Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
119 dünyanın insanı kimi qədəm qoydu, burada öz ruhunun, yaşan- tılarının, iç dünyasının şəklini gördü, ona tapındı, mehrab kimi sığına bildi. Bu ülviyyəti qoruyub saxlayan poetik nümunələr çağdaş poeziyada istənilən qədərdir. Fərqli olan həm də möv- zunun qadın nəzərlərində yeni modikikasiyalara uğraması deyil, ümumən sevən, sevilən, incə, zərif kimi gördüyümüz və tanıdığımız Azərbaycan qadınının revanşist ovqat sərgiləyən simasıdır. Bu qadın artıq “qadınlığıyla barışanları heç sevmə- dim” (S.Pərvanə) deyərək daşıdığı adda ehtiva olunan zəriflik və gücsuzlük anlayışına üsyan edir, həmcinsinə mütilik əley- hinə inqilabi ovqat, güc və möhkəmlik hissi aşılayır. Amma bu güc və möhkəmlik ehtirası sosial-ictimai təzyiqlərdən mənəvi sarsıntılara uğraya biləcək qadına cəmiyyətdə yaşamağa hazır olmaq naminə aşılanır. Məsələn, Xuraman Hüseynzadənin “Ağ atlı Avropa” kitabı bizi tam fərqli qadın rakursu ilə üzbəüz qoyur. Burada da qadın ekzistensiyası naturadan poeziyaya trasfer olunur. Bütün məişət, sosial yaşam içrə bir qadın qəlbi sızlayır, “Eşq mənim Allahımdı” deyir. Xuramanın şeirlərdə aktiv qadın obrazı təsvir olunur və bu qadın onu məngənəyə salan hər şeyə qarşı usyankar ruhdadır. Qadın azadlığına çağırış, revanşist ovqat baxımından feminist ünsürlər Xuramanın şeirlərinin əsasını təşkil edir. Müəllif “axı niyə/ Azad qadın heykəli kimi başımı dik tuta bilmirəm???” etirazı ilə bunun cavabını ictimai-psixoloji-mənəvi gündəm basqısına tabe tutub şikayət etdiyi məqamları cəmiyyət psixo- lojisində arayır: Ah, Azad qadın... Bu məhbəs məmləkətdə Elə heykəl olaraq qalacaqsan... -deyir. Poeziyada feminizm dalğası S.Çılğının şeirlərində də qa- barıq, epataj səciyyəlidir. Bu şeirlərdə qadın qadının gözü ilə açılır. 120 Cəmiyyət içrə rast gəldiyimiz qadın mənzərələri onun poezi- yasının predmetidır. Və bütün bu mənzərələr, təzadlar, basqılar içrə “giriftari-qəfəs” olan həmcinslərini S.Çılğın “qadın mar- şı”nı oxumağa çağırır: adam kimi yaşamaq üçün özündən qaç lazımsa özünə yox deməyi məşq et...(sına) süpür keçmişini üflə hisslərinin tozunu yaşamağa davam! yaşamağa davam! Əlbəttə, bu şeirlərdə poeziyadan çox ideoloji çalarlar, pub- lisistika var. Poetik-estetik bütövlük hiss olunmur. “Sənət iç söhbətidir, yeni qəhrəman, yeni insan, onu görükdürə bilən təzə dil, estetika istəyir.” (T. Əlişanoğlu) Qadın yazarlarsa bəzən için yaşam konkretliyinə qane olub: məsələn, “Səni sevmək öl- çü meyarıdı bütün duyğulara, qalanı boş şey” (Rəbiqə), daha çox psixoloji tona önəm verirlər: Mən səni ona görə sevdim ki, Boş yer vardı yanımda. Ona görə sevdim ki, yerdən qalmayasan nigaran. (A.Əlizadə) 121 NƏSRDƏ QARABAĞ DİSKURSU 122 Bu mövzuda ədəbiyyatımızda bir boşluq var, indi bir-birinin ardınca yazılan nəsr kitabları, onların müzakirəsi, təhlili, ilk növbədə boşluq- ları doldurmaq yönündə bir addımdır. Sadəcə bir addım...Nədən ki, ona yetməyin, gizli qatla- rını çözməyin realizəsi hələ qarşımızdadır. 123 ELÇİN NƏSRİNİN YENİ UĞURU Görünür, qanlı-qadalı müharibə illlərindən uzaqlaşdıqca onun ağrılarına mənəvi cəhətdən daha həssas, daha yaxın ol- mağa başlayırıq. Baş verənlərə analitik münasibətin dramatiz- mi artdıqca müharibənin bəlalarını daha real şəkildə bədii idrakın obyektinə çevirə bilirik. Peşəkar nasir olan Elçin «Bay- raqdar» kitabında müraciət etdiyi mövzunu Qarabağ mühari- bəsinin əzablarını, insan həyatında yaratdığı təbəddülatı göstər- mək naminə qələmə almış, ömürləri yarıda qırılan obrazların talelərini, onların keçirdikləri mənəvi-psixoloji sarsıntıları əks etdirməklə oxucuya təsir edə bilmişdir. «Bayraqdar» Elçinin Qarabağ faciəsini, ağrılarını dərindən əks etdirən ilk kitabıdır. Bura yazıçının iki əsəri daxildir: «Qarabağ şikəstəsi» və «Bayraqdar» povestləri (fərqli olaraq, müəllif özü birinci əsəri «hekayə» kimi təqdim edir – red.). Bunları bir-birinin ardı olan eyni bir əsərin hissələri də saymaq olar. Təsadüfi deyil ki, povestlər ümumi bir ad – «Qaçqınlar silsiləsindən» başlığı altında təqdim olunur. Hər ikisində qaç- qın həyatı təsvir olunur, yurdundan, evindən didərgin düşən in- sanların başına gələn vaqiələrdən danışılır. Elçin ağrının ən ekstaz səviyyəsini təqdim edir, onun insan mənəviyyatında ya- ratdığı ruhi düşkünlüyün miqyaslarını əks etdirir. Ağrının, dər- din böyüklüyündən ağlını itirmiş insan soruşur: «Adam dəli olanda özü bilmir ki, dəli olub?» (Gözlə Gəlirəm Məmməd kişi); hayqırır: «Ay Allah!.. Bizim camaat burda niyə milçək kimi qırılıb gedir?!.» (kor Solmaz) və son anda yenə də doğma yur- duna qovuşmaq üçün haray çəkir: «Şuşanı ver mənə!.. Şuşanı!..» Elçin müasirliyi ilə seçilən yazıçılardandır. «Bayraqdar» kitabında o, dövrün, zamanın vacib problemlərinə nüfuz etmiş, həssas bədii düşüncənin obyektinə çevirmişdir. Burada müa- sirlik yalnız mövzu-məzmun qatında deyil, əsərlərin bədii strukturunda, estetik komponentlərində də ehtiva olunur. Belə ki, müəllif süjet xəttində qırıqlıq yaradaraq, hadisələri ardıcıl Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|