Microsoft Word siyaset II cild rtf
Yüklə 4,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sxem 1
- Siyasi inkişaf zamanı siyasi hərəkətlərin xüsusiyyətləri
- Fəlsəfə ensiklopedik lüğəti. Baş redaktor. İsmayıl Vəliyev. Müəllif kollektivi.
- Yeniləşmə birin (vahidin) ikiyə və daha çox saya ayrılması, bölünməsi, iki və daha çox vahidin (hissənin)
28 Цмуми сийаси щярякятляр-цмуми сийаси фяалиййят истигамятляри Цмуми сийаси щярякятляр-конкрет сийаси актлар, сийаси щадисяляр жями Конкрет сийаси щярякятляр – сийаси
щадисяляр, сийаси актлар Цмуми сийасы щярякятляр-конкрет сийаси актлар, сийаси щадисяляр жями Конкрет сийаси щярякятляр-сийаси актлар, сийаси щадисяляр Цмуми сийасы щярякятляр-конкрет сийаси актлар, сийаси щадисяляр жями Конкрет сийаси щярякятляр-сийаси актлар, сийаси щадисяляр Конкрет сийаси щярякятляр-сийаси актлар, сийаси щадисяляр
актлар вя сийаси щадисяляр жямляшир. Бир конкрет сийаси щярякят тюрядиляркян, мясялян, сяняд имзаланыб ижрайа йюнялдиляркян чохлу сайда сийаси актлар тюрядилир. Демяли, сянядляр конкрет щярякят васитяси олмагла йанашы, щярякятляр жямини якс етдирян бир васитядир. Бурадан беля бир принсип дя ортайа чыхыр ки, бир щярякят чох истигамятли цмуми щярякятлярин тюрядилмясини зярури едир, ясасландырыр. Мясялян, бир тапшырыьын верилмяси диэяр сийаси щадисялярин тюрядилмясиня тякан верир. Щярякятлярин мягсядйюнлц вя дювриййяли баш вермяси ися сийаси ясасландырыр. Сийаси ситемин фяалиййят механизмини ямяля эятирир. Sxem 1 Щярякятляр жямляшяряк бир щярякят истигамяти иля низамланмаьа башлайыр. системи
29
Ümumiyyətlə inkişafın tərkibi hərəkətlərdən ibarət olan prosesli mənzərə ilə müşahidə olunduğundan, hərəkətlər zamana görə istiqamətli xarakter aldığından inkişafın zamanla əlaqəsi də mövcuddur. Proseslər inkar edilə-edilə istiqamətlər üzrə davam edir. Elmi ədəbiyyatlarda belə bir fikir var ki, intibah dövründə təcrübi elmin meydana gəlməsi ilə zamanın xətti istiqaməti ideyası təbiətə şamil edilir-təbii tarix haqqında, yəni təbiət obyektlərinin geriyə dönməz və istiqamətli dəyişiklikləri haqqında təsəvvür yaranır. Bu kosmoqonik hipotezlərdə, sonra isə geologiya və biologiyada, təkamül nəzəriyyələrində ifadə olunmuşdur. İnkişaf ideyası özünün dərin fəlsəfi tədqiqini klasik alman fəlsəfəsində, xüsusilə dialektikanı ruhun ən ümumi inkişafı haqqında təlim kimi hazırlamış Hegeldə tapmışdır. Müasir ictimai həyat inkişafın pozitivcəsinə xətti tərəqqi kimi izah edilməsini rədd edərək inkişaf proseslərinin mürəkkəb, çoxmənalı xarakterini inandırıcı şəkildə təsdiq edir; göstərir ki, ictimai tərəqqi avtomatik baş vermir, cəmiyyətin inkişafının yüksələn xətti cürbəcür proseslərin dialektik qarşılıqlı təsirinin nəticəsidir. 1
Cəmiyyət hərəkətlər törədilməklə inkişaf edir, idarə edilir. İnkişaf yenilik gətirir. Yeniliklər hər zaman cəmiyyətin bir ictimai formasiya quruluşundan digərinə keçməsinə səbəb olubdur. Hərəkətlərin nəticəsi olan yeniliklər tarixi hadisələrin, proseslərin dövrləşməsini, eralaşmasını, əsrləşməsini və tarixi mərhələləri yaradıbdır və yeniləşmə prosesləri hal-hazırda da davam etmək- dədir. Ümumiyyətlə, yeniliklər hər zaman mövcud vasitələrin, obyektlərin, subyektlərin sayının
çoxaldılması, həcminin böyüdülməsi, miqdarının artırılması, məzmun və formalarının dəyişdirilməsi nəticəsində meydana gəlmişdir. Yeniliklər yeni
1 Fəlsəfə ensiklopedik lüğəti. Baş redaktor. İsmayıl Vəliyev. Müəllif kollektivi. “Azərbaycan Ensiklopediyası”. Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi. B., 1997, 520 səh., səh. 183.
