Microsoft Word tezson[2]. doc

 
23
mevsimsel  göçler  zorunlu  hale  gelmiştir.  Göçebeler  ilkbahardan  sonbaharın 
sonuna  kadar  ırmak  boylarındaki  sığ,  otu  bol  düzlüklere  yayılırlar,  kışın 
gelmesiyle  de  soğuktan  ve  kardan  korunabilecekleri  ormanlık  yada  derin 
vadilere göç ederler.  
At  manevra  yeteneği  savaşlarda  yıldırım  hızıyla  delip  geçme 
kabiliyetiyle,  büyük  bozkır  devletlerinin  kurulmasında  önemli  bir  rol 
oynamıştır.  Bozkırlarda  ki  devletler  at  sırtında  kurulmuş  ve  çeşitli  kavimlere 
bu  sayede  hakimiyet  sağlanabilmiştir.Binicilik  kısa  zamanda  “askeri”  değer 
kazanarak  “Bozkır  savaşçılığı”nın  temeli  olmuştur.
79
  At  da  bozkır  insanının 
gözünde adeta kendisiyle birlikte savaşa katılan bir silah arkadaşı olmuştur.
80
 
Attan  yaygın  olarak  faydalanılması  ve  maden  ekonomisinin 
geliştirilmesi,  özellikle  demirin  yaygın  olarak  kullanımı  bozkır  topluluklarının 
gelişiminde  büyük  ölçüde  etkili  olmuştur.  At  ve  demir  bozkır  kültürünün  iki 
temel  unsurudur.
81
    Bozkır  devletleri  atın  hızı  ve  demirin  vurucu  gücü 
sayesinde diğer milletlere karşı üstünlük sağlamışlardır. 
Acımasız  tabiat  şartları  bozkır  insanını  devamlı  bir  mücadeleye 
yöneltmiştir.
82
  Bunu  sonucu  olarak  göçebe  bozkır  insanı  yerleşiklerin 
ulaşamayacağı derecede dayanıklı ve dirençli hale gelmiştir. 
skitler’in  Grek  kaynaklarında  görülmeye  başlamasıyla  birlikte  yaşam 
biçimleri  ortaya çıkar. Herodotos  skitlerden  bahsederken “ne kentleri  vardır, 
ne  kaleleri  hepside  atlıdırlar  ve  ok  atarak  savaşırlar.  Evlerini  peşlerinde 
taşırlar,  zira  ekip  biçerek  değil,  hayvancılıkla  geçinirler,  evleri  arabalarıdır”
83
 
demektedir. 
Hippoterates  de  skitlerin  yaşam  biçimleriyle  ilgili  şu  bilgileri 
vermektedir;  “ skitler  arabalarda  yaşarlar.  Arabaların  en  küçüğünün  dört, 
diğerlerinin ise altı tekerleği vardır.  Arabalarının dört bir yanı ve üstleri keçe 
ile kaplanmıştır. Bir kısmının iki, bir kısmının da üç odası bulunmaktadır. Bu 
                                         
79
 Kafesoğlu, A.g.e., s.219 
80
 Durmuş, A.g.m., s.15 
81
 Kafesoğlu, A.g.e., s.214 
82
 Taner Tarhan, “Ön Asya Dünyasında  lk Türkler Kimmerler ve  skitler”, Türkler,I.cilt , Ankara, 
2002, s.598 
83
  Herodotos IV,46 

---

 
24
evler  yağmura  kara  ve  yele  karşı  korunaklıdır.  Arabaların  bazılarını  iki  çift 
bazılarını  ise  üç  çift  öküz  çeker.  Bu  arabalarda  kadınlar  çocuklarla  birlikte 
yaşarlar.  Erkeklerse  at  üstünde  onların  yanında  giderler.  Bunları  koyun 
sürüleri,  sığır  ve  atlar  izler.  Bir  yerde  hayvanlarına  ot  bulabildikleri  sürece 
kalırlar. Otlar bitince başka yerlere giderler.  skitler pişmiş et yerler ve kısrak 
sütü içerler.”
84
  
Luciannos’a
85
  göre  her  skit  iki  öküz  ve  bunların  çektiği  bir  arabaya 
sahipti. Bu  yüzden onlara “sekiz ayaklı halk” deniliyordu. 
Strabon  skitlerin  ‘arabalarda  yaşayanlar’  yada  ‘göçebeler’  olarak 
adlandırıldığını yazmaktadır, bunun nedenini de şöyle açıklamaktadır: ‘ skitler 
hayvancılıkla  geçinirler.  Sütle  ve  özellikle  kısrak  sütünden  yapılmış  peynirle 
beslenirler. Yiyecek depolamazlar ve kısrağı kısrakla değiştirmek hariç ticaret 
yapmazlar.’
86
  
