“RESPOND”
layihəsi
Hesabat No. 11
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və
32
ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər.
Cədvəl 23. Müştəri tipini nəzərə alaraq, qadınların müasir kontraseptiv üsullarından niyə
istifadə etmədiklərini müxtəlif səbəblərlə əlaqələndirən müştərilərin faizi
Abort
(n=203)
ANX
(n=180)
Məlumat/bilik azlığı
52 53
Sağlamlıq/təhlükəsizlik narahatçılıqları 33 20
Həkimlə müzakirə etməyib
8
3
Şəxsi cavabdehliyində çatmazlıq
6 6
Xərclərlə əlaqəli
1 7
Digər*
6 9
* Digər: şəxsi səbəblər,
partnyorun bəyənməməsi, effektinə inamsızlıq,
həmişəlik sonsuzluq qorxusu
5.3. AP üsullarının və abortun müqayisəli mövqeyi
Kontraseptiv üsullar və aborta olan münasibətləri daha da araşdırılması üçün biz
müştərilərin və təchizçilərin müxtəlif suallarla bağlı kartlrın necə yerləşdirilməsi vasitəsilə
tədqiqat apardıq.
İstifadə üçün asanlığı
Qadınlar istifadəsi çətin olan kontraseptiv üsulları seçməyi xoşlamırlar. Abort müştəriləri
tərəfindən istifadəsi baxımından ən asan üsul cinsi əlaqədən çəkinmə üsulu olması
məlumatı verilib (40%) (Cədvəl 24, səhifə 33). Bundan fərqli olaraq, ANX müştərilərinin
əksəriyyəti arasında ən asan üsul UDV olub (32%) (məlumatlar göstərilməyib). UDV
üsulunu abort (44%) və ANX müştəriləri (36%) digər üç kontraseptiv üsullardan çox çətin
olması kimi qiymətləndirilib (Cədvəl 24). Abort və ANX müştərilərinin böyük əksəriyyəti
(80%-dən çoxu) abortu istifadə cəhətdən bütün digər kontraseptiv üsullardan ən ağırı hesab
edirblər (Cədvəl 24).
Təhlükəsizlik anlamı
Əvvəlki tədqiqatlar göstərdi ki, Azərbaycanda qadınlar müasir hormonal kontraseptivlərin
təhlükəsizliyindən qorxurlar, amma az sayda tədqiqatlarda bu təhlükəiszliyin abortla əlaqəli
təhlükəsizliklə müqayisəsi soruşulub. Biz aydınlaşdırdıq ki, bütün cavab verənlərin 2/3 öz
nəsil artırma imkanlarını tənzimləmək üçün minimal təhlükəsiz üsuldur (abort
müştərilərinin 67%-i və ANX müştərilərinin 63%-i və təchizçilərin 93%-i (Cədvəl 24).
Ümumiyyətlə, kondomlar və UDV-lər müasir AP üsullarından ən təhlükəsizi hesab edilib.
Müştərilərin böyük əksəriyyəti tərəfindən cinsi əlaqədən çəkinmə müasir üsullardan daha
təhlükəsiz kimi görünüb. Müştərilərin, demək olar ki, yarısı cinsi əlaqədən çəkinməni
həblərdən təhlükəsiz hesab edib (abort müştərilərinin 57%-i ANX müştərilərinin 42%-i);
oxşar olaraq, cinsi əlaqədən çəkinmə abort müştərilərinin 46%-i və ANX müştərilərinin
35%-i tərəfindən UDV-lərə nisbətən təhlükəsiz hesab edib (məlumatlar göstərilməyib).
Qiymət anlamı
Abort və AP üsullarının istifadəsinə təsir edə bilən digər amil qiymətdir. Müştərilərdən
abort və kontraseptiv üsulların bir il ərzində qiymətə görə çeşidlənməsixahiş olunub.
Müştərilərdən ¾ hissəsi bir il ərzində kondomların istifadəsini həmin müddətdə həblərin
“RESPOND” layihəsi
Hesabat No. 11
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və
ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər.
33
istifadəsindən ucuz olmasını deyib (məlumatlar göstərilməyib). 80%-dən çoxu inanıb ki,
bir il ərzində kondomların istifadəsi həmin müddətdə UDV istifadəsindən ucuzdur
(məlumatlar göstərilməyib). Müştərilərin təxminən 1/3 UDV-nin çox bahalı üsul olmasını
və təxminən yarısı illik UDVnin abort üçün olan xərclərdən çox olmasını qeyd ediblər
(Cədvəl 24).
Üstünlük verilməsi
Müştərilərin böyük əksəriyyəti (80%) abortu uşaq dünyaya gətirməkdən uzaq olmaqda ən
az üstünlük verilən yol kimi qiymətləndirib (Cədvəl 24). UDV abort müştərilərinin 60%-i
üçün və ANX müştərilərinin 53%-i üçün ən çox üstünlük verildiyi kontraseptiv üsul olub.
Müştərilər görüb ki, onların portnyorları və ailələri də UDV-ə üstünlük verirlər.
Müştərilərin ancaq 10%-i cinsi yaxınlıqdan çəkunmələri üsulunu ən çox xoşladığını deyib;
buna, davamlı olaraq, onların portnyorları və ailələri də üstünlük verirlər.
Cədvəl 24. Mövzu və müştəri tipi nəzərə alınmaqla, abort və AP üsullarını çeşidləyən
müştərilərin faizi
Çeşidləmə və üstünlük vermə
Müştərilərin %
Abort
(n=149)
ANX
(n=102)
İstifadə üçün asan olan
Cinsi yaxınlıqdan çəkunmək ən asanıdır. 40
28
UDV bütün digər üç üsuldan (həb, kondomlar, cinsi yaxınlıqdan
çəkinmə) ağırdır.
44 36
Abort ən ağırıdır.
87
82
Təhlükəsizlik
Abort ən az təhlükəsizidir.
67
63
Həb qəbulu abortdan təhlükəsizdir. 85
81
İllik qiyməti
UDV ən bahasıdır. 34
27
UDV abortdan bahadır.
53
42
Müştərinin üstünlük verdiyi
Müştəri abortu ən az xoşlayır.
83 88
Müştəri UDV ən çox xoşlayır.
60
53
Müştəri cinsi yaxınlıqdan çəkinməni ən çox xoşlayır. 10
15
Partnyorun üstünlük verdiyi
Partnyor UDV-ni ən çox xoşlayır. 48
56
Partnyor cinsi yaxınlıqdan çəkinməni ən çox xoşlayır.
7
6
Ailənin üstünlük verdiyi
Ailə UDV-ni ən çox xoşlayır. 68
61
Ailə cinsi yaxınlıqdan çəkinməni ən çox xoşlayır. 9
10
Qeyd: Bunlardan başqa beş kartı çeşidləyənlər (abort, UDV, həb, kondomlar, cinsi əlaqədən çəkinənlər)
6. AP müştəriləri
Bakının tibb müəssisələrində AP xidmətlərinin az sayda həyata keçirilməsi ilə əlaqədar
olaraq, biz çox az sayda AP müştərilərinindən müsahibə götürdük (n=16). Belə kiçik seçim
həcmi ilə biz proporsiyaları hesablamaq və bu müştəriləri digər iki müştəri qrupu ilə