B i b l i o q r a f i y a
75
zəğənin zülfi-pərişan arasında; Əzəldən
biz də bir şəkər ləbi
sevdik, sevənlər tək.
Müxəmməslər: Nə xoşdur baş qoymaq bir
güləndamın qucağında; Gədə, mən qurban olum qaşları kaman
bacına; Bilmənəm məndən neçin ol sevgili canan küsüb; Bərq
vurub gün tək çıxar ol hüri peykər hər sabah; Neylərəm, belə
munun mən... iqbal içinə; Ey gül, sənə yoxdur bu nəzakətdə
qərinə; Sevdayi-saçın, keçsə yüz il, sərdən üzülməz; Dilbər, nə
deyim sən kimi canan ələ düşməz; Ah... bir sərxoş nigarın dağı
öldürdü məni; Ah kim, bir yarın istignası öldürdü məni; Aldı
canım naz ilə ol gözləri şəhla pəri; Ey səba, yarə de kim, avarə
gördüm Vaqifi; Kim ki, zövq istər büti-şirindəhan sevmək gərək;
Çün bizim şalvarımız əlavü həm əfzəl gərək; Qış günü çünki
dönər şol cənnətül-məvayə kürk; Dəhridə oldu mənə dildarü
dilbər bir tüfəng; Ey məni eyləyən aləmdə pərişan saqqal; Tuba
boylum, qamətindi sərvü ərərdən gözəl; Ey pərisima, sənin dida-
rının müştaqiyəm; Bir gözəl qamətli
yari-lalərəngi sevmişəm;
Mən cahan mülkündə, mütləq doğru halət görmədim; Sənin ey
şux məlaikzadə, qurbanın olum; Ey mahi-şərəf, ehrü vəfalar gəti-
ribsən; Əla ey təxtigahi-mədalət sultanı, xoş gəldin!; Mərhəba,
sən bizə, ey türfə cavan, xoş gəldin!; Ol mahi-münəvvər ki,
səhərdən gedəcəkdir; Dərdin öldürdü məni, ey növcəvanım, gələ
gör; Ey qaşı kaman, kirpiyi peykan, qaraçarqat; Valinin çeşmi
çırağı, vəh nə türfə can imiş; Bəh, bu bağın nə əcəb sərvi dilarala-
rı var; Naz ilə ta ol büti-ziba kəlisadan çıxar; Verdi ağa mənə bir
çuxa ki, min donə dəyər; Üzündən ol günəş rüxsar ta məcər çəkib
durmuş; Bu hal ilə, həbibim, həsrətindən can keçsinmi.
Müstə-
zadlar: Yarım nə gözəl geyinib, əlvan bəzənibdir; Ya rəbbi, bu
şəhrə,
o üzü mah gələydi; Ey zülfü siyah, sinəsi əbyəz, gözü ilə;
Sən qönçə kimi hər bir edən dəmdə yaşınmaq;
Bir nimtənə kim,
ta ola zərbəftü nikutər.
Müəşşərlər: Ey büti-tutizəban, gəl ki, mə-
qalın istərəm; Ey rəngi-rüxi-alına heyran gülü lalə; Nagahan bir
dərdə düşdün olmadı dərman, Cavad; Vidadi ilə müşairə. İzahlar;
Tarixi, əfsanəvi və coğrafi adlar. Lüğət.
M o l l a P ə n a h V a q i f
76
1968
9. Əsərləri /Molla Pənah Vaqif;
tərt. və müqəd. H.Araslı.-
Bakı: Azərnəşr, 1968.- 280 s. şək., portr.
Kitabın içindəkilər: Müqəddimə əvəzinə.
Qoşmalar: O,
şux qəmzələrin, xəncər kirpiyin; Xublar arığından yarımaq ol-
maz; Bir sənəmin sinəsinə müştağam; Can verib, yüz minnət ilə
almışam...; Bənəfşə tək ənbər zülfün buy verir; Gəl, ey qələbəyi
Məhəmmədxan bəy; Xeyli vaxtdır ayrılmışıq yar ilən; Olmayaydı
belə səfərə çıxmaq; Bir cavan tazədən gəlib ərsəyə; Duruban
eşqilə güzar eylədim; Siyahtel görmədim Kür qırağında; Bu gün
bir əcayib gözəl sevmişəm; Bir xəlvət yer ola, əğyar olmaya;
Ağla gözüm, ayrılırsan canandan;
Ey süsən sünbülüm, al zənəx-
danlım; Sərv boylum, bir çıx, görüm boyunu; Sənsən, ey nazənin,
gözəllər şahı; Doldu dimağıma zülfün ənbəri; Sığallanıb-sığalla-
nıb siyah zülf; Saçın zəncirinə könül bağladım; Bir üzü gül, rəngi
lalə, zülfü tər; Bir gözəl ki, şirin ola binadan; Sərasər bir yerə
yığılsa xublar; Dəhanın sədəfdir, dişlərin inci; Çoxdan bəri yarın
fərağindəyəm; Bədənini gül yaradan ilahi; Badi-səba, bir xəbər
ver könlümə; Siyah telli bir sənəmin ucundan; Boyun surahıdır,
bədənin büllur; Camalın gözümdən nihan olalı; Ey hüri liqalım,
mələk simalım; Badi-səba, bir xəbər ver könlümə; Bu necə
zülmdür mənə eylərsən; Nədən küsüb təbi nazik olan yar; Açıq-
başda əgər olsa bir dilbər; Bulut zülflü, ay qabaqlı gözəlin;
Getdim ala gözlü yarla danışam; Bivəfasan,
səndən üz döndərmi-
şəm; Mən yenə xubların padişahından; Harda görsəm bir şux,
kaman qaşlını; Bir əndamı nəsrin, dodağı qönçə; Bəhanə tutuban
bizdən gen gəzmə; Yenə məni yanar-yanar odlara; Ey cavan qız,
məndən belə gəzmə gen; Ey üzü gül, qəddi tuba Safiyə; İndən
belə ölsəm, arzu çəkmənəm; Çox zamandır yarın həsrətindəyəm;
Sevdiyim alaydı üzündən niqab; Əldə ayna gözə sürmə çəkəndə;
Sənin təki siyah telli, gül üzlü; Baxıb camalına qürur eyləmə;
Sallana-sallana dövlətxanadan; Ey mələk xoylu, ey tuba boylu
yar; Bədənin sərasər gül xərmənidir; Onun üçün uymaz qeyriyə
könlüm; Səfalar gətirib, təşrif buyurdun; Mənim yarım sığallanıb
B i b l i o q r a f i y a
77
gələndə; Zülfün başı taxtalanıb qabaqda; Ey zülmü çox, qəlbi
qara biiqrar; Güldün sərəndazın
tazə gül kimi; Namə, gedər olsan
yarın kuyinə; Bir fitnə fellinin, üzü xallının; Ey kirpiyi xənçər,
qaşı zülfüqar; Öyünməsin kimsə, gözələm, deyib; Qədəm basdın,
sən səfalar gətirdin; Dərdin məni heyvalara döndərdi; Düyün
oldu, bütün xublar yığıldı; Siyah zülfün qəddin ilən bərabər;
Xumar gözlərini sevəndən bəri; Bir sən kimi gözəl yoxdur dünya-
da; Nə gözəl sürmədən cila gətirdi; Gərdənində, qamətində ayıb
yox; Ey Məkkəni, Mədinəni yaradan; Yenə bayram oldu xublar
evində; Məni qərq eylədin qəm dəryasına; Başına döndüyüm, toy
adamları; Oğrun baxa-baxa, ey çeşmi nərgis; Bir bəyaz gərdənli,
mərmər sinəli; Ay kənarı qabağında qıy kimi; Bir mina gərdənli,
gül üzlü yarın; Ey şahı xubların, şuxu dilbərin; İntizar çəkmək-
dən,
yol gözləməkdən; Bir zaman havada qanad saxlayın; Bir
bölük yaşılbaş sonalar kimi; Müşki çarqat kənarında xumar göz;
Göz qaldı yollarda, can intizarda; Ey cananım, sən bəzənib gələn-
də; Günəş üzlü, xoş qılıqlı canansan; Yay qaş bucağında, al yanaq
üstə; Ey maral baxışlı, sona sığallı; O tubu baxışın yıxdı aləmi;
Yenə qəhri keçib xublar şahinin; Mən sənə olmuşam didar aşiqi;
Əgər yarsan, gəl sarmaşaq qol-boyun; Ey Kəbəm, Kərbəlam,
Məkkəm, Mədinəm; Xublarda kı, zövqü səfa deyirlər; Sevdiyim,
ləblərin yaquta bənzər; Yasəmən tellərin, nərgis gözlərin; Al
geyinib çıxsan gülşən seyrinə; Bayram oldu, heç bilmirəm neylə-
yim; Kür qırağının əcəb seyrəngahı var; Səhər-səhər həsrət ilən
gəzirdim; Ey canım cəlladı, ömrüm yağısı; Hər yetən gözələ
gözəl demənəm; Bənəfşə qoxulu yardan ayrılan; Qaynar gözlərin-
dən, şux baxışından; Həqdir, gözəl çoxdur cahan içində; Qasid,
tezcə yardan
gətir bir xəbər; Bir belə cavanın əqli kəm olsa; Ey
siması tərlan, sinəsi topğun; Bir ala gözlünün, sərvi-rəvanın; Bir
ayna qabaqlı, tər sinəli yar; Neyləmişəm məndən üz döndərib-
sən?; Ala gözlü, sərv boylu dilbərim; İki danə əcəb xosrovi-şahi;
Nə gözəldir bu cavanın camalı; Ey yanağı lalə kimi al gözəl;
Yenə səni gördüm, bağrım oxlandı; Ey camalı günəş, zülfləri
dilkeş; Şahmar kimi gördüm saçın ucunu; Xubların yasəmən qo-
M o l l a P ə n a h V a q i f
78
xulu zülfü; Tamam gözəllərdən səni baş bildim; Bir-birinə həm-
dəm iki novcavan; Əyibdir qəddimi, dəlib bağrımı.
