Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
207 milli düşüncəmizə xələl gətirməyək. Unutmayaq ki, “bəşərilik səviyyəsinə qalxan milliliyin beynəlmiləlliklə vəhdəti, sintezi o zaman təmin olunur ki, ortaq genetik müstəvidə, mənəvi mə- kanda yaşayan digər etnik vahidlər də hamısı Azərbaycan xal- qını bir millət, Azərbaycan torpağını isə bir vətən kimi qəbul edirlər”( Milli “mən” şüuru və etnik yaddaş- azərbaycançılıq. “Kredo” qəzeti, 8-23 mart, 2002). Nəhayət Y.Qarayev “yaxın Şərq, islam miqyasında ədəbi- mədəni və dini-mənəvi birlik” ideyasını irəli sürürdü. Hələ XX əsrin əvvəllərində Ə.Ağayev yazırdı: “Müsəlman- ların dirçəlməsi və tərəqqisi ümumiyyətlə mümkündürsə, bu hökmən onların arasında yeganə fəal qüvvə olan din vasitəsilə olmalıdır”( Fikrin karvanı (məqalələr toplusu). Bakı, “Yazıçı” nəşriyyatı, 1984, səh.178). Din özündə təkcə şəriət məsələlərini və etik-əxlaqi keyfiyyətləri birləşdirmir. Ondan siyