Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Siyasi inkişaf törəyən maraqlar uğrunda siyasi vasitələrin hərəkəti nəticəsində meydana gələn proses
- Bir siyasi hərəkət arxasınca digər siyasi hərəkətləri gətirir. Siyasi inkişaf mənzərəsi həm də fəal və rəngarəng əlamətli siyasi
39 məqsədyönlü şəkildə hərəkət edirlər. Hərəkət edərkən onlar cəmiyyətdə öz mövqelərini müəyyənləşdirirlər, öz yerlərini dəqiqləşdirirlər, vəzifə və öhdəliklərini, səlahiyyətlərini müəyyən edirlər. Bütün bu məsələlər normalarla tənzimlənir. Normalar da siyasi təcrübələrdən, siyasi qanunauyğunluqlardan, siyasi maraq və tələbatlardan yaranır. Siyasi inkişaf prosesləri birbaşa insanların maraq və tələbatlarının təmin edilməsinə yönəldilir. Siyasi inkişaf tələb edir ki, siyasi hərəkətlər də müəyyən ideologiyaya əsasən edilsin. Siyasi inkişaf bir növ siyasi hərəkətləri istiqamətləndirən, əsaslandıran, bir çərçivəyə salan ümumi müstəvi rolunda çıxış edir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi vasitələr olan sənədlər siyasi vasitələrin sürətlə və məqsədyönlü şəkildə hərəkətə gətirilməsinə xidmət üçün təşkil edilir. Siyasi inkişaf zamanı ümumi siyasi mühitin fəallığı müşahidə edilir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi sistemlərin tərkib elementləri də qarşılıqlı şəkildə fəal olaraq hərəkət vəziyyətində olurlar. Siyasi inkişaf təbii olaraq siyasi vasitələrin artması, siyasi ləvazimatların, istehsal sahələrinin artması nəticəsində də meydana gələn bir proses vəziyyətidir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi maraq məsafəsini qət etmək üçün siyasi subyektlər qısa zamanda, sürətli hərəkətlər edirlər. Burada sürət amili siyasi vasitələri hərəkətə gətirir və zaman az məsrəf olunur. Siyasi inkişaf zamanı daha çox məqsədyönlü fəaliyyət göstərən siyasi vasitələr hərəkət trayektoriyasına cəlb edilirlər. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hərəkətləri zəruri edən, şərtləndirən aşağıdakı amilləri göstərmək olar: -siyasi maraqların daima artım vəziyyətində olması; -tələbatların daima artım vəziyyətində olması; -insanların sosial-rifah halını yaxşılaşdırmaq istəkləri; -siyasi hərəkətlər zamanı meydana gələn istehsal vasitələrinin, məhsul və əşyaların məqsədyönlü şəkildə idarə edilməsi istəkləri və maraqları; -insanlar arasında münasibətləri tənzimləmək və bu amildən istifadə edərək siyasi sistemin fəaliyyətini tənzimləmək və s. 40 Siyasi inkişaf zamanı siyasi hərəkətlər edilərkən bir çox hallarda siyasi subyektlər arasındakı münasibətlər gərilmiş vəziyyətində olur. Bu da onunla izah olunur ki, siyasi subyektlər hərəkət edərkən sürət tempi artırılır və sürət hərdən siyasi subyektlərin hərəkətlərini öz normal nisbi axın məcrasından kənara çıxarır. Bu zaman münasibətlər də gərilmiş vəziyyətində olur. Hərəkət ritmi artırılır və bir çox hallarda axın istiqamətindən kənara çıxır. Burada hərəkəti sürətləndirən əsas qüvvə olaraq maraqlar və bu maraqların təmin edilməsi naminə siyasi subyektlərin emosiyaları çıxış edir. Siyasi hərəkətlərin sürəti əlaqəli vasitələrdə qıcıqları artırır və siyasi subyektlər öz mənafeyini təmin etmək üçün sürətlə hərəkət edirlər. Siyasi hərəkətlərin sürətli olması çoxlu sayda siyasi hadisələrin törədilməsini zəruri edir. Siyasi hadisələr törədilərkən siyasi nəticələr əldə olunur. Tez-tez əldə olunan nəticələr və maddi varlığın, vasitələrin artırılması inkişaf vəziyyətini ortaya çıxarır. Siyasi inkişaf baza axın trayektoriyası üzrə ardıcıl gələn siyasi dalğalar və siyasi axınlarla müşahidə edilən bir hərəkət vəziyyətidir. Siyasi inkişaf proseslərində hərəkətlərə təkan verən ə sas amillər
Siyasi inkişaf zamanı
siyasət subyektləri durğunluq vəziyyətinin əksinə olaraq sürətli hərəkət vəziyyətində olurlar. Siyasətin subyektləri siyasi hadisələri maraq trayektoriyaları üzrə sürətlə törədirlər. Bu zaman məsafə də qısalır və zaman da az məsrəf olunur. Siyasi hərəkət trayektoriyasına daha güclü siyasi vasitələr cəlb edilirlər. Siyasi vasitələrin fəaliyyət mexanizmi sürətlənir, siyasi sistem güclü şəkildə fəaliyyət göstərir. Siyasi inkişaf zamanı hərəkətlərə təkan verən amillər mövcuddur. Belə ki, siyasi inkişaf ilk növbədə üst-üstə meydana gələn maraqlardan formalaşır. Maraqlar isə tələbat amilini üzə çıxarır. Maraqlardan maraqlar törəyir. Siyasi inkişaf törəyən maraqlar uğrunda
41
təmin edilməsi üçün yalnız bir və iki trayektoriya üzrə siyasi hadisələr törədilsin. Siyasi inkişaf siyasi trayektoriyaların sayını artırır. Hər bir trayektoriya bir və ya bir neçə maraq yoludur. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hərəkətlərin sürətlənməsini zəruri edən amillər
içərisində insanların sosial-rifah halını yaxşılaşdırmaq istəkləri də dayanır. Siyasi inkişaf zamanı baza siyasi vasitələrin mövcudluğu da siyasi hadisələrin sürətlə törənməsini zəruri edir. Belə ki, baza vasitələrinin mövcudluğu və vasitələrin qarşılıqlı fəaliyyəti və siyasi hadisələri törətməsi siyasi inkişafı zəruri edir. Bir siyasi hərəkət arxasınca digər siyasi hərəkətləri gətirir. Siyasi inkişaf mənzərəsi həm də fəal və rəngarəng əlamətli siyasi hərəkətlərin müşahidə olunduğu bir mənzərədir. Siyasi vasitələr sürətlə hərəkət edirlər, bu zaman istehsal, ticarət genişlənir, çoxlu sayda, çeşiddə və həcmdə məhsul əldə olunur. Həmin məhsulların idarə edilməsi, yerləşdirilməsi, saxlanılması, tədarük edilməsi, bir məkandan başqa məkanlara daşınması böyük bir idarəçilik mexanizmini formalaşdırır. İdarəetməni həyata keçirmək üçün müvafiq təyinatlı tikinti obyektlərinin-istehsal, ticarət obyektlərinin olması vacib amilə çevrilir. İstehsal məhsullarının artması əlaqəli vasitələri, subyektləri məcbur edir ki, öz hərəkətlərini sürətləndirsinlər. Deməli, məhsulun istehsa- lının artması siyasi inkişafı zəruri edir. Məhsullar müəyyən iqtisadi siyasətlə bölüşdürülür, istehlak edilir və s. Siyasi inkişafı zəruri edən əsas amillər içərisində istehsal münasibətlərini qeyd etmək olar. Məlumdur ki, istehsal münasibətləri daha çox siyasi münasibərtlərin formalaşmasını zəruri edir. Siyasi inkişaf zamanı siyasi hərəkətlər məqsədyönlü trayekto- riyalar üzrə baş verməyə də bilər. Bu zaman siyasi hadisələr öz məqsədyönlü trayektoriyasından kənara çıxa bilərlər. Bu vəziyyət- də də siyasi hadisələr sürətlə törədilir. Lakin sistemsiz hərəkətlər mənzərəsi müəyyən müddətdən sonra böhranlara gətirib çıxara bilir. Məsələn, iqtisadiyyat sahəsində baş verən böhranları buna misal çəkmək olar. İqtisadiyyat sahəsində siyasət düzgün və Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|