Microsoft Word tarfilmet11. doc

    3-epoxa  pikirleu  xam  bolmıs dialogı. Bul epoxanı Xaydager ozi tanıstıradı. Ol 

pikirleu bolmısın jalgızlık jekediktin jok bolganlıgın kayta tikleuge xareket etedi. 

    İnsanıy bolmıs bul Dasein «mine bolmıs», «anne bolmıs» akırgı , nak bolmıs. Onın 

tiykarı – ekzistintsiya – ashılıu baska maksetke umtılıushılık , atlaushılık bolıp 

tabıladı. Bul ekstaz – shıgıu oz shegarasınan. Birak nege shıgıu? 

Xaydager joklıkka deydi. Barxama shıgıu joklıkta kalegen turtkiden bizler menen 

oyanatugın baslangısh kauip kater menen birge baradı. Maksetke umtılıushılık – 

bizlerdin shekliligimizdi, uakıtımızdı korsetiu birak bir uakıtta , bul bolmıs  

xakıykatına kirisiu esaplanadı. Bolmıs ozinen mazmunın insanıy shekleniu arkalı 

ashıp beredi, al mangilik ratsionallık filosofiya arkalı emes. Baylanıs bar mazmunlı 

olimge. 

    İnsan tirishiligi kundelikli omirde «jeke» xam «jeke emes» bolıp xarakterlesken 

bolıuı mumkin. Jeke emes bolmıs – bul omir baska juptaklılar ushın. Baskalar bizler 

ushın formalı predmetlerge karagan xalda shıgıp korsetse, bizlerde ozlerinizge 

sonday munasibette bolıudı baslaymız. Predmet oz ornın almastırganday koz karas 

jekelikke sonday boladı. Jalgan orta adamda ıklaslılık fenomeni payda boladı. 

   Subekt bull ortasha bir zat – jeke usınıs «islep atır», soylep atır» x.t.b. negizgi 

bolmıstan tıskarıda adam tolıgı menen tiykargı batadı, x. ol ozinin olimi xakkında 

oylamaydı, sonlıktan onın dunyası ayrıksha. 

    Jeke bolmıs – ozinin olimin anlauı menen baylanıslı. Olimde adam-funktsiya emes,  

predmetler arasında predmet emes. Bul jerde ol siyrek gezlesken, bul 

kaytalanbaytugın  tajiriybe ogada menshiklilik bolıp tabıladı. Angst – bolmıslı 

korkınısh , Furcht-konkret korkınıshlardan ajıralgan payda insannın keleshektegi koz 

karasına munasibette boladı. Anlangan olim-ekzistirlenedi, al xame uakıt ozin aldı 

juredi. Olimshilik – templi tirishilikte omir akırı. 

    Xaydeger  Dasein  putinligin templi strukturada xam onın gamkorlıgı menen 

ataganın, oytkeni adam bull dunyada uakıtınsha jasap gamkorlaganın kozden 

otkeredi. Adam gamkorlıgı 3 maxalge boledi. 

1.  Bolmıs- tirishilikte yamasa otkende Xaydeger bunday tuskenlikti iyesiz kalkan d.a. 

Ol xesh uakta «jana» bolmaydı. Bizler bizlerge shekem tayın bolgan, belgilengen 

tirishilik sharayatında jaylaskan. 

2.  Juuıra baslau – keleshekke umtılıu Dasein xamme uakıt ozinen oz ozine ten 

bolmaganlıktan jabık emes. Ashık turde uzaklasadı. Xaydager bunı proekt d.a. 

modifikatsiya kundelikli turde «ozinnen  burın ar-namıs» shakırıgı mumkinshiligine 

aylanadı. Ar-namıs Xaydeger ushın tuuıskanlık xakıykatında bizge umit turde kelip 

bull shakırık senin bar ekenligindi ashıp beredi. 

Ar-namıs  ozine shakırıu , proekttin xarekette bolıuı, magan bolmıstın tapsırılganlıgı 

saulelenedi. Shakırık – ar-namıstın fundamentallı mumkinshiliktin iske asırılıuı eki 

iske asırılmauı. 

3.  Shınlık  - bolmıstın ishki dunyasındagı tiykarı. Map dunyasındagı  shınlık kundelikli 

esaplanadı. Xaydeger bul jagdaydı tartpaganda da bul bolmıska kalayda kiriu jeniudi 

kalegen. Moduslar kundelikli turde payda boladı: biymani gapler soylesiu paytında 

birden-bir maksetke aylanadı, al informatsiyadalık til biliuge kızıgıushılık eki turli 

pikir xakıykat xam xakıykat emes arasındagı shegarasının juılıuı, tiykargı zatlar 

menen baylanıspaydı. 

---

Shınlık nak xam ılayıklı zatlar menen jumıs isleydi. Nak zatlar-adamnan alıslau 

ushın, distantsiyanı shamalap ilimiy bagıttın tiykarında jatadı. Al ılayıklı zatlar – 

ozlestirilgen adamzatka jakın bolgan bul onerment xam diyxan kuralı esaplanadı. Bul 

3 modus uakıtları keleshekte ustem baskan, jalgızlıktı duzedi . jumısta bunday 

tiykargı ideyalar «bolmıs xam uakıt» esaplanadı. 

     Xaydegerdin  tvorchestvasındagı kerek bolgan orın nishlizmanın teması xam 

neshshe jumısındagı manisine jetken bul tusinik penen shugıllanadı. Nishlizm 

Xaydeger ushın jana Evropalık adamnın xadisi esaplanadı. Ol dunyadagı sulmnen 

jokarı xam materiallık kızıgıushılıkta kumarlık tolık jetiskenlikte tolık batkan 

jerkenishli koz karasta korsetedi. Barlıgı koriu orayına aylanıp, subektlenedi, jeke 

x.predmetli bolmıs tariyxiy ekzistentsiyasında korganadı. Xaydeger gumanizmda 

dunyada oraylık orında adam iyelep turganlıgın tan almaydı. Adam bul bolmıs 

diykanı. Xakıykıy gumanizm bul adamnın bolmıs jakınınan pikirleui, birak 

musheshtin basında adam emes, al onın sagası bolmıs xakıykatında tariyxiy janzat 

esaplanadı. Xakıykıy gumanizm ratsionallık subekta tutıp alıushı barlık zatlardı 

iyeleushi adamdı korip shıga almaydı. İnsan bolmıstan saylap alınbagan. Bolıu jerde 

adam kurıu jasau xam pikirleudi bildiredi. 

    Xaydeger  ayırıkshalıgınan ayrılgan xam uzaklaskan dundagı karama-karsı 

ratsionallık nishlistikalık jasaushı subekte bolmıs adamlardı umıtkan uakıtta adamzat 

tirishiliginin obrazın suuretleydi. Bul xakıykıy tirishlik patriarkallık krestyanlık bolıu 

– Xaydegerdin isi boyınsha tiykargı aralık  tajiriybesinde oyında 4 baslangısh: 

kudaylık, olimshilik, jerlik, aspanlık tirishlik etedi. Bunday aralık orın menen uy, 

dalalık, ulken shirkeu payda boladı. Ol jerde topırak,  tiykar, tup, atadan kiyatırgan 

dem aladı, adam bull jerde texnika jardeminde dunya ustinen baskara almaydı, al 

oralgan x. basshısız .  Poetikalık tilde auıllık miynet, milliy landshaft, topırak. 

Tabiyiy koriniste jaylaskan . bull demek dunya , ol dunya obrazı emes sonın ushında 

predmetsiz.  «Dunya tirishlik etip atır» .  Endi fizikalık  soz pikirleude shegara 

bolmaydı, zatlar orınga emes , al orın zatlarga xabarlasadı, munasibet baskalarga 

uzak xam jakınlasıuı  ushın aralık ashılgan. Uzaklık jakınlıkka jakın bolıuı mumkin. 

Aralık Xaydegerdin jol dep atalgan ekzistentsiyallık birlik uaktın olsheydi. Bull jerde 

xamme uakıt biz boslık ishki xam sırtkı aralıgında shegara bolmaydı.  

    Oytkeni  Xaydegerdin  barlık jumıslarında texnika teması tusindirilgen, xamde 

texnikalık dunyada dauirlesken adam baska menen jasaydı. Xaydegerdin kesh 

doretilgen baslı teması «Bolmıs xam til» payda boldı. Dauirlesiu bolmıstı umıtkan 

bolsa da, birak ol til ustinde tabiyat aymagındagı mangilikte jasaudı dauam etedi. 

Ogan dauirlesken kontruktsiyalı baylanısıu soyleuge imkan berip tilge xurmet etiudi 

uyreniu kerek. Dauirleskenlik tilge kandayda usılga asbabka bolganday katnasta 

boladı, xatteki adam denesindegi til uksaslıgında korinedi. Til texnikalaskan xamde 

miflestirilgen gireu usılına aylanadı. En tiykargı iste til, bul soyleu organı, soyleu, 

aytıu bul uy bolmısında boladı. 

    Xaydeger  ushın bolmıs-mazmunlı soz. Nege bul mazmun bir soz, sonday-ak juz 

berip atırgan sozde birdey bolıp ataladı. Xadiyse sozde payda bolgan bir uakıtta 

kuday xam dunya payda boladı. Birak kudaydan taxtlar alınadı. Olar soz usılındagı 

bolmıska kayerde bolmıs xam mazmunlı zatlar xesh kashan tiykarınan shıgırılmaydı. 

Olar oz erkin doretken xam sıylıklangan bolıuı shart. Bunday sıylık shayır sozi-

---