B i b l i o q r a f i y a
63
1945
5. Əsərləri /Molla
Pənah Vaqif; red. Həmid Araslı; SSRİ
EA AzF Nizami ad. Ədəbiyyat və Dil İnstitutu.- Bakı: EA AzF
nəşri, 1945.- 276 s.
Kitabın içindəkilər: Araslı H.
Vaqif və yaradıcılığı.
Qoşmalar: O, şux qəmzələrin, xəncər kirpiyin; Xublar arığından
yarımaq olmaz; Can verib yüz minnət ilə almışam; Bir sənəmin
sinəsinə müştağam; Bənəfşə tək ənbər zülfün buy verir; Xeyli
vaxtdır ayrılmışıq yar ilən; Olmayaydı belə səfərə çıxmaq; Bir
cavan tazədən gəlib ərsəyə; Səhər-səhər həsrət ilən gəzirdim;
Duruban eşqilə güzar eylədim; Siyah tel görmədim Kür qırağın-
da; Bu gün bir əcayib gözəl sevmişəm; Bir xəlvət yer ola, əğyar
olmaya; Ağla gözüm, ayrılırsan canandan; Ey süsən sünbülüm, al
zənəxdanlım; Sərv boylum, bir çıx, görüm boyunu; Sənsən, ey
nazənin, gözəllər şahı; Doldu damağıma zülfün ənbəri; Sığalla-
nıb-sığallanıb siyah zülf; Saçın zəncirinə könül bağladım; Bir üzü
gül, rəngi lalə, zülfü tər;
Bədənini gül yaradan ilahi; Badi-səba,
bir
xəbər ver könlümə; Siyah telli bir sənəmin ucundan; Ey niqab
altından gizli baxışlım; Ey hüri liqalım, mələk simalım; Mən yenə
xubların padişahından; Harda görsəm bir şux, kaman qaşlını; Ey
cavan qız, məndən belə gəzmə gen; Ey üzü gül, qəddi tuba
Safiyə;
İndən belə ölsəm, arzu çəkmənəm; Çox zamandır, yarın
həsrətindəyəm; Əldə ayna, gözə sürmə çəkəndə; Baxıb camalına
qürur eyləmə; Yenə məni yanar-yanar odlara; Ey mələk xoylu, ey
tuba boylu yar; Bədənin sərasər gül xərmənidir; Onun üçün
uymaz qeyriyə könlüm; Səfalar gətirib, təşrif buyurdun; Mənim
yarım sığallanıb gələndə; Zülfün başı taxtalanıb qabaqda; Ey
zülmü çox, qəlbi qara biiqrar; Güldün sərəndazın tazə gül kimi;
Namə, gedər olsan yarın kuyinə; Bir fitnə fellinin, üzü xallının;
Ey kirpiyi xəncər, qaşı zülfüqar;
Öyünməsin kimsə, gözələm
deyib; Qədəm basdın, sən səfalar gətirdin; Düyün oldu, bütün
xublar yığıldı; Bir sən kimi gözəl yoxdur dünyada; Nə gözəl
sürmədən cila gətirdi; Gərdənində, qamətində ayıb yox; Ey
Məkkəni,
Mədinəni yaradan; Dərdin məni heyvalara döndərdi;
M o l l a P ə n a h V a q i f
64
Yenə bayram oldu xublar evində; Məni qərq eylədin qəm
dəryasına; Başına döndüyüm, toy adamları; Oğrun baxa-baxa, ey
çeşmi nərgis; Bir bəyaz gərdənli, mərmər sinəli; Ay kənarı
qabağında qıy kimi; Ey şahı xubların, şuxu dilbərin; Bir zaman
havada qanad saxlayın; Bir bölük yaşılbaş sonalar kimi; Müşki
çarqat kənarında xumar göz; Göz qaldı yollarda, can intizarda; Ey
cananım, sən bəzənib gələndə; Günəş üzlü, xoş qılıqlı canansan;
Ey maral baxışlı, sona sığallı; Yay qaş bucağında, al yanaq üstə;
Mən sənə olmuşam didar aşiqi; Əgər
yarsan gəl sarmaşaq qol-
boyun; Ey Kəbəm, Kərbəlam, Məkkəm, Mədinəm; Xublarda ki,
zövqü səfa deyirlər; Sevdiyim, ləblərin yaquta bənzər; Yasəmən
tellərin, nərgis gözlərin; Al geyinib çıxsan gülşən seyrinə;
Bayram oldu, heç bilmirəm neyləyim; Kür qırağının əcəb
seyrəngahı var; Ey canım cəlladı, ömrüm yağısı; Hər yetən gözələ
gözəl demənəm; Bənəfşə qoxulu yardan ayrılan; Qaynar gözlərin-
dən, şux baxışından; Həqdir, gözəl çoxdur cahan içində; Qasid,
tezcə yardan gətir bir xəbər; Bir belə cavanın əqli kəm olsa; Ey
siması tərlan, sinəsi topğun; Bir ala gözlünün, sərvi-rəvanın; Bir
ayna qabaqlı, tər sinəli yar; Neyləmişəm məndən üz döndərib-
sən?; Ala gözlü, sərv boylu dilbərim; İki danə əcəb xosrovi-şahi;
Ey yanağı lalə kimi al gözəl; Yenə səni gördüm, bağrım oxlandı;
Ey cəmalı günəş, zülfləri dilkəş; Şahmar kimi gördüm saçın
ucunu; Xubların
yasəmən qoxulu zülfü; Tamam gözəllərdən səni
baş bildim; Bir-birinə həmdəm iki novcavan; Əyibdir qəddimi,
dəlib bağrımı.
Təcnislər: Gözlərin cəlladdır, baxışın yağı; Gözəl
boylu, gözəl xoylu, gözəl yar; Səhər-səhər əsən qiblə yelləri;
Gözdə cadugərlik, xalda fitnəlik; Ey dəhanı şəkər, ləbləri qəndab;
Ey günəş camallım, sən nə gözəlsən.
Qəzəllər: Hər kimin cananı
kim, bir əhli-ürfan olmaya; Riyayü kibrü kizbü büxl olur najah
igitlərdə; Vidadidən gələn kağız məni fəxrəndəhal etdi; Saçına
uymuş xəyalım çünki ənbərbu kimi; Salmaq nəzərindən məni
cananə düşərmi?; Kim ki, sevdayi-səri-zülfi-pərişanə düşər; Qara-
bağ içrə bir şair kəlimüllah Musadır; Ey güli-xəndan, fəraqından
sənin qan ağlaram; Mehribanlıq görməyib bir məhliqadan küsmü-
B i b l i o q r a f i y a
65
şəm; Həbibim, bu nəzakətdə güli-rənadan artıqsan; Gördüm
üzünü şəmsi qəmər yadıma düşdü; Ey Vidadi, gərdişi-dövrani-
kəcrəftarə bax!; Hər gedən gəlmiş, mənim ol qəmgüsarım gəlmə-
miş; Aydın olsun gözlərim kim, gəldi yarın kağızı.
Müxəmməs-
lər: Nə xoşdur baş qoymaq bir güləndamın qucağında; Gədə,
mən qurban olum qaşları kaman bacına; Bilmənəm məndən neçin
ol sevgili canan küsüb; Bərq vurub gün tək çıxar ol hüri peykər
hər sabah; Neylərəm, belə munun mən...
iqbal içinə; Ey gül, sənə
yoxdur bu nəzakətdə qərinə; Dilbər, nə deyim sən kimi canan ələ
düşməz; Ah... bir sərxoş nigarın dağı öldürdü məni; Ah kim, bir
yarın istignası öldürdü məni; Aldı canım naz ilə ol gözləri şəhla
pəri; Ey səba, yarə de kim, avarə gördüm Vaqifi; Kim ki, zövq
istər büti-şirindəhan sevmək gərək; Çün bizim şalvarımız əlavü
həm əfzəl gərək; Qış günü çünki dönər şol cənnətül-məvayə kürk;
Dəhridə oldu mənə dildarü dilbər bir tüfəng; Ey məni eyləyən
aləmdə pərişan, saqqal; Tuba boylum, qamətindi sərvü ərərdən
gözəl; Ey pərisima, sənin didarının müştaqiyəm; Bir gözəl qamət-
li yari-lalərəngi sevmişəm; Mən cahan mülkündə, mütləq döğru
halət görmədim; Sənin ey şux məlaikzadə, qurbanın olum; Ey
mahi-şərəf, mehrü vəfalar gətiribsən; Əla ey təxtigahi-mədələt
sultanı,
xoş gəldin; Mərhəba, sən bizə, ey türfə cavan, xoş
gəldin!; Ol mahi-münəvvər ki, səhərdən gedəcəkdir; Dərdin
öldürdü məni, ey növcəvanım, gələ gör; Ey qaşı kaman, kirpiyi
peykan, qaraçarqat; Valinin çeşmi-çırağı, vəh, nə türfə can imiş;
Bəh, bu bağın nə əcəb sərv dilaraları var; Naz ilə ta ol büti-ziba
kəlisadan çıxar; Verdi ağa mənə bir çuxa ki, min donə dəyər;
Üzündən ol günəş rüxsar ta məcər çəkib durmuş.
