Microsoft Word tezson[2]. doc

 
32
ve  mızrak  daldırırlar;  arkasından yemin  ederler ve  yeminini  bozanın  tanrının 
gazabına  çarpılması  dileğinde  bulunurlar  ve  sonunda  kaptaki  şaraptan 
birazcık  içerler.”  Yukarıda  bahsedildiği  gibi  skitler  çok  geniş  bir  coğrafyaya 
yayılmıştı.  dareyi  kolaylaştırmak  için  skitya  üç bölgeye ayrılmıştı. En büyük 
önder  hakim  boy  olan  Krali  skitlerden  geliyordu.    Herodotos’un  Koloksais’le 
başlayan hanedanlıkla ilgili anlattığı hikayede ve Darius istilasıyla ilgili verdiği 
bilgide  skitya’nın  üçe  bölündüğü  görülmektedir.  Burada  Herodotos  şöyle 
bildirmektedir
129
:  “ skitya  ilk  olarak  boştu,  burada  ilk  olarak Targitaos  adında 
bir  adam  doğdu.  Targitaos’un  üç  çocuğu  olmuş;Lipoxais  ve  en  küçükleri 
Koloxais.  Bunların  zamanında  Skythia’ya  gökyüzünden  altından  yapılma 
zanaat  araçları  düşer;  bir  saban  ,  bir  boyundurluk,  bir  balta  ve  bir  kupa. 
Bunları ilk olarak en büyükleri görür ve almak için yaklaşır; altın, kızıl kor olur. 
O  geri  çekilir,  ortanca  ilerler  gene  aynı  şey  olur.  Sıra  üçüncüye  yani  en 
küçüklerine  gelir.  O  zaman  altın  soğur,  o  da  bunları  alır.  Mucizeyi  gören 
büyükler,  iktidarı  en  küçüklerine  bırakırlar.  Lipoxais’ten  Aukhatea  denilen 
Skythler  doğmuştur.  Ortancadan,  Arpoxais’ten  inenler  Katiariler  ve 
Traspieslerdi  ve  en  küçüklerinden  de  kralları  çıkmıştır  ki  adları 
Paralatailardır.”  Herodotos  Darius’a  karşı 
skitlerin  yaptığı  savaş 
hazırlıklarından bahsettiği daha  sonraki bir bölümde
130
 bu üç grubun beyinin 
ya  da  kralının  adını  vermektedir;  Birinin  kralı  Skopasis’ti.  Tek  ordu  halinde 
birleşen  öbür  iki  krallıktan  büyüğün  kralı  Idanthyrsos,  üçüncüsünün  kralı  ise 
Taxakis  idi.  Yine  Herodotos’un  bildirdiğine  göre  Pers  kralı  Darius  ile 
Idantyrsos  birbirlerine  elçiler  göndermiştir.
131
  Buradan  skitlerin  üç  kral 
tarafından  yönetildiği  yada  kralın  Idantyrsos  olduğu  diğerlerinin  ise  ordu 
komutanları  olduğu  düşüncesi  çıkarılabilir.
132
  Bir  savaş  tehdidi  söz  konusu 
olduğunda  krallar  birbiriyle  işbirliği  yapıyor  izlenecek  yollar  konusunda 
müzakere  ediyordu.  Bu  da  aralarında  bir  birlik  şuurunun  olduğunu 
göstermektedir.M.S.196  yılındaki  bir  savaştan  bahseden  Dio  Cassius
133
  
                                         
129
 Herodotos,IV.5-6 
130
 Herodotos, IV. 120 
131
 Herodotos, IV. 126 
132
 Durmuş,  skitler (Sakalar), s.76 
133
 Dio Cassius, LXXXV.3.1 

---

 
33
skitlerin “üç liderinden” bahsetmektedir. Dio Cassius’un verdiği bilgi  skitlerin 
geç  dönemlere  kadar  üç  kral  tarafından  idare  edildiğini  göstermesi 
bakımından önemlidir. 
Kral  kudretini  veraset  yoluyla  elde  ediyor  ve  kendinden  sonraki 
kuşaklara  aktarıyordu. Justinus’un naklettiği
134
  skit kralı Atheas’ın sözünden 
krallığın  babadan  oğula  geçtiği  açıkça  görülmektedir.  Burada  Atheas 
kendisine  bir  veliaht  aramadığını  çünkü  yaşayan  bir  oğlu  olduğunu 
söylemektedir.  Kral  kendisine  tabi  olan  kabilelerden  vergi  topluyordu. 
Kabileler  arasında  otlakların  paylaşımı  konusunda  bir  çatışma  çıktığında 
barışı  sağlıyordu.  Bu  problemi  çözebilen  hükümdarlar  uzun  süre  iş  başında 
kalmayı  başarmışlardır.
135
  taat  altına  alınan  kabilelerin  isyan  ettikleri  olmuş 
fakat  bu  gibi  hareketler  Ateas  zamanında  güçlerin  birleşmesine  yol 
açmıştır.
136
  Strabon  kral  Ateas’ın  MÖ.  IV.yy’da  bütün  skit  boylarını 
birleştirdiğini söyler.  
Toplumun  hayat  tarzı  ve  yapısı  askeri  yaşantıya  ve  savaşa  hazırlıklı 
olmaya  göre  ayarlanmıştı.  Savaş  zamanında  memleketin  o  zamanki 
taksimatı  gereğince  üç  bölgeden  gelen  kuvvetler  taburlara  ve  bölüklere 
ayrılırdı.
137
  Bunların  her  birinin  kendi  kumandanları  vardı.  Ancak  gruplardan 
kralı  skitler ön olana çıkmıştır. Onların komutanı başkomutandı. 
Bütün  sosyal  yapısı  savaşın  ihtiyaçlarına  göre  işleyen  skitya’nın  çok 
sayıda  kadını  da  içeren  yetişkin  nüfusunun  hemen  hemen  tamamı 
savaşlarda  yer  alırdı.  Bu  özelliğiyle  skitya  bir  “askeri  devlet”  yada  “ordu 
millet” idi.
138
  
