“RESPOND”
layihəsi
Hesabat No. 11
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və
30
ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər.
5.1. İstifadəsi üçün səbəblər
2-ci bölmədə məlumat verildiyi kimi, müştərilərin çoxu UDV istifadəsinin gələcəkdə
hamiləlikdən qorunmaq üçün istifadə etmək istədiklərini deyiblər. Bu qadınlar məlumat
verirlər ki, UDV-ni seçmələrinin səbəbi onun az narahatçılığa səbəb olması və ən az əlavə
təsirlərə mali olmasıdır (Cədvəl 21). Bu izahat abort və ANX müştəriləri arasında
bölüşdürülüb.
Gələcəkdə istifadə olunacaq ikinci populyar vasitə kondomlar olub. Kondomların istifadəsini
seçənlərin əksəriyyəti bu üsulun ucuz olmasını demişlər; digər ən çox varilən cavablara şəxsi
nəzarət və bu barədə narahatçılığa ehtiyac olmaması cavablarıdır (Cədvəl 21).
Cədvəl 21. Müştəri tipini nəzərəalmaqla, gələcəkdə UDV, yaxud kondomların istifadəsini
seçmələrinin müxtəlif səbəblərinə görə müştərilərin faizi
Müştərilərin %
Abort ANX
UDV (n=95)
(n=74)
Bu ən az narahatçılığa səbəb olur.
52
35
Partnyoru bunu çox xoşlayır. 15
11
Mən onu nəzarətdə saxlaya bilirəm.
13
10
Bu ən az invazivdir.
13
16
Onun əlavə təsirləri ən azdır.
11
28
Həkimlər bunu necə etmək lazım olduğunu
bilir/həkimin məsləhəti əsasında.
7 8
Bu hormonal deyil.
4
4
O çox baha deyil.
4
4
Digərləri. 11
3
Kondom (n=39)
(n=11)
O çox baha deyil.
49
64
Bu ən az narahatçılığa səbəb olur.
26
9
Bu ən az invazivdir.
13
0
Onun əlavə təsirləri ən azdır.
10
9
Partnyoru bunu çox xoşlayır. 8
9
Mən onu nəzarətdə saxlaya bilirəm.
3
18
Bu hormonal deyil.
0
9
5.2. Müasir üsulların istifadəsi ilə əlaqəli narahatçılıqlar
UDV və həblər çox effektli üsul kimi Bakıda daha çox istifadə olunduğundan, biz qadınlar
və onların tibbi təchizçilərindən bu üsullarla əlaqəli nə hiss etdiklərini soruşduq. Cavab
verənlərin əksəriyyəti oral kontraseptivlər və ya UDV ilə əlaqəli heç bir narahatçılıq
olmadıqlarını deyiblər (Cədvəl 22, səhifə 31). Amma təchizçilər müştərilərə nisbətən daha
çox narahatçılıq keçirmişlər və onların narahatçılığı daha çox UDV-dansa həblər barəsində
olub. Bu naraharçılıqlardan çoxu əlavə təsirlərlə bağlıdır. Abort və ANX müştəriləri üçün
narahatçılıqlara səbəb olan həblərin əlavə təsirləri həqiqi əlavə təsirlər (məsələn, başağrısı
və qusma) və şişirdilmiş, yaxud təhrif olunmuş əlavə təsirlər (məsələn, tük artımı, allergiya,
qara ciyər zədələnməsi, yaxud xərçəng) kimi iki yerə ayrılırdı. Qadınlarda UDV ilə əlaqəli
“RESPOND” layihəsi
Hesabat No. 11
Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri dövlət sektorunda reproduktiv sağlamlıq və
ailə planlaşdırılması xidmətləri üzrə istifadəçilər.
31
oxşar narahatçılıqlar var idi: şişirdilmiş, yaxud təhrif olunmuş çəki artımı, allergiya,
xərçəng uşaqlığın eroziyası kimi əlavə təsirlər daha çox səslənmişdir.
