Microsoft Word seyid c?F?R pis?V?RI. doc

 
6 
Azərbaycan  Demokrat  Firqəsinin  rəhbəri  və  Azərbaycan  Milli 
Hökumətinin başçısı olmuşdur. 
S.C.Pişəvərinin  həyat  və  fəaliyyəti 
ran  zəhmətkeş 
kütlələrinin irtica və imperializm əleyhinə mübarizəsi tarixi ilə, 
ran  Kommunist  Firqəsinin  şanlı  tarixi  ilə  sıx  surətdə  bağlı 
olmuşdur. 
O,  ran zəhmətkeşləri  ailəsinə mənsub olmuş,  ranlı fəhlələr 
daxilində  boya-başa  çatıb  yetkinləşmiş,  ran  Kommunist 
Firqəsi  sıralarında  təmkinli  inqilabi  mübarizə  məktəbi  keçmiş, 
ölkənin  azadlığı  uğrunda  gedən  şiddətli  döyüşlər  cərəyanında 
mətinləşərək  təcrübəli  rəhbər,  böyük  firqə  və  dövlət 
xadimliyinə qədər yüksəlmişdir. 
Seyid  Cəfər  Cavad  oğlu  Cavadzadə  1272  (1893)-  cü  ildə 
Azərbaycanın Xalxal mahalının Zeyvə kəndində Yoxsul kəndli 
ailəsində anadan olmuş və ilk təhsilini həmin kənddə almışdır. 
məlum  olduğu  kimi  19-cu  əsrin  sonu  və  20-ci  əsrin 
ə
vvəllərində  yarım  müstəmləkə  vəziyyətinə  salınmış  ranın 
zəhmətkeş kütlələri çox ağır və dözülməz həyat şəraitinə məruz 
edilmişdi.  stibdad  üsul  idarəsinin  soyğunçuluğuna,  feodal 
istismarı  və  imperializm  təzyiqinə  dözə  bilməyən  yoxsul 
kəndlilər  kütləvi  surətdə  dağılır,  iş  axtarmaq,  çörək  pulu 
qazanmaq məqsədilə şəhərlərə axışıb gəlirdilər. sənaye cəhətcə 
az-çox  inkişaf  etmiş  ölkələr,  xüsusilə  özünün  böyük  neft 
sənayeni  və  ucuz  işçi  qüvvəsinə  olan  ehtiyacı  elə  geniş  şöhrət 
qazanmış  Bakı  həmin  yoxsul  kəndlilərin  daha  çox  diqqətini 
cəlb  edirdi.  Kiçik  Seyid  Cəfərin  mənsub  olduğu  ailədə  məhz 
belə bir şəraitdə Şahsevən bəyləri tərəfindən talandıqdan sonra, 
1284 (1905)-ci ildə Bakıya mühacirət etmişdir. Həmin tarixdən 
başlayaraq  1292  (1913)  cü  ilə  dək  Seyid  Cəfər  Abşeron 
yarımadasındakı  “Bülbülə”  kəndində  ilk  təhsilini  davam 
etdirmiş və eyni halda, o məktəbdə əmək fəaliyyəti ilə məşğul 
olmuşdur. 1292 (1913)ci ilin ortalarında  S.C.Pişəvəri Abşeron 
yarımadasındakı  “Xırdalan”  kəndində  məktəb  təşkil  etmiş  və 
 
367 
Ölsəmdə mən parlayacaq günəş təkin, 
Ə
məllərim azadlığın çırağında. 
O dad çəkdi: mən general Əzimiyəm, 
And içmişəm məsləkimdə Nəsimiyəm, 
Tufanların qarşısında dağ kimiyəm 
Dayanmışam firqəmizin dayağında. 
“Tağızadə” dar ağacın həqir sandı, 
Geniş qəlbi qəzəblənmiş bir ümmandır. 
O son dəmdə vətən dedi vətən andı, 
Gözün yumdu ana yurdun qucağında. 
Nəərə çəkdi bizim “Səriyə” ulduzu, 
Dedi: mənəm şahsevənin Həcər qızı 
Igid ellər alacaqdır qanımızı, 
Sabah doğan ingilabın ayağında. 
Mən “Sübhiyəm” qoy yaşasın bizim diyar, 
Döyüşlərdə eniş də var, yoqquş da var, 
Mən ölsəm də övladlarım sabah yaşar. 
Ə
sib gələn al səhərin sazağında. 
Mən şairəm “Niknamdır” adım, 
Cəllad!!! Vətən eşqi ürəyimdə açıb qanad. 
Ölüm nədir! Oda mənə başqa həyat, 
Fəqət könlüm sızıldar el sorağında. 
***** 
Ə
rk qalası indi söylə nədir sözün? 

---

 
366 
Lalə baxdı boynu bükük bənövşəyə 
Dedi səndə bu davranış hardan belə 
Nəzər eylə bağçadakı hər quşəyə 
Sarı bülbül nəğmə deyir güldən-gülə. 
Ay qız “Məryam” az baxginən o güzgüyə 
Filarmonu bayram edib, şeyriyəti. 
Baxdı Məryam gördü “Rizvan” “ Sənsiz” deyə, 
Xoş səsilə heyran edib, təbiəti. 
***** 
Duman gəldi günəş batdı, 
Şə
r doğuldu. 
Ana yurdun gözəlləri yasa doldu. 
Öləndə də vətən sözü şüar oldu. 
“Cavidan” tək hər şəhidin dodağında 
 “Ibrahimi” Eynalıya baxa-baxa 
Dedi: ölləm anam mənim birdə doğa. 
Varlığıma buludlardan şimşək çaxa, 
Baş əymərəm firounların qabağında. 
Şə
hidlərin cərgəsinə canan gəlir 
“Xəlil” dayı çün Babəki- zaman gəlir 
El dərdinə yammaq üçün insan gəlir 
Xalqımızın yandırdığı ocağında 
“Yekanini” son nəfəsdə boğduqca kin, 
Dedi: xələf övladıyam mən Babəkin. 
 
7 
1296  (1917)-ci  ilə  dək  orada  tədris  etmişdir.  O,  öz  həyatının 
həmin  dövründən  bəhs  edərkən  belə  yazmışdır:  “məktəbi 
bitirdikdən sonra müəllim oldum. Təhsil etməyə, kitab oxumağa 
olan  həvəsim  sayəsində  iyirmi  yaşa  çatanadək  bütün  boş 
vaxtlarımı  kitabxanalarda  keçirərdim.  Tarix,  ədəbiyyat  və 
fəlsəfə  sahələrinə  aid  kitablara  daha  çox  meyl  göstərərdim. 
Belə  bir  mövqedə  birinci  dünya  müharibəsi  və  onun  ardınca 
böyük Rusiya inqilabı baş verdi.” 
S.C.Pişəvərinin  siyasi  fəaliyyəti  də  məhz  həmin  dövrdən 
başlanmışdır.  Öz  sözü  ilə  desək,  ictimai  inqilab  oqyausi 
(okyan) dövrün digər gəncləri kimi onu da yerindən tərpədərək 
siyasi  mübarizə  meydanına  atmışdır.  1296-ci  ilin  əvvəllərinə 
“Açıq  Söz”  qəzetində  “Mir  Cəfər  Cavadzadə”  imzasi  ilə  dərc 
olunmuş  məlumatdan  görünür  ki,  S.C.Pişəvəri  1917-ci  ildə 
Rusiyada  baş  vermiş  Burjua  demokratik  inqilabı  dövründə 
kütləvi  hərəkatda  iştirak  etmişdir.  O  dövrdə  O,  ran  Sosial 
Demokrat  Firqəsinin  qafqazdakı  təşkilatlarının  iclaslarında 
iştirak edir və fəaliyyət göstərirdi. S.C.Pişəvəri həmin dövrdəki 
fəaliyyəti  haqqında  belə  yazır:  “Mən  Rusiyada  yaşayan 
millətlərin  azadlıq  mübarizəsində  yaxından  iştirak  etmiş  ran 
gənclərindən  idim.  Məni  bu  böyük  şərəfli  işə  cəlb  edən  amil 
azadxahlıq  mübarizəsindən  başqa,  birdə  mənsub  olduğum 
millət  haqqındakı  düşüncələrim  olmuşdur.  Mən  bilirdim  ki, 
vətənin  və  millətin  nicatı  və  səadəti  Rusiya  inqilabçılarının 
istəkləri  quruluşun  əldə  edilməsinə  bağlıdır.  Mən  bilirdim  ki, 
ə
gər  Rusiyada  şanlı  Lenin  bayrağından  başqa  bir  bayraq 
yüksələrsə  ran  xalqlarının  istiqlaliyyəti  və  azadlığı  həmişə 
təhlükə altında olacaqdır” 
1297-ci  ilin  dey  ayında  (yanvar  1918)  S.C.Pişəvəri  ran 
Demokrat Firqəsinin Bakı təşkilatının orqanı olan “Azərbaycan 
Coze  -  Layənfəkke  ran”  qəzetində  fəaliyyətə  başlayır.  O, 
həmin  qazetin  səhifələrində  ran  demokratlarının  çox  yüksək 
siyasi  mövqe  tutduğunu  nümayiş  etdirir.  Qəzetin  birinci 
nümrəsində S.C.Pişəvəri  ranin mütərəqqi ictimai qüvvələrinin 

---