256
əsrin ortalarına qədər Xızıda toxunmuş xalçaların, xurcunların
üzərində oğuz boylarına məxsus damğalar naxış kimi həkk
edilmişdir. “Qorqud” və “tutmac”
kimi çox qədim oğuz yemək-
ləri Azərbaycanda məhz “dağlı xörəkləri” kimi tanınmışlar. 12.
Dağlılar – ən azı dörd minillik uzun, tuğlu-tamğalu şərəfli tarix
yaşamış oğuzlar, Oğuz xanın oğlu Dağ xanın nəslindəndirlər.
Xızı və Siyəzən dağlıları xalqımızın təşəkkülündə və tarixində
əhəmiyyətli rolu olmuş azər-türklərdir.
Soruş
Bura Xızır yurdu, türk oylağıdır,
Altı ağac, altı tözümdən soruş.
Tuğumdan,
tamğamdan xatirələr var,
Alovumdan qalan közümdən soruş!
Tülkü toplantısı tələlər qurdu,
Arslan elatını gizlincə vurdu,
Xaraba qoydular müqəddəs yurdu,
Dərdi məndə olan dözümdən soruş!
Yad oğlu ölsə də “türkəm” söyləməz!
Elatsız yurdumda torpaq göyləməz,
Göysüz yaylaqlarda ellər köyləməz,
Dərəmdən, dağımdan, düzümdən soruş!
İntizar oysa da qəlbimi xəlvət,
Məni sındırmadı bu uzun həsrət.
Cəsur xislətimə yaddır şikayət,
Könlümün içini gözümdən soruş!
Məkrli yağılar
açsa da savaş,
Qeyrətim önündə durmaz başa-baş.
Məni düşmənimdən soruşma, qardaş,
Sən məni gəl mənim özümdən soruş!
Rəfail Oğuztürk
257
Göyxan, Qomişər, Gədik, Beşbarmaq, Quşçu mahallarında
bəzi yurd yerləri, oğuz boyları və toponimlərinin siyahısı.
Yurd yerləri və oğuz boyları
№ Yurdun adı
Tərəkəmə
həyatında
yeri
Qədim adı
Oğuz boyları
1 Acı
binə Acı
əfşar
2 Arqara
bustan
Arqara
isalu-əfşar
3 Altıağac
bustan
Altıağac xız (quz), qədirli
4 Ağdərə bustan
Ağdərə çigil,
əfşar
5 Ağ Siyəzən binə
Ağ Saya-Zəngi zəngi-əfşar
6 Baxşılı
bustan
Baxşılı
qədirli-əfşar
7 Bəylər binə
Bəylər çigil,
əfşar
8 Bəyəhmədyurd bustan
Bəyəhmədyurd
əhmədli
9 Darazarat
bustan
Dərə Zəngi zəngi-əfşar
10 Dəlləkli bustan
Dəlləkli
əfşar
11 Dəllər bustan
Dəllər
dəllər-əfşar
12 Dizəvər bustan
Dizəvər
savir-hun, şahsevən-
əfşar
13
Əmbizlər
bustan
Bizl-ər
bizl-ər (şiroğuz),
muradlu, qağalu,
qaçey (qaçar), hacı-
lu, atabəylu, isalu
14 Ərzi-Küş bustan
Ərzi-Küş
quşçu-əfşar (küş-
əfşar)
15 Əngilan bustan
Əngəlan qədirli-əfşar
16 İsalu yaylaq
İsalu
və ya Usalu isalu-əfşar
17 Fındığan bustan
Findağan
xız (quz), saruqlu,
əfşar, şahsevən
18 Gərmiyan binə
Gərmə-an
Gərmiyanoğulları
(əfşar, bəgdili,
bayat)
19 Gimçi
bustan
Gimiçi
gimiçi-hun, qazılu
20 Gilənova bustan
Gilənova çigil
21 Giləzi (Qılızı) qışlaq
Qılıncı (Qılınc-
eli)
quz, əfşar, saruqlu,
şahsevən
22 Güceyri
qışlaq
Gücəri
küş-əfşar
23 Hacılar bustan
Hacılu hacılu, qağalu
24 Hacıağalı bustan
Hacıağalı çigil,
qazılu
258
№ Yurdun adı
Tərəkəmə
həyatında
yeri
Qədim adı
Oğuz boyları
25
Xanəgah
bustan
Türkan
bayat, bəgdili, əfşar
(gərmiyanoğulları)
26 Xəl
bustan
Xəl-xəl (Xal-xal) əhmədli
27 Xələnc bustan
Xələnc xələnc, əhmədli
28 Xirək
bustan
Xirək
xirək-əfşar
29 Xızı
bustan
Saya-Xızı
xız (quz)
30 Keçəllər
bustan
Keçəl-hun
şiroğuz (onoğuz)
31 Keş
qışlaq
Keşlaq quşçu (küş-əfşar)
32 Künövşə
bustan
Künövşə hun,
quşçu
33
Köhnə Quşçu
bustan
Quşçu quşçu
34 Qarabulaq
bustan
Qarabulaq
quzman, bulaq, quz-
man-qazaq,
35 Qalaşıxı
binə
Qala
quz, şahsevən
36 Qaraquc
qışlaq
Qaraquc
quz, şiroğuz
37 Qara
Siyəzən qışlaq
Saya-Zəngi hun,
zəngi-əfşar
38 Qars
bustan
Qars
şiroğuz, qədirli
39
Qasımkənd
bustan
Qazıkənd
qazılu, mirzəəlilu-
əfşar, əlişarlu-əfşar,
acılu-əfşar
40 Qızıldərə binə
Qızıldərə
qızıllu
41 Qızılqazma
yaylaq
Qızılqazma qızıllu, qazılu
42 Qızılca
qışlaq
Qızılca qızıllu
43 Sayadlar
qışlaq
Sayad
xız (quz)
44
Sitalçay
qışlaq Qabar-çay
saruqlu, bayat, əfşar
(gərmiyanoğulları)
45
Surakənd
(Şurakənd)
bustan Seyyid-Salahlı quz,
əfşar
46 Şağan binə
Şağan
qədirli-əfşar,
muradlu-əfşar
47 Şalgəh binə
Şalgəh
gərmiyanoğulları-
əfşar
48 Şıx-Xızı
binə
Şəngə-eli quz,
əfşar, qədirli
49 Şuraabad qışlaq .........................
quz, əfşar, saruqlu,
şiroğuz, qədirli
50 Təkəli
bustan
Təkəlu
təkəlu
51 Tıxlı
bustan
Tuğ
tuğlu, əhmədli