər pəriyə korlar içində,
Ya z
ınd
ıq evində Qurana bənzər.
Nəsihət. Bir ömürdə ələ gələn dostu, bir anda incidib əldən
vermə.
233
Beyt
Neçə ilə daş ləl olar qoca dövran içində,
Aman daşa ç
ırpma onu, sən də bir an içində.
Hikmət. İradəsiz kişi həyas
ız arvad
ın əlindən yaxas
ın
ı qurtara
bilmədiyi kimi, ağ
ıll
ı da nəfsin əlindən öz can
ın
ı qurtara bilmir. Gücə
əsaslanmayan bir tədbir əfsanəyə bənzər, tədbirə əsaslanmayan bir
güc isə divanəyə. Əvvəlcə tədbir
və qabiliyyət lazımd
ır, sonra
hökmranl
ıq.
Beyt
Ölkəsindən əvvəl tədbir, zəka laz
ım hər şaha
Ki, nadan
ın səltənəti meydan oxur allaha.
Yeyib paylayan igid, y
ığ
ıb saxlayan abiddən yaxş
ıd
ır. Yaln
ız
camaat
ın xoşuna gəlmək xatirinə bu dünyan
ın eyş-işrətindən əl çəkən
adam, halal şöhrəti at
ıb, haram şəhvətdən yap
ışm
ış olar.
Şer
Abid allah xatirinə guşənişin olmasa,
O yaz
ıq
nə görə bilər qaralmış bir aynada.
Hikmət. Dənə–dənə bol olar, dama–dama göl olar, yəni gücü
çatmayan adamlar kiçik daş y
ığ
ıb saxlayar, fürsət düşcək zalimdən
qisas alar.
Beyt
Qətrələr toplaş
ıb çay olur haman,
Çaylar da birləşib yarad
ır ümman.
Beyt
Y
ığ
ıl
ıb göl olar kiçik damlalar,
Balaca dənlərdən düzələr anbar.
234
Hikmət. Alim avamlar
ın səhvlərinə göz yummamal
ıd
ır. Bunun
hər
iki tərəfə ziyanı vard
ır: bu tərəfin əzəməti azalar, o tərəfin
cəhaləti artar.
Beyt
Alçaqla dan
ışsan xoş dil ilə sən,
O da lovğalan
ıb öyünər həmən...
Nəsihət. Şeytan əməli heç kimə yaraşmaz, xüsusilə alimə! Çünki
elm şeytana qarş
ı bir silahd
ır, silah sahibi isə düşmənə əsir düşsə,
rüsvayç
ıl
ıq bir neçə qat art
ıq olar.
Şer
Günü qara olan bir avam, nadan,
Yaxş
ıd
ır xeyirsiz bir ağ
ıll
ıdan
O kordu, görmədi yolu, sürüşdü
Bu iki göz ilə quyuya düşdü.
Hikmət.
Can bir nəfəsə bağlıd
ır, dünya isə iki yoxluq aras
ında
bir varl
ıqd
ır, dini dünyaya satanlar xamd
ırlar, Yusifi satanlar əvəzin-
də nə alacaqlar?!
Beyt
Düşmənin sözüylə dostunu satd
ın,
Gör kimlə birləşdin, gör kimi atd
ın?!
Lətifə. Şeytan düzdən qaçar, sultan pulsuzdan.
Şer
Namaz q
ılmayana borc vermə aman,
Acl
ıqdan şikayət etsə də haman.
O allah borcunu vermirsə, Əgər,
Bəndənin borcunu neçə ödəyər?
235
Nəsihət. Diriliyində adam
ın çörəyini yeməsələr,
öləndən sonra
ad
ın
ı çəkməzlər! Üzümün dad
ın bağ sahibindən çox, onu y
ığan dul
qad
ın bilər. Misirdə qəhətlik üz verdikdə Yusif peyğəmbər doyunca
yeməzdi ki, aclar
ı unutmas
ın!
Şer
Bolluqda yaşayan toxlar nə bilir,
Aclar
ın əhval
ı neçə yamand
ır,
Yaz
ığ
ın hal
ın
ı o kəs bilər ki,
Acl
ığ
ın dəhşəti ona əyand
ır.
Şer
Köhlənə minən ey səvari bil ki,
Eşşəyi batan
ı atmaq günahd
ır.
Sən kas
ıb qonşundan od da istəmə,
Bacadan yüksələn tüstülər ahd
ır.
Hikmət. Q
ıtl
ıq ilində,
vəziyyəti ağır olan dərvişə yaln
ız o şərtilə
«Kefin necədir?» deyə bilərsən ki, yaras
ına məlhəm qoyasan,
qabağ
ına dirhəm.
Şer
Bir kişinin görsən bat
ıb gilə yüklü eşşəyi,
Ürəyində təəssüf et, lakin yax
ın getmə sən,
Əgər gedib soruşdunsa nə olmuşdur? Gərəkdir,
Qol ç
ırmay
ıb eşşəyinin quyruğundan çəkəsən.
Hikmət. İki şey mümkün deyilir. Qismətdən art
ıq yemək və əcəl
catmam
ış ölmək.
Şer
Qəza bir də təkrar
etməz dad etsə də bir qarı,
Min ah çəkib bir ağ
ızdan qoparsa da min şivən.
236
Nə vecinə küləklərə vəkil olan mələyin,
Xəzan vaxt
ı bir qar
ın
ın şam
ı söndü küləkdən.
Nəsihət. Ey ruzisi qalm
ış getmə, yiyəcəksən, ey əcəli çatm
ış
acma, öləcəksən.
Şer
Özün üçün çal
ışsan da, əgər çal
ışmasan da,
Yetirəcək öz ruzunu sənə böyük yaradan.
Sən ağz
ına girsən də lap q
ızm
ış şirin, pələngin,
Bir şey olmaz əgər əcəl çatmam
ışsa bu zaman.
Hikmət. Qismətin deyilsə, əlin çatmayacaqd
ır, qismətindirsə
harda olsan,
gəlib tapacaqdır.
Beyt
Ab–həyat
113
tapmaq üçün İsgəndər çox yol keçdi,
Zülmatə dək getdi, lakin onu təkcə X
ızr içdi.
Hikmət. Qisməti olmayan ovçu Dəclədə bal
ıq tuta bilməz, əcəli
çatmam
ış bal
ıq quruda ölməz.
Beyt
Yaz
ıq xəsis dincəlməz gəzər hey yorulunca,
O gəlirin dal
ınca, əcəl onun dal
ınca.
Hikmət. Fasiq varl
ı üstü q
ız
ılla suvanm
ış təzəkdir, sadiq yoxsul,
üzü
toza bulanmış bəzəkdir, bu Musan
ın yamaql
ı paltar
ıd
ır, o
Fironun yaraql
ı saqqal
ı. Yaxş
ılar
ın möhnətinin ax
ır
ı sevinc olacaq,
pislərin dövlətinin sonu heç.
Şer
Hər kimin vard
ırsa dövləti, mal
ı,
Onun ürəyinə yol tapmaz kədər.
237
Bir söylə heç dövlət, səadət, şadl
ıq,
Başqa bir saraya girərmi məyər?
Hikmət. Pax
ıl, allah
ın başqas
ına verdiyi nemətindən pax
ıll
ıq
edər və günahs
ız adamlardan da zəhləsi gedər.