Müstəzadlar:
Yarım nə gözəl geyinib, əlvan bəzənibdir; Ya rəbbi, bu şəhrə, o
üzü mah gələydi; Ey zülfü siyah, sinəsi əbbəz, gözü alə; Sən
qönçə kimi hər bir edən dəmdə yaşınmaq; Bir nimtənə kim, ta ola
zərbəftü nikutər.
Müəşşərlər:
Ey büti-tutizəban, gəl ki, məqalın
istərəm; Ey rəngi-ruxi alına heyran gülü lalə; Nagahan bir dərdə
düşdün olmadı dərman, Cavad; Vidadi ilə müşairə. Fars dilində
məsnəvi. Nüsxə fərqləri. Tarixi-əfsanəvi və coğrafi adlar. Lüğət.
M o l l a P ə n a h V a q i f
66
1952
6. Seçilmiş əsərləri /Molla Pənah Vaqif;
müqəddimə Həmid
Araslınındır.- Bakı: Azərnəşr, 1952.- 236 s.
Kitabın içindəkilər: Vaqif və yaradıcılığı.
Qoşmalar: Bay-
ram oldu, heç bilmirəm neyləyim; Bir zaman havada qanad sax-
layın; Gəl ey qələbəyi Məhəmmədxan bəy; Bir cavan tazədən gə-
lib ərsəyə; Bir üzü gül, rəngi lalə, zülfü qarə; Boyun surahıdır,
bədənin büllur; Al geyinib çıxsan gülşən seyrinə; Qaynar gözlə-
rindən, şux baxışından; Duruban eşqilə güzar eylədim; Kür
qırağının əcəb seyrəngahı var; Siyah tel görmədim Kür qırağında;
Sevdiyim, ləblərin yaquta bənzər; Doldu damağıma zülfün
ənbəri; Açıqbaşda əgər olsa bir dilbər; Bulut zülflü, ay qabaqlı
gözəlin; Yenə məni yanar-yanar odlara; Düyün oldu, bütün
xublar yığıldı; Ey Məkkəni, Mədinəni yaradan; Ey Kəbəm,
Kərbəlam, Məkkəm, Mədinəm; Bir bölük yaşılbaş sonalar kimi;
Nə gözəl sürmədən cila gətirdi; Gərdənində, qamətində ayıb yox;
Ey maral baxışlı, sona sığallı; Xublar arığından yarımaq olmaz;
Bir sənəmin sinəsinə müştağam; Bənəfşə tək ənbər zülfün buy
verir; Xeyli vaxtdır ayrılmışıq yar ilən; Olmayaydı belə səfərə
çıxmaq; Səhər-səhər həsrət ilən gəzirdim; Bu gün bir əcayib
gözəl sevmişəm; Bir xəlvət yer ola, əğyar olmaya; Ağla gözüm,
ayrılırsan canandan; Ey süsən sünbülüm, al zənəxdanlım; Sərv
boylum, bir çıx, görüm boyunu; Sənsən, ey nazənin, gözəllər
şahı; Sığallanıb-sığallanıb siyah zülf; Saçın zəncirinə könül
bağladım; Bir gözəl ki, şirin ola binadan; Sərasər bir yerə yığılsa
xublar; Dəhanın sədəfdir,
dişlərin inci; Çoxdan bəri yarın fərağin-
dəyəm; Bədənini gül yaradan ilahi; Ey hüri liqalım, mələk
simalım; Badi-səba, bir xəbər ver könlümə; Nədən küsüb təbi
nazik olan yar; Bivəfasan, səndən üz döndərmişəm; Mən yenə
xubların padişahından; Siyah telli bir sənəmin ucundan; Camalın
gözümdən nihan olalı; Ey niqab altından gizli baxışlım; Badi-
səba, bir xəbər ver könlümə; Harda görsəm bir şux, kaman
qaşlını; Bir əndamı nəsrin, dodağı qönçə; Bəhanə tutuban bizdən
gen gəzmə; Ey cavan qız, məndən belə gəzmə gen; İndən belə