Mama-ginekoloqlar UDV və həblərlə əlaqəli bəzi narahatçılıqlarla əlaqəli bizlə bölüşdülər
(Cədvəl 22). Bu narahatçılıqlar içində həblərlə bağlı olanları əsasən əlavə təsirlərlə əlaqəli
olub: onların yarısı həqiqi əlavə təsirlər (məsələn, başağrısı və qusma) ilə bağlı narahatçılıq
olduğunu və digər yarısı şişirdilmiş, yaxud təhrif olunmuş əlavə təsirlər (məsələn, tük
artımı, allergiya, qara ciyər zədələnməsi, yaxud xərçəng) ilə bağlı narahatçılıq olduğunu
demişlər. Süd vəzisinin xərçəngi ilə əlaqəli həkimlərin narahatçılığı əsassızdır; bu
təkmilləşdirilməmiş biliyi nümayiş etdirir. 1975-ci ildən əvvəl oral kontraseptivlərin
yüksək dozları süd vəzisi xərçənginin yüksək riski ilə müşayiət olunurdu, amma o vaxtdan
aparılmış tədqiatlar bu həblərin aşağı dozalarının süd vəzisi xərçənginin əmələ gəlməsinə
təsir etmədiyini göstərdi (Hatcher et al., 2011). Təchizçilər UDV ilə əlaqəli nisbətən az
narahatçılıqlara malik idilər: bura çəki artımı və həmişəlik sonsuzluq aid edilirdi.
Cədvəl 22. Cavab verənlərin tipi nəzərə alınmaqla, UDV və oral kontraseptiv istifadəsi ilə
əlaqəli müxtəlif narahatçılıqlar haqda məlumatlar vermiş müştəri və təchizçilərin faizi
Narahatçılıq
Müştərilərin %
Təchizçilərin
%
(n=60)
Abort
(n=203)
ANX
(n=180)
Oral kontraseptivlər
Narahat olanlar
16
9
45
Həqiqi əlavə təsirlər
7
6
23
Şişirdilmiş/təhrif olunmuş naraharçılıqlar*
9
8
23
Narahat olmayanlar
65
49
55
Üsulla tanış olmayanlar
18
28
0
Cavab verməyənlər
1
14
0
UDV
Narahat olanlar
20
8
15
Həqiqi əlavə təsirlər
4
4
10
Şişirdilmiş/təhrif olunmuş naraharçılıqlar
†
12
6
10
Narahat olmayanlar
76
60
85
Üsulla tanış olmayanlar
<1
8
0
Cavab verməyənlər
4
24
0
*
Həblər üçün
şişirdilmiş/təhrif olunmuş əlavə təsirlər: süd vəzisinin xəstəlikləri, xərçəng, kistalar, ölüm, tüklərin
artması, sağlamlıq
problemləri, hormonal disfunksiyalar, sonsuzluq, qaşınma/qızarma, qara ciyərin zədələnməsi,
uşaqlıq problemləri
† UDV üçün
şişirdilmiş/təhrif olunmuş naraharçiliqlar
: allergiya, xərçəng, köpmə, eroziya, tük artımı, hormonal
dəyişikliklər, sonsuzluq, iltihab, böyrək xəstəlikləri, miqrasiya, dəriproblemləri, çəkinin artması
Qadınların narahatçılıq və digər səbəblərdən müasir üsullardan niyə istifadə etmədiklərini
bir qədər də araşdırmaq üçün müştərilərə açıq suallar verildi.
Abort müştərilərinin
yarısından çoxu və ANX müştərilərinin 53%-i belə düşünürlər ki, qadınlar müasir
kontraseptivlər haqda adekvat məlumata məlik deyillər. Sağlamlıq və təhlükəsizlik ilə
əlaqəli narahatçılıqlar hər iki qrupdan olan müştərilərin ikinci yerdə duran ən çox verdiyi
cavablar olub (Cədvəl 23).