Microsoft Word Toxumshunasliq 2014 mbm
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
116 3. boz çalarlı açıq sarı və sarı; 4. açıq sarı; 5. limonu rəngli sarı. Makaronun rəngi 1. boz; 2. ağ; 3. sarı çalarlı, açıq sarı və sarı; 4. açıq sarı; 5. limonu rəngli sarı və sarı. Makaronun ümumi keyfiyyət xüsusiyyətləri 1. pis; 3. orta zəif; 5. orta; 7. yaxşı; 9. əla. Dəndə turşuluğun təyini Normal rütubətliklə yığılmış və saxlanma qaydasına düzgün riayət olunmuş dənlər zəif turş reaksiyaya malik olur. Əlve- rişsiz şəraitdə yığılmış və cücərmiş, öz-özünə yanmaya məruz qalmış dənlərdə isə turşuluq xassəli məhsulların miqdarı kəskin artır. Dənin rüşeyminin inkişafı və cücərtinin əmələ gəlməsi yağların parçalanıb sərbəst yağ turşularının əmələ gəlməsinin intensivləşməsinə səbəb olur. Eyni hadisə öz-özünə yanma zamanı temperaturun yüksəlməsi nəticəsində də müşahidə edilir. Beləliklə, sərbəst turşunun miqdarı dənin təzə olmasını göstərməklə, keyfiyyətin qiymətləndirilməsində mühüm əhə- miyyətə malikdir. Dənin turşuluğunu təyin etmək üçün orta nümunədən 50 qram çəkilib götürülərək dən və zibil qarışıqlarından təmizlənir 117 və laboratoriya dəyirmanlarında üyüdülür. Üyüdülmüş material 0,8 mm-lik dəmir ələkdən qalıqsız olaraq keçirilir. Üyüdülmüş dən 20x20 sm ölçüdə şüşə üzərində bərabər qalınlıqda yayılır və 10 nöqtədən 5 qram nümunə götürülərək 0,01 q dəqiqliklə çəkilir. Götürülmüş nümunəni 100-150 ml-lik konusvari kolbaya tökərək üzərinə 50 ml distillə suyu əlavə edilir. Kolba içərisində bircinsli məhlul alınana qədər çalxalanır. Kolbanın içərisindəki məhlulun üzərinə 5 ml 1%-li fenoftalein əlavə edərək 0,1 n natrium hidroksid məhlulu ilə çəhrayı rəng (1 dəq müddətində itməyən) alınana qədər titrlənir. Nəticə aşağıdakı düsturla hesablanır: K C Y x × × × = 10 100 Burada : X- turşuluğun miqdarı(%-lə); Y- titrə sərf olunan qələvinin miqdarı (ml-lə); C- nümunənin kütləsi (q-la); K- qələvinin titrinin düzəldilməsi əmsalı. Analiz iki dəfə aparılmalı və onlar arasındakı fərq 0,2%-dən az olmamalıdır. 118 VII FƏSİL YÜKSƏK KEYFİYYƏTLİ TOXUMLARIN BECƏRİLMƏSİNİN EKOLOJİ, METEOROLOJİ ŞƏRAİTİ VƏ AQRONOMIK ƏSASLARI 7.1. Yüksək keyfiyyətli toxumların becərilməsinin ekoloji şəraiti Yüksək keyfiyyətli toxumların səpin keyfiyyətinə və məh- suldarlıq xassələrinə ekoloji şərait, toxumların becərildiyi yerin coğrafi vəziyyəti, həmçinin müxəlif illərdə olan meteroloji şərait təsir göstərir. Xarici mühit şəraitləri içərisində ən çox temperatur, yağın- tıların miqdarı və paylanma xarakteri, işıq, günün uzunluğu, torpağın mexaniki tərkibi, tipi, relyefi, dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi və s. toxumun keyfiyyətinə təsir edir. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin toxumları coğrafi şəraitin təsiri altında əhəmiyyətli dərəcədə modifikasiya dəyişkənliyinə uğrayır. Bu təsir aqrotexniki və ayrı-ayrı təbii təsirlərdən güclü olur. Bu hallarda ana bitkiyə və toxumlara eyni zamanda mürəkkəb kompleks faktorlar təsir edir. Nəmliyin az və ya çox olması, işıqlanma, temperatur şəraiti və toxumların əmələ gəlməsi müddəti sintetik proseslərin xa- rakterinə böyük təsir göstərir. Çoxsaylı xəstəlik və zərərveri- cilərin toxumların formalaşmasına təsirini hesaba almaq la- zımdır. Bəzi hallarda toxumlar toxum materialının keyfiyyətinə olan tələbləri ödəyə bilmir. Belə ki, aşağı temperaturda, yüksək nəmlikdə yığımdan sonra yetişmə getməyə bilər və s. Nəticədə də bəzi rayonlarda toxumlar daim zəif cücərtilərlə xarakterizə olunur. Bir başqalarında isə səpin keyfiyyətinin və məhsul- darlığın aşağı olması tez-tez baş verir. Hələ Ç.Darvin göstərmşdir ki, iqlim şəraiti toxumların key- 119 fyyətinə böyük təsir göstərir. 20-30-cu illərdə N.İ. Vavilovun rəhbərliyi altında, onun təşəbbüsü ilə coğrafi təcrübələr apa- rılmışdır. Xarici mühit şəraitinin təsiri altında irsiyyətdə bir o qədər dəyişiklik getmir. Məhsuldarlıqda isə həlledici dəyişiklik əmələ gəlir. 30 -cu illərdə akademik P.N. Konstantinovun məsləhəti ilə ölkənin müxtəlif iqlim zonalarında toxumların becərilmə şəraitini, onun keyfiyyətinə təsirini öyrənmək üçün təcrübələr aparılmışdır. Təcrübənin nəticələri göstərir ki, yazlıq buğda, arpa və vələmirin toxumlarının məhsuldarlığı arasında fərq 83,3% olmuşdur. 1934-35-ci illərdə Anuçanski, Kinelski, Leninqradski və Selinski sort sınaqlarında yazlıq buğdanın məhsuldarlığı toxumların mənşəyindən asılı olaraq 8,8 sen/ha, 13,1 sen/ha arasında dəyişmişdir. Ona uyğun rəqəmlər 1939 – cu ildə Çaykinski dövlət seleksiya stansiyasında yazlıq buğdanın Lütessens – 62 sortunda da alınmışdır. Toxumlarının əmələ gəlmə mənşəyindən asılı olaraq, yazlıq buğdanın məhsuldarlığı müxtəlif - gübrələnməmiş fonda 2,2 sen/ha, gübrələnmişdə isə 3,8 sen/ha olmuşdur. Deməli əkin- çiliyin intensivləşdirilməsində toxumçuluğun zonalar üzrə əsas məsələləri hələdə böyük əhəmiyyət kəsb edir. Timiryazev Kənd Təsərrüfat Akademiyasının müasir tədqi- qatlarında məhsuldarlıq dərəcəsi 40-50 sen/ha olmaqla, payzlıq buğdanın maksimum və minimum məhsuldarlığı arasında olan fərq (toxumların müxtəlif coğrafi mənşəyindən asılı olaraq) orta hesabla iki ilə 11,5 sen/ha olmuşdur. Arpanın isə Moskva vilayətinin müxtəlif zonalarında alınmış toxumlarında məhsul- darlıq xassələri 21,2-43,2% fərqlənmişdir. Burada cənub mənşəli toxumlar daha əlverişlidir. Perm vilayətinin cənub rayonlarında alınmış toxumların şimal rayonlarında əkilməsi buğda və vələmirin məhsuldarlığı yerli toxumların əkilməsi ilə müqayisədə 2,8 – 4,5 sen/ha artıq olmuşdur. Bu hadisələrdə coğrafi faktorların toxumlara sonrakı təsiri üzə çıxmışdır. Ona görə də sort sınaqlarında sortların mü- Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|