Pompeius    Trogus’un  kayıp  eserinden  bölümler  nakleden  Justinus da 
skitlerin  yaşam  biçimiyle  ilgili  bilgiler  vermektedir;  “ skitler  uçsuz  bucaksız 
düzlüklerde  yayılırlar.Toprağı  ekip  biçmezler.  Ne  bir  yurtları  nede  kurulu  bir 
evleri  vardır.  Sığır  ve  öküzle beslenirler ve ekilip biçilmemiş düzlüklerde göç 
ederler. Kadınlarını ve çocuklarını arabalarında taşırlar. Arabalarını soğuktan 
ve  yağmurdan  koruyacak  şekilde  kaplamışlardır  ve  arabalarını  ev  olarak 
kullanırlar. Yasaları değil adaleti gözetirler. Onlara göre hiçbir suç hırsızlıktan 
daha  korkunç  değildir.  Sığırları  ve  öküzleri  ormanın  içinde  herhangi  bir 
barınak  olmadan  tutarlar.  Sütle  ve  balla  beslenirler.  Her  ne  kadar  sürekli 
soğukta  yaşasalar  da  keten  giysi  giymeyi  bilmezler,  onlar  vahşi  hayvanların 
ve  farelerin  postlarını  giysi  olarak  kullanırlar.  Azla  yetinme  onlar  arasında 
adaletin  gözetilmesini  sağlar.  Komşularının  mallarına  imrenmezler. 
Başkalarına ait malların tutkusundan ve fani şeylerden uzak dururlar.” 
 
 
 
                                         
84
 Hippokrates,Peri Airon Hudaton Topon, XVIII. 
85
 Luciannos, Scythes  E  Proksenos, I 
86
 Strabon, Geographia,VII,3. 

---

 
25
1- Eğitimi 
 
skitlerin  yaşam  biçimi  göçebelikti.  Ekonomilerinin  temeli  konar  göçer 
hayvancılığa  dayalı  olduğundan  hayatları  hayvanların  peşinde  dağlarda  ve 
yaylalarda  geçerdi.  Türk  insanı  için  konar  göçer  hayat  tarzı  bir  öğretici  idi.
87
 
Bozkırın  sert  tabiat  şartları  sürüleri,  otlakları  ve  yağmalar  için  girişilen 
savaşlar,  şahsını  ailesini  ve  malını  korumak  isteyen  herkesi  asker  olarak 
yetiştiriyordu.
88
 
Kadın,  çocuk  ayırt  edilmeksizin  herkes  savaş  için  eğitiliyordu.Eğitim 
çocuk yaşlarda başlıyordu. Savaş için gerekli olan avcılık ve  ata binme çok 
erken yaşlarda öğreniliyordu.
89
 Çocuklar erken yaşta at sırtında başlayan bir 
eğitimle  adete  ondan  bir  parça  olarak  büyüyor,  büyüyünce  çok  usta  binici 
oluyorlardı.
90
 
Ayrıca 
çocukların 
eğitiminde 
ok 
atma 
becerisinin 
kazandırılmasına  çok  önem  verilirdi.  Bu  silahın  kullanılmasına  sağdan  veya 
soldan  ,  yada  at  üzerinde  “dörtnala  giderken  geriye”  dönerek  atış  yapmak, 
farklı  pozisyonlarda  aynı  derecede  sürat  ve  maharet  sahibi  olmak 
gerekliydi.
91
  
Onların  yaşam  biçimlerinin  bir  parçası  olan  avcılık  aynı  zamanda 
askeri  eğitim  mahiyetindeydi.  Askeri  tarih  yazarı  Mauricios  bir  asker  için 
avcılığın  önemini  şöyle  anlatmaktadır;  “Avcılığa  vakit  ayırmak  askerler  için 
çok  değerlidir.  Avcılık  onların  sadece  daha  tetik  olmalarını  sağlamaz  aynı 
zamanda atları için de talim olur, bir de askeri taktikler hususunda onlara çok 
deneyim kazandırır. Yılın uygun ve elverişli dönemlerinde sürekli talim ederek 
uzmanlaşmak  onlar  için  çok  önemlidir  ve  hata  yapanlar  yaralanmadan 
eğitilebilir.”
92
 
                                         
87
  lhami Durmuş, “EskiTürklerde Askeri Kültür”, Türk Silahlı Kuvvetleri Dergisi, sayı 385, yıl 
2005, s.8 
88
 J. Deer, “ step Kültürü”, DTCFD,1954, s.172 
89
 Rolle, A.g.e., s. 90 
90
 H.  şler, - G. Hergüner, “Türk Sosyal Hayatında Sporun yeri ve Geleneksel Türk Sporları” Türk 
Kültürü, yıl XXXVII, sayı 432, s. 244 
91
 Tarhan, A.g.m., s.599 
92
 Mauricios, Strategikon, XII 

---