30 vasitələr, yeni normalar, yeni meyarlar, yeni dəyərlər, yeni ünsürlər deməkdir. Yeniləşmə birin (vahidin) ikiyə və daha çox saya ayrılması, bölünməsi, iki və daha çox vahidin (hissənin) birləşərək (tək, bütöv vahidə) çevrilməsi, birləşmə və ayrılma nəticəsində yeni forma və məzmunlu obyektlərin meydana gəlməsi prosesləri deməkdir. Yeniləşmə bir proses, yenilik isə bir vəziyyətdir. Prosesin özü də bir vəziyyətdir. Bu proses vəziyyəti inkişafı, tərəqqini əmələ gətirir. Cəmiyyətdə baş verən proseslər siyasətlə tənzimləndiyi üçün meydana gələn yeniliklərə siyasi yeniliklər demək olar. Yeniləşmə proses, yenilik isə nəticədir, əldə olunandır-yeni obyekt və subyektlərdirlər (siyasi qurumlardırlar) Prosesin, proses yolunun içərisində çoxlu sayda başlanğıc və sonlu siyasi hadisələr törədilir. Məsələn, iqtisadiyyatın inkişafı bir prosesdir. Bu proses istiqaməti içərisində müxtəlif sahələr üzrə çoxlu sayda siyasi hadisə törədilir. Siyasi yeniliklər zamanı siyasi cərəyanlar üzərinə siyasi cərəyanlar, siyasi hərəkatlar üzərinə siyasi hərəkatlar gəlir. Siyasi yeniliklər daima müəyyən trayektoriyalar üzrə törədilən siyasi hadisələrdən formalaşır. Siyasi hadisələrin baş verməsi proses və vəziyyətlər, əmələ gələn nəticələr məhsullar- vasitələrdirlər. Siyasi hadisələr törədilərkən siyasi subyektlər də əmələ gəlir. Məsələn, siyasi şəxslərin hərəkətləri nəticəsində yeni siyasi qurumlar meydana gəlir. Siyasi yeniliklərdə hərəkətlər nəticəsində çoxlu sayda obyektlərə təsir göstərilir və nəticədə obyektlərdən obyektlər törəyir. Çünki təsirlər obyektlərin forma və məzmununa edilir. Obyektlər parçalanır, birləşir və bununla da forma və məzmununu dəyişir. Dövlət quruculuğu ilə əlaqədar həyata keçirilən struktur islahatlarını buna misal çəkmək olar. Yeniliklər öz təsiretmə xassələrinə görə müsbət və mənfi ola bilirlər. Eyni zamanda qəbul edilən və qəbul edilməyən olurlar. Müsbət siyasi yeniliklər siyasi inkişafdır. Siyasi inkişaf bir siyasi vəziyyətdir, siyasi vəziyyətlər cəmidir. Siyasi vəziyyət- siyasi qüvvələrin konkret qarşılıqlı münasibətlərini, hadisələrin mahiyyətini, siyasi fəaliyyətin nəticəsini bildirən anlayışdır. Siyasi
Yüklə 4,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|