skit  ordusunun  büyük  bölümü,  atlıların  meydana  getirdiği  süvari 
sınıfından oluşmaktaydı. Süvariler göçebe toplumlarda tipik bir durum olduğu 
için  skitlerin  birincil  ordusu  idi.  Her  skit  atlısının  yayı  ve  oku  vardı.  Grek 
yazarlar  ok  atma  becerileri  ve  at  üzerinde  şekil  alan  yaşam  ve  savaş 
biçimlerinden dolayı onlara “hippotoksotai” (atlı okçular) diyorlardı.  
                                         
134
 Justinus, IX.2 
135
  Durmuş, A.g.e., s. 77 
136
 Grakov, A.g.e., s. 82 
137
 Memiş, A.g.e., s. 62 
138
 Cernenko, A.g.e., s. 21 

---

 
34
Uzun mesafeli savaşlarda  skitler yay ve sapan, orta mesafede mızrak 
ve cirit ve adam adama savaşlarda kılıç, kısa kılıç, kama ve hançer kullanırdı. 
Süvarilerin  çoğunluğu  hafif  silahlı  idi.  Atlılar  deri  ceket  ve  başlık 
giyiyordu.  Bir  kılıç,  akinakes  (kısa  kılıç)  ve  ok  ile  yay  taşıyordu.  Bunlar 
ordunun  ani  hücum  gücünü  oluşturuyordu.  skit  ordusunda  ağır  silahlı 
süvariler  de  vardı.
139
  Bunlara  yerel  prensler  komuta  ederdi.  Hem  atlar  hem 
binicileri çok iyi korunurdu. Bütün ordu bir disiplin altında bir savaş düzeninde 
savaşırdı  ve  savaş  alanında  çok  deneyim  kazanmışlardı.  Çarpışma  ok 
yağmuru  ve  sapan  taşı  yağmuruyla  başlardı.  Daha  sonra  ağır  süvariler 
düşman  düzeninin  ortasına  ana  darbeyi  indirerek  yakın  düzende  hücum 
ederdi.  Bunlar  kuşkusuz,  düşman  saflarını  yararak  çarpışmanın  en  şiddetli 
anında  gruplaşıp  doğru  yerde  doğru  zamanda  yıkıcı  darbeyi  indirmek  için 
pozisyon  değiştirerek  manevra  yapardı.  Düşman  çökertildiğinde  hafif  silahlı 
skit süvarileri onları tamamen ortadan kaldırmak için kapanırdı. 
Yukarıda  belirtildiği  gibi  skit  ordusunun  büyük  kısmı  süvarilerden 
oluşmaktaydı.  Ancak  yazılı  kaynaklarda  skit  ordusunda  piyade  birliklerin 
olduğuna  dair  kayıtlar  da  mevcuttur.  Herodotos
140
  Massagetlerle  ilgili  “atlı 
yada yaya savaşırlar çünkü her iki şekilde de savaşabilirler” demektedir.Yine 
Herodotos
141
  MÖ.  513’daki  Pers  istilası  sırasında  “ skitlerin  yaya  ve  atlı 
olarak Persler karşısında savaş düzenini aldığını” söylemektedir. Ancak  skit 
piyadeleriyle  ilgili  en  ilginç  bilgi  M.Ö.  geç  4.yy  olayları  hakkında  bilgi  veren 
Diodorus  Siculus’tan  gelmiştir.  Diodorus  Siculus
142
  MÖ.  310-309’da  Thates 
Nehri Savaşında Bospor kralı Skyles’in saflarında savaşa katılan “ skitlerin 10 
bin  atlının  yanında  20  bin  piyadeyle  savaş  düzenini  aldığını”  söylemektedir. 
Chernenko, Diodorus’un bu savaşta atlıların iki katı kadar piyade yer aldığını 
kaydetmesini  MÖ.  Geç  4.yy’da  skitler  arasında  göçebelikten  yerleşikliğe 
geçişin  yavaş  yavaş  gözlenmesine  ve  bahsedilen  savaştaki  savaşçıların 
çoğunluğunun  özellikle  bu  ilerlemenin  yayıldığı  bölgelerden  alınmasına 
                                         
139
 Cernenko, A.g.e., s.20  
140
 Herodotos I. 215 
141
 Herodotos IV.134 
142
 Diodorus Siculus,XX,22.4  
 

---