B i b l i o q r a f i y a
59
1925
3. Mümtaz, S. Azərbaycan ədəbiyyatı: Molla Pənah Vaqif:
on ikinci əsr hicri /Salman Mümtaz.- Bakı: Kоmmunist.- [3
Beynəlimləl], 1925.- 128 s. Mətn ərəb qrafikasındadır.
Kitabın içindəkilər: Gözəllikdə zövq
və səfa deyirlər; İki
gözəldir bir-birindən növcavan; Bir bölük yaşılbaş sonalar kimi;
Öyünməsin kimsə, gözələm deyin; Bir xəlvət yer ola, əğyar
olmaya; Ay maral baxışlı, sona sığallı; Bir üzü gül, rəngi lalə,
zülfü tər; Çoxdan idi yad olmuşduq; Bədənin sərasər gül
xırmanıdır; O şux qəmzələrinin xəncər kipriyinin; Bir əndamı
nəsrin dodağı qönçə; Sərasər bir yerə yığılsa xublar; Nə gözəl
sürmədən cila gətirdi; Ay kipriyi xəncər, qaşı zülfüqar; Məni qərq
eylədi qəm dəryasına; Xubların
yasəmən qoxulu zülfü; Sərv
boylum, bir çıx, görüm boyunu; Ey mələk huylu, ey tuba boylu
yar; Bədənini gül yaradan ilahi; Çox zamandır, yarın müştaqində-
yəm; Dərdin
məni heyvalara döndərdi; Boyun sürahidir, bədənin
büllur; Ay üzü gül, qəddi tuba Safiyə; Saçın zəncirinə könül
bağladım; Ey yanağı lalə kimi al gözəl; Sığallanıb-sığallanıb qara
zülf; Bir sənəmin sinəsinə müştaqam; Camalın gözümdən nihan
olalı; Gərdənində, qamətində eyib yox; Baxıb camalına qürur
eyləmə; Ay cavan qız məndən belə gen gəzmə; Bənəfşə qoxulu
yardan ayrılan; Ala gözlü, sərv boylu dilbərim; Badi-səba bir
xəbər ver könlümə; Qaynar gözlərindən, şux baxışından; Doldu
dimağimə zülfün ənbəri; Al geyinib çıxsın gülşən seyrinə; Ay
qabağının qırağında qu kimi; Bir gözəl sevmişəm beli toqqalı:
[mürəbbelər].- Həbibim bu nəzakətlə gəl rənadan artıqsan; Saçına
uymuş xəyalım çünki ənbərbu kimi: [qəzəllər].- Farsca məsnəvi.-
Gözlərin cəlladdır, baxışın yağı: [təcnis].- Dilbər nə deyim sənin
kimi canan ələ düşməz: [müxəmməs].- Ey huri ləqalım, mələk
simalım: [mürəbbe].- Gözəl boylu,
gözəl huylu, gözəl yar:
[təcnis].- Hamı gözəllərdən səni baş bildim: [mürəbbe].- Səhər-
səhər əsən qublə yelləri: [təcnis].- Səhər-səhər həsrətilə gəzirdim:
[mürəbbe].- Üzündən ol günəş rüxsar ta məcər çəkib durmuş:
[müxəmməs].- Ey günəş camallı sən nə gözəlsən [təcnis].- Bir
M o l l a P ə n a h V a q i f
60
fitnə feillinin, üzü xallının: [mürəbbe].- Qamətindən tubu xəcalət
çəkir: [təcnis].- Tubi boylum, qamətindir sərvü ərərdən gözəl:
[müxəmməs].- Kür qırağınıın əcəb seyrəngahı var: [mürəbbe].-
Əyibdir qəddimi, dəlib bağrımı: [mürəbbe].- Düyün oldu bütün
xublar yığıldı: [mürəbbe].- Dəhanın sədəfdir, dişlərin inci:
[mürəbbe].- Ey Məkkəni, Mədinəni yaradan: [mürəbbe].- Bir
cavan tazədən gəldi ərsəyə: [mürəbbe].- Ey Vidadi, yenə xan
qulluğunda: [mürəbbe].-Təklif hər neçə...: [qəzəl].- Başına
döndüyüm ey qəşəng pəri: [mürəbbe].- Fars dilində şeir.- Hər
təbibə söylədim dərdim, dəvasın görmədim: [mürəbbe].-
Bir neçə
müxtəlif şeir; Lüğət.
