Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “lampa” trayektoriyası
- Sxem 2
- Siyasi inkişaf vəziyyətində siyasi hərəkətləri şərtləndirən ə sas amillər
34 Ola bilər ki, bir əsas marağa çatmaq üçün siyasi hərəkətlər bir qurumdan başlayaraq edilsin, siyasi hadisələr törədilsin. Ola da bilər ki, bir əsas marağa çatmaq üçün bir neçə siyasi qurumdan keçsin. Buna keçidli və ya vasitəli trayektoriya demək olar. Siyasi hadisələr bir qurumdan bir neçə maraq istiqamətində törədilirsə, bu zaman bir mənbədən başlayaraq, bir neçə istiqamətdə davam edən trayektoriya yaranır. Buna “lampa” trayektoriyası da demək olar. Lampa yanarkən işıq şüaları ətraflara doğru yayılır. Bəzən proseslərə siyasi hadisələrin “günəş” trayektoriyası əsasında da törədilməsi adını vermək olar. Bir mənbədən saçan işıq şüaları ətrafa doğru yayılır.
Siyasi inkişaf zamanı siyasi hadisələr adətən bir başlanğıcdan, mənbədən sürətlə törədilməyə başlayır ( məsələn, mərkəzi dövlət aparatının fəaliyyəti). Siyasi aktlar sürətlə törədilirlər və zaman amili qısalır. Bu siyasi proseslər bir kislorod balonundan müəyyən təzyiq altında havanın üfürülməsinə bənzəyir. Siyasi inkişaf zamanı sənədlərin hazırlanması və sürətlə rəhbərliyə təqdim olunması proseslərini də buna misal çəkmək olar. 2,3,4 saylı sxemlər siyasi inkişaf zamanı siyasət qurumlarının maraqların təmin edilməsi istiqamətində hərəkətlərini əks etdirir. Maraqların siyasət subyektləri tərəfindən tərkib hissələrə parçalanmasını göstərir. Sxemlərin hər biri siyasi kompleksin (siyasi mexanizmin) komponenti (komplekti) olaraq “şaxəli” (“piramida”) trayek- toriyaları şəbəkəsinin tərkib hissələridir. 35 Ясас мараьа чатмаг цчцн сийаси щадисяляр бир гурум тяряфинядн мараг истигамятиндя бирбаша тюрядилир. Ясас мараьа чатмаг цчцн сийаси щадисяляр бир нечя сийаси гурумдан кечяряк тюрядиля биляр. Буна
трайекторийасы демяк олар. Сийаси щадисяляр бир сийаси гурумдан мцхтялиф тяркибли, мязмунлу марагларын тямин едилмяси цчцн тюрядилир. Sxem 2 36 Сийаси щадисяляр васитяли трайекторийаларла тюрядилир. Чохлу сайда мараглары тямин етмяк цчцн васитяли трайекторийаларла сийаси щадисяляр тюрядилир. Ясас мараьы тямин етмяк цчцн мцхтялиф тяркибли мараглар тямин едилир. Sxem 3 Мараг
трайекторийасы да мцхтялиф олур. Ола биляр ки, марагларын тямин едилмяси цчцн мцхтялиф формалы, истигамятли трайекторийа жызылсын.
37
Схемдян эюрцнцр ки, сийаси гурумларда сийаси щадисяляр, сийаси актлар пилляли трайекторийа иля дювриййяли щярякят трайекторийасы тюрядилир. Схемин сонундакы ишаря ясас мараьы эюстярир. Лакин щяр бир щярякят, щяр бир щадися юзцнямяхсус мараглара маликдир вя щадисяляр Сийаси щадисялярин сийаси гурумларда
тюрядилмясини якс етдирян схем цзря
мараглара ясасян тюрядилир. 38
ə sas amillər
Cəmiyyətdə siyasi vasitələr hərəkət vəziyyətində olurlar. Siyasi vasitələr hərəkət edərkən təbiətə öz təsirlərini göstərirlər. Təbiətin maddi nemətlərindən istifadə edirlər və elmi-nəzəri və təcrübi biliklərə, təlimlərə əsasən istifadə qaydalarını müəyyən- ləşdirirlər. Siyasi vasitələrin hərəkəti sayəsində insan maraqları təmin olunur, tələbat ödənilir. Məsələn, dövlət vətəndaşların bütün sahələrdə hüquqlarını təmin edir. Siyasi hərəkətlər nəticəsində təbiətin maddi sərvətlərindən istifadə olunur. Bununla yanaşı, siyasi hərəkətlər edilərkən təbiətə göstərilən təsirlər sayəsində yer üzündə də landşaft dəyişiklikləri meydana gəlir. İnsanlar ayrı-ayrı məkanlarda yaşayış məskənləri salırlar, həmin ərazinin yer səthi dəyişdirilir. Siyasi hərəkətlər ilə siyasi vasitələrin sayı artırılır, siyasət subyektlərinin sayı çoxaldılır, istehsalın həcmi artır, istehsal müəssisələrinin sayı çoxaldılır, bununla da yaşayış məskənlərinin sayı artır. Siyasi hərəkətlərsiz, idarəsiz, məqsədli, təyinatlı istiqamətləndirmə olmadan, sistem yaratmadan təyinatlı şəkildə nəyəsə nail olmaq qeyri-mümkündür. Siyasi inkişaf zərurətdən irəli gəlir. Məlumdur ki, yaşayış tərzi, forması insanların şüurunun inkişafına təsir edir, eləcə də insanların təbiətə olan münasibətlərini dəyişərək cəmiyyəti inkişaf etdirir. Siyasi vasitələrin hərəkətləri ilə insanların yaşayış şəraitləri dəyişdirilir, sosial-rifah halları yaxşılaşdırılır, insanların maddi vəziyyətləri yaxşılaşdırılır və nəticədə insanların bir-birilərinə olan münasibətləri də dəyişdirilir. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmək, yüksək maddi təminat insanların şüurunda, həyata baxışlarında da pozitiv dəyişiklik əmələ gətirir. İnsanlar bir növ həyata aqressiv yanaşmırlar və münasibətlərdə də aqressiyaya (təcavüzə) yol verilmir. İnsanların tələbatlarının yüksək səviyyədə ödənilməsi naminə siyasi vasitələr olan siyasi subyektlər hərəkət etmək, hərəkətə gətirmək və gətirilmək kimi vəziyyətlərdə olurlar. Məhz siyasi hərəkətlər sayəsində siyasi cəmiyyətdə müsbət nailiyyətlər, qazanclar əldə etmək olur. Siyasi inkişaf zamanı siyasi vasitələr
Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|