Təcnislər:
Gözlərin cəlladdır, baxışın yağı; Gözəl boylu, gözəl xoylu, gözəl
yar; Səhər-səhər əsən qiblə yelləri; Gözdə cadugərlik, xalda fitnə-
lik; Ey dəhanı şəkər, ləbləri qəndab; Ey günəş camallım, sən nə
gözəlsən.
Qəzəllər: Hər kimin cananı kim, bir əhli-irfan olmaya;
Riyayü kibrü kizbü büxl olur nayab igitlərdə; Vidadidən gələn
kağız məni fəxrəndəhal etdi; Saçına uymuş xəyalım çünki ənbər-
bu kimi; Salmaq nəzərindən məni cananə düşərmi?; Kim ki, sev-
dayi-səri-zülfi-pərişanə düşər; Qarabağ içrə bir şair kəlimüllah
Musadır;
Ey güli-xəndan, fəraqından sənin qan ağlaram; Mehri-
banlıq görməyib bir məhliqadan küsmüşəm; Həbibim, bu nəza-
kətdə güli-rənadan artıqsan; Ey Vidadi, gərdişi-dövrani-kəcrəftarə
bax!; Hər gedən gəlmiş, mənim ol qəmgüsarım gəlməmiş; Aydın
olsun gözlərim kim, gəldi yarın kağızı; Şəhabəddin bəyin iqbalü
bəxti müstədam olsun; Yazıb bir namə göz yaşilə ol dildarə gön-
dərdim; Çıxıb başmaq seyrinə, edib seyri-çəmən gəldim; Simi-
zəğənin zülfi-pərişan arasında; Əzəldən biz də bir şəkər ləbi
sevdik, sevənlər tək; Vətən xoşdur deyə, Vaqif, bizi çəkdin Salah-
liya.
Müxəmməslər: Nə xoşdur baş qoymaq bir güləndamın qu-
cağında; Gədə, mən qurban olum qaşları kaman bacına; Neylə-
rəm, belə munun mən... iqbal içinə; Ey gül, sənə yoxdur bu nəza-
kətdə qərinə; Sevdayi-saçın, keçsə yüz il, sərdən üzülməz; Dilbər,
nə deyim sən kimi canan ələ düşməz; Ah... bir sərxoş nigarın dağı
öldürdü məni; Ah kim, bir yarın istignası öldürdü məni; Kim ki,
zövq istər büti-şirindəhan sevmək gərək; Çün bizim şalvarımız
əlavü
həm əfzəl gərək; Qış günü çünki dönər şol cənnətül-məva-
yə kürk; Dəhridə oldu mənə dildarü dilbər bir tüfəng; Ey məni
eyləyən aləmdə pərişan saqqal; Tuba boylum, qamətindi sərvü
ərərdən gözəl; Ey pərisima, sənin didarının müştaqiyəm; Bir
gözəl qamətli yari-lalərəngi sevmişəm; Mən cahan mülkündə,
mütləq doğru halət görmədim; Sənin ey şux məlaikzadə, qurbanın
olum; Ey mahi-şərəf, ehrü vəfalar gətiribsən; Əla ey təxtigahi-
mədalət sultanı, xoş gəldin!; Mərhəba, sən bizə, ey türfə cavan,