1937
4. Əsərləri /Molla Pənah Vaqif;
red. Məmməd Arif
.- Bakı:
Azərnəşr, 1937.- 204 s.
Kitabın içindəkilər: Qoşmalar: Müşki çarqat kənarında
xumar göz; Niqabın əlasın örtə yüzünə; Gülgün sərəndazın tazə
gül kimi; Can verib yüz minnət ilə almışam; Bir ala gözlünün,
sərvi-rəvanın; Şahmar kimi gördüm saçın ucunu; Əgər yarsan gəl
sarmaşaq qol-boyun; Əyibdir qəddimi, dəlib bağrımı; Bir sənə-
min sinəsinə müştağam; Xublarda ki, zövqü səfa deyirlər; Ey
maral baxışlı, sona sığallı; Saçın zəncirinə könül bağladım; Bir-
birinə həmdəm iki novcavan; Boyun surahıdır,
bədənin büllur;
Sevdiyim, ləblərin yaquta bənzər; Nədən küsüb təbi nazik olan
yar; Baxıb camalına qürur eyləmə; Badi-səba, bir xəbər ver
könlümə; Bir xəlvət yer ola, əğyar olmaya; Sığallanıb-sığallanıb
siyah zülf; Dəhanın sədəfdir, dişlərin inci; Bayram oldu, heç
bilmirəm neyləyim; Yenə məni yanar-yanar odlara; Ey mələk
xoylu, ey tuba boylu yar; Kür qırağının əcəb seyrəngahı var;
Doldu dimağıma zülfün ənbəri; Getdim ala gözlü yarla danışam;
Gənə səni gördüm, bağrım oxlandı; Ağla gözüm, ayrılırsan
canandan; Yasəmən tellərin, nərgis gözlərin; Bu gün bir əcayib
gözəl görmüşəm; Siyah
telli bir sənəmin ucundan; Səhər-səhər
həsrət ilən gəzirdim; Öyünməsin kimsə, gözələm, deyib; Ey
B i b l i o q r a f i y a
61
Məkkəni, Mədinəni yaradan; O, şux qəmzələrin, xəncər kirpiyin;
Ey hüri liqalım, mələk simalım; Ey üzü gül, qəddi tuba Safiyə;
Dərdin məni heyvalara döndərdi; Bədənin sərasər gül xərmənidir;
Ey cavan qız, məndən belə gəzmə gen; Bir əndamı nəsrin, dodağı
qönçə; Ey zülmü çox, qəlbi qara biiqrar; Camalın gözümdən
nihan olalı; Üç yaşından beş yaşına varanda; Al geyinib çıxsan
gülşən seyrinə; Sərasər bir yerə yığılsa xublar; Ey ayna bədənli,
tər sinəli yar; Sərv boylum, bir çıx, görüm boyunu; Bədənini gül
yaradan ilahi; Çox zamandır, yarın muştaqındayam; Bənəfşə
qoxulu yardan ayrılan;
Qaynar gözlərinin, şux baxışından; Siyah
tel görmədim Kür qırağında; Yenə bayram oldu xublar evində;
Göz qaldı yollarda, can intizarda; Ey Kəbəm, Kərbəlam,
Məkkəm, Mədinəm; Onun üçün uymaz qeyriyə könlüm; Ay
qabaqlı bulut zülflü, gözəlin; Həqdir, gözəl çoxdur cahan içində;
Ey cananım, sən bəzənib gələndə; İki danə əcəb xosrovi-şahi;
Olmayaydı belə səfərə çıxmaq; Oğrun baxa-baxa, ey çeşmi
nərgis; Məni qərq eylədin qəm dəryasına; Ey yanağı lalə kimi al
gözəl; Ala gözlü, sərv boylu dilbərim; Nə gözəl sürmədən cila
gətirdi; Bir bəyaz gərdənli, mərmər sinəli; Yay qaş bucağında, al
yanaq üstə; Çox zamandır, yarın həsrətindəyəm; Açıq başda əgər
olsa bir dilbər; Ey kirpiyi xənçər, qaşı zülfüqar; Hamı gözəllərdən
səni baş bildim; Xubların yasəmən qoxulu zülfü; Badi-səba, bir
xəbər ver könlümə; Bu necə zülmdür mənə eylərsən; Bir gözəl ki,
şirin ola binadan; Harda görsəm bir şux, kaman qaşlını; Qasid,
tezcə yardan gətir bir xəbər; Mən yenə xubların padişahından;
Zülfün başı taxtalanmış qabaqda; Əgər bir gözəlin əqli kəm olsa;
Başına döndüyüm, toy adamları.
Qəzəllər: Saçına uymuş xəya-
lım çünki ənbər bu kimi; Hər gedən gəlmiş, mənim ol
qəmgüsarım gəlməmiş; Gördüm üzünü şəmsi qəmər yadıma
düşdü; Salmaq nəzərindən məni cananə düşərmi?; Riyayü kibrü
kizbü büxl olur najah igitlərdə; Aydın olsun gözlərim kim, gəldi
yarın kağızı; Qarabağ içrə bir şair kəlimüllah Musadır; Həbibim,
bu nəzakətdə güli-rənadan artıqsan;
Şubhdəm gülzar içində çaldı
bülbül ərqanın.
Qoşa yarpaqlar: Bir fitnə fellinin; Ey şahı
M o l l a P ə n a h V a q i f
62
xubların; Ey camalı günəş.
Müxəmməslər: Aldı canım naz ilə ol
gözləri şəhla pəri;
Ey pəri sima, sənin didarının müştaqiyəm;
Üzündən ol günəş rüxsar ta məcər çəkib durmuş; Ey qaşı kaman,
kirpiyi peykan, qaraçarqat; Ah kim, bir yarın istignası öldürdü
məni; Tubi boylum, qamətindi sərvü ərərdən gözəl; Bərq vurub
gün tək çıxar ol hüri peykər hər sabah; Naz ilə ta ol büti-ziba
kəlisadan çıxar; Dərdin öldürdü məni, ey növcəvanım, gələ gör;
Mərhəba, sən bizə, ey türfə cavan, xoş gəldin!; Nə xoşdur baş
qoymaq bir güləndamın qucağında; Valinin çeşmi-çırağı, vəh, nə
türfə can imiş; Gülşən sənə yoxdur bu nəzakətdə qərinə;
Həmdəmsizigidə verilə dam dola aqca; Məhəmməd Hüseyn
ağaya; Verdi ağa mənə bir çuxa ki, min donə dəyər; Ey səba, yarə
de kim, avarə gördüm Vaqifi; Vəh bu bağın nə əcəb sərvi-
dilaraları var; Ah...bir sərxoş nigarın dağı öldürdü məni; Ay gədə
qurban olum qaşları kaman bacına; Əla ey təxtigahi-mədələt
sultanı,
xoş gəldin; Dilbər, nə deyim sən kimi canan ələ düşməz;
Kim ki, zövq istər büti-şirindəhan sevmək gərək; Ey mahi-şərəf,
mehrü vəfalar gətiribsən; Bilmənəm məndən neçin ol sevgili
canan küsüb; Qış günü çünki dönər şol cənnətül-məvayə kürk; Ey
məni eyləyən aləmdə pərişan, saqqal; Bir gözəl qamətli yari-
lalərəngi sevmişəm; Neylirəm belə bunun mən qemum iqbal
içinə; Sənin ey şux məlaik zada qurbanın olum; Ol mahi-
münəvvər ki, səhərdən gedəcəkdir; Mən cahan mülkündə, mütləq
döğru halət görmədim.
Müstəzadlar: Yarım nə gözəl geyinib,
əlvan bəzənibdir; Ya rəbbi, bu şəhrə, o üzü mah gələydi.
Müəşşər tərcibəndlər:
Ey büti-tutizəban, gəl ki, məqalın
istərəm; Ey rəngi-ruxi alına heyran gülü lalə.
Cığalı
müxəmməslər: Sən qönçə kimi hər bir edən dəmdə yaşınmaq; Ey
zülfü siyah, sinəsi əbyəz, gözü alə.
Təcnislər: Gözlərin cəlladdır,
baxışın yağı; Gözəl boylu, gözəl xoylu, gözəl yar; Səhər-səhər
əsən qiblə yelləri; Gözdə cadugərlik, xalda fitnəlik; Ey dəhanı
şəkər, ləbləri qəndab; Ey cananım, gəl allahı sevərsən.
Müşaərələr. Əlavələr. Farsca məsnəvi.