Microsoft Word Tebrizden bashlanan dunya doc
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
94 sözləri ilə sona çatır. Zaman, cəmiyyətin müasir nəfəsi ona daha cəsarətli fikirlər irəli sürməyə münbit zəmin yaradır. şin bir tərəfi də gizli qalmasın ki, Qulamrza Səbri Təbrizi kimi ustad bağbanın tövsiyyəsi məhz bu şəkildə formalaşa bilərdi: Sevinirəm bu halətə, Qızlarım, oxuyun, Dəyişin tarixi, Uydurulmuş əfsanələri (27, s.157). Bir söz sərrafı və bir qələm sahibi kimi Qulamrza Səbri Təbrizinin qbal, Vilyam Bleyk, Sabir, Möcüz, Əziz Nesin kimi dünya şöhrətli satira ustalarının sənətlərinə, irs qoyub getdikləri poetik irsə dərin hörmət və məhəbbəti olması yaxşı məlumdur. Lakin bu tanışlıq ünvanına satirik şair deməyə yad səslənərdi. Amma, yeri gələndə bir söz ustası kimi açdığı satirik atəş gör- kəmli sələflərinin ecazkar nəfəsləri ilə çox doğma səslənir. Oxu- cu inanır ki, bir ədəbiyyatşünas kimi ona qədər Azərbaycanın satira xəzinəsində mövcud olan qiymətli incilərlə yaxşı tanışdır. Burada bir mühüm problemə göz yummaq doğru ol- mazdı. Təbii ki, materialın bolluğunu dərketmədə aparıcı amil kimi qiymətləndirmək doğru olmazdı. Məşhur fikirdir: uğurla qələmə alınmış bir misra da poetik qabiliyyət üçün meyar ola bilər. Bəlkə bir qədər ehtivalı səslənən bu mülahizələrimizdən məqsədimiz şairin “Xəsis sələmçi” adlı qələm məhsulunun ya- ratdığı təəssürat üzərinə gəlib çıxmaqdır. Məhəllədə ayaqyoluna düşmüş xəsis sələmçini ölümdən nəcat vermək üçün bir kənkan çağırırlar. Bundan xəbər tutan sələmçi quyunun təkindən soruşur: -Nə alacaqsan məni Çıxartmağına? 95 Kənkan altı tümən istədi. Xəsis sələmçi: -Çoxdu altı tümən, Bu qiymətə çıxmaram- Söylədi (27, s.164). Nə demək! Hər şey o qədər aydın təqdim edilmişdir ki, azacıq belə əlavə izaha ehtiyac qalmır. Bircə orasını əlavə etmək istərdim ki, qələmin var olsun, ustad. Sənə satira barədə təlim verən səxavətli sələflərinin ruhları şad olsun! Ş airin bir qələm məhsulu barədə də söz açmağa ehtiyac duydum. Son illərdə, yəni sovet rejimi yoxluq dünyasına köçü- rüldükdən sonra bunun səbəbini izah etməyə girişənlərin sayı bəlkə də haqq-hesaba gələn deyil. Söz yox ki, bu dünya miqyaslı hadisə idi və bir divarın yox, bir sarayın uçması demək idi. Bir xalqın yox, bütövlükdə dünya xalqlarının həyatında dərin izlər buraxmış ictimai-siyasi bir uçurum idi. Diqqətəlayiq bir haldır ki, dövrümüzün qüdrətli qələm sahiblərindən olan güneyli şair də dünyanı sirkələyən bu uçu- ruma laqeyd qalmadı. O, mərd-mərdanə bəşərin və onun fikir sahiblərinin, zəka korifeylərinin qarşısında məsələni belə qoydu: Niyə kommunist sistemi Ş ikəst oldu? Ş air nə oxucularını, nə də ictimai-siyasi problemləri izah və tədqiq etmək səriştələri olan başbilənləri artıq zəhmətə sal- mamaq, bir də əlbəttə, bu ağır çəkili, beynəlxalq ölçülü hadisə haqqında yanlış fikirlər uydurulmaması üçün öz rəyini sonrakı misralarda açıqlayır: Ondan ötrü ki, Diktator demokrasinin 96 Yerini tutdu (27, s.223). Təbii ki, bu mövzuya qol-qanad vermək, uçuş dairəsini genişləndirmək niyyətim yoxdur. Amma, şairin qənaəti ilə razı olduğumu da ləkəsiz-boyasız ortaya qoymaq istərdim. Şair bu fi- kirdədir ki: Məhəbbət zornan, Qorxuynan yarandı. Buna görə də Zorun qorxusu getdikdə, Məhəbbət də havaya Uçdu (27, s.223). Mənə belə gəlir ki, dünya miqyasında hakim olan, nəyin bahasına olursa olsun, hakimiyyət kürsüsünə dırmaşmaq niyyə- tində olanların şairin bu qənaətinə laqeyd qalmamaları zərurudir. Ta qədim zamanlardan bəşər övladının sağlam təfək- kürünün əbədi ömürlü iddialarından olan belə bir baxış bu gün də qarşısı alınmaz bir inadla öz ömrünü davam etdirməkdədir: Gözəl məhsul yetirmək üçün münbit zəmin, sağlam toxum, ustad bağban birlikdə fəaliyyət göstərməlidirlər. Şair Qulamrza Səbri Təbrizinin həyat fəlsəfəsi və poetik təfəkkürünün bu baxı- ş a belə bir əlavəsi vardır: Cəmiyyət səviyyəsində bəşər övladının öz istəyinə qovuşması üçün azadlıq deyilən və heç bir şeylə əvəz edilməyəcək bir iksirə də ehtiyacı vardır. Bu yarım əsrdən bəri yaşadığı mühacir həyatının ustad sənətkar axtarışlarının onda formalaşdırdığı qənaətdir. Şairin bu baxışını tərənnüm üçün müraciət etdiyi obyektlərdən biri də vətənin dünya şöhrətli alim oğlu Lütfizadədir. Varlığı pak vətən torpağından yoğrulmuş bu nadir iste- dad sahibinə öz doğma yurdunda ömür sürməyi əlçatmaz bir ne- mətə çevirdilər. Burunlarının ucundan uzağı görməyən məhdud düşüncəli dəllalar bu yolla onu heçliyə məhkum edəcəklərini 97 düşünürdülər. Fəqət hadisələrin sonrakı inkişafı onların bərk yanıldıqlarını meydana çıxartdı. Beşiyi başında doğma anasının laylay çaldığı bu vətən oğlu fəraq və həsrətli günlərinin minbir ə zabına dözərək əsrinin ən görkəmli alimi kimi yetişdi. Bu möcüzəvari həyati hadisədən şairin çıxardığı poetik nəticə çox düşündürücüdür. Şair “Ziyalı işığı” adlı şeirində yazır: Nə gözəldir ziyalı olmaq, Öz ziyanı millətinə yaymaq ( 34, s.13). Ş air bu tarixi faktı təqdim etməklə yanaşı ondan çıxardığı nəticəni xüsusi həvəs və yanğı ilə qələmə alır. Yəni əslində hə- min faktı misralara çevirməkdən məqsədi məhz bu həqiqəti açıq- lamaqdır: Millətimiz azad olsaydı, Nə qədər Belə ziyalılar yetirərdi (34, s.13). Yarım əsrlik mübarizə və yaradıcılıq yollarında qazan- dığı təcrübə onu bir sıra problematik nəticələrə gətirib çıxar- tmışdır. Bunların ən ümdələrindən biri də “Zalımları məzlumlar yaradır” fəlsəfəsidir. Əgər millət öz hüquqlarını əldə etməyi, onu qoruyub saxlamağı bacarsa zalim baş qaldıra bilməz. Bu elə bir həqiqətdir ki, az-çox şüurlu cəmiyyət üzvü hər addımda ona rast gəlir. Mövcud cəmiyyətdə bu təkcə ölkə miqyasında hakim olan səlahiyyət sahiblərinin, idarə başçılarının, necə deyərlər, düçar olduğu xəstəlikdir. Şairin inamına görə bu xəstəliyin ən təsirli ə lə keçirtmək olardı: Zalımları məzlumlar yaradır- Ə gər xalq Öz hüququnu qoruyursa, Zalim baş qaldıra bilməz... Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|