Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
201 dən seçilir. Ilk növbədə sərtliyi ilə, vətəndaş mövqeyinin qüv- vətliliyi ilə... Əlabbasın “Qaraqovaq çölləri” əsərinin bir çox epizodları yaddaşıma ilişib qalıb. Burda müharibə həqiqətlərinə inandıran realist məqamlar çoxdur. E.A. - Dünyaya axın prosesinə, mənəvi inteqrasiya və ədəbi dövriyyəyə çağdaş ədəbiyyatımız hansı istiqamətdə pozitiv müdaxilə, yenilik təqdim edə bilər və ümumiyyətlə, bu gün ya- ranan ədəbiyyat ki var, milli varlığımızı görükdürməyə, onu təmsil etmə potensialına qadirdirmi? B.Nəbiyev - Əlbəttə, Anar, Elçin, Əkrəm Əylisli, Kamal Ab- dulla elə potensiala, yaradıcılıq imkanlarına malikdirlər ki, ən yaxşı əsərlərini hələ bundan sonra yazacaqlar. Mən bu fikirdə- yəm. “Ağ qoç, qara qoç” göstərdi ki, Anarın deməyə hələ nə qədər sözü varmış. Son illərdə o istər bədii, istərsə də elmi, ədəbi-tənqidi yaradıcılığında çox maraqlı fikirlər səsləndirib. Yazıçılarımızın yaradıcılıq potensialının tükənmədiyinə şüb- həm yoxdur. E.A. - 80 illik yubileyinizdə çox çıxışlar oldu, maraqlı fikir- lər səsləndi. Onların arasında akademik İsmayıl İbrahimovun bir arzusu mənə əlamətdar göründü: “80 yaş yaxşı yaşdı, amma 95 deyil. Arzu edirəm Bəkir Nəbiyev mənim kimi 95 yaşa çat- sın və gəlib burada alimlərimizin 80 illiyini təbrik etsin”. Bəkir müəllim, sizcə insanın uzun ömür yaşaması Allahın qismətidir, yoxsa insanın ruhsal dəyərlərindən, mənəvi-iradi keyfiyyətlə- rindən də rişələnir? B.Nəbiyev - Uzun ömür, əlbəttə, birinci növbədə Allahın əta etdiyi və heç nə ilə müqayisəyə gəlməyən nemətdir. Və heç bir şübhə yoxdur ki, uzun yaşamaqda həm də az-çox siz deyən kimi, ruhsal dəyərlərdən, mənəvi-iradi keyfiyyətlərdən bəhrə- lənmək və əlavə edərdim ki, yazı-pozu ilə məşğul olmaq da ehtiva olunur. 95-ə iddia eləməsəm də, hələ 85-ə də çatacağımı daxilən hiss edirəm. 202 YAŞAR QARAYEV İDRAKININ ÜFÜQLƏRİNDƏ Əminliklə demək olar, nadir istadada və geniş erudisiyaya malik olan Yaşar Qarayev ədəbiyyatşünaslıq elmimizin son mogikanıdır. Bu qənaəti doğuran alimin ədəbi-elmi arsenalı- mızı təşkil edən əsərləri- “Faciə və qəhrəman”, “Səhnəmiz və müasirlərimiz”, “Tənqid: problemlər, portretlər”, “Realizm: sə- nət və həqiqət”, “Ədəbi üfüqlər”, “Meyar-şəxsiyyətdir” və s. kimi polifonik spektrli, müxtəlif mövzulu tədqiqat istiqamət- lərini ehtiva edən kitabları deyil. Y.Qarayevin Azərbaycan hu- manitariyasına gətirdiyi özəllik ilk növbədə, bənzərsiz zəkaya, fərqli düşüncə mədəniyyətinə qadir olması və bu mədəniyyətin bütün çalarlarını ədəbiyyatımıza ötürə bilməsi oldu. İçinin möhtəşəm ədəbiyyat sevdası sayəsində o, tədqiqata cəlb etdiyi məsələləri, ədəbiyyat tariximizdə hər birinin məzmun yükü olan problemləri yeni əsaslar üzərində təşəkkül tapan ümumi düşüncə sistemimizin mühüm tərkib hissəsinə çevirə bildi, ən yeni milli ədəbiyyat tarixinin əsasını qoydu. Özəl düşüncədən qidalanan özəl üslub, qanadlı romantikaya bürünmüş fikrin ifadə tərzindəki elmilik, ədəbi fakta, prosesə yanaşmada nü- mayiş etdirdiyi obyektivlik, elmi-analitik təhlil bacarığı sayə- sində bütün yaradıcılığı boyu Y.Qarayev bədii-estetik fikri pozitiv ədəbi meylləri və axtarışları ilə zənginləşdirdi. “Sözün yaddaş sirri”nə (K.Vəliyev) daim sadiq Yaşar Qarayevin özünəməxsus düşüncə hüdudları, qeyri-adi fəhminin gücü ona təqib qıldığı məsələlərə vüsətli məqamlardan- hadisələrin üfü- qündən, pik nöqtəsindən nəzər yetirməyə imkan verdi. Dram- dan danışanda dramaturgiyanın, tənqiddən bəhs edəndə tənqi- din problemlərini yüksək elmi-nəzəri-metodoloji mövqedən təhlilə çəkdi, realizmin estetik prinsiplərindən, “renessans ro- mantizminin varlığından” (N.Konrad) milli ədəbi-mədəni şüu- run spesifik hadisəsi kimi bəhs etdi. Kim olursan ol, öncə insan olmağı bacar- aksiomasını təlim, platforma səviyyəsində ədə- biyyata, humanitar elmə gətirib şəxsiyyəti meyar elan edən də Yaşar Qarayev oldu.. Bəlkə ona görə ki, bir çox başqa nəsnələr 203 kimi uca Yaradanımızın seçilmişlərdən saydığı alimlik missi- yasının da ilk öncə, insani sevgidən mayalandığını dərk et- mişdi. “Kim ki, insanı sevər, aşıqi hürriyyət olur. Bəli, insanlıq olan yerdə də hürriyyət olur”- Sabirin insanlıq fəlsəfəsindən yoğrulmuş bu misralarının Yaşar Qarayevin yaradıcı milli dü- hasının hər hüceyrəsinə hakim kəsildiyini duymaq çətin deyil- di. Alimin 1996-cı ildə nəşr olunan “Tarix:yaxından və uzaq- dan” fundamental toplusu bu fikirlərin ən bariz sübutudur. Bu kitab yalnız ədəbiyyatın tarixini deyil, həm də insanlığın tari- xini, onun mənəvi -ədəbi irsdə kodlaşan dəyərlərini milli sərvət kimi reablitasiya edib xalqa, yaddaşa ötürmək missiyasına xidmət edirdi. Diqqət etsək, alimin son yazılarının, məruzə mətnlərinin, hətta müsahibələrinin məğzinin belə bu ritmə, insan dəyərlərinin önə çəkilməsinə kökləndiyini görərik. Bu, ədəbiyyatımızın hər zaman qayəsi olmuş insanşünaslıq, xalqşü- naslıq kimi mənəvi keyfiyyətlərin təbliği istiqamətinin yeni modifikasiyada təqdimi deyildi. Bu, subardinasiyası pozulmuş cəmiyyətin, yeni başlanan postmodern epoxasının və qlobal- laşma nəhrinin dəhşətləri önündə heyrətdə qalan ruhun huzur, dinclik naminə etdiyi çabaların peyğəmbərsayağı ifadəsi idi. * * * “Tarixi nöqteyi-nəzərdən keçmiş adlandırılan şey-bizim ar- xada qoyduğumuzun ölçüsüdür, o şeydir ki, İndi ilə kəsişmir, ona müdaxilə etmir və məhz bu şərt daxilində, bilik kimi istifadə oluna bilir, o şeydir ki, obyektiv təcrübə məxəzi tək ona əsas- lanıb, İndi, bu dəm Gələcəyə yönəli qərarlar verir, fəaliyyətimizi qururuq” (Hans-Ulrix Humbrext. “Müasir tarix” dəyişən xrono- topun indisində. “Novoye literaturnoye obozreniye” jurnalı, 2007, N-1, (N-83),səh.30)Deməli, “bütün həyatımız boyu bizim “indi”dən başqa heç nəyimiz yoxdur” (Artur Şopenhauer). Amma bu günkü “indi” sabah üçün keçmişə dönəcək (keçmiş elə gələcəkdədir) və bizdən yaşanan bu gün-indi üçün hesabat sorulacaq. Y.Qarayev tarixin indi adlanan zaman kəsimindən dünəninə, uzaq keçmişinə rakurs etdi. ”...qədimdən indiyə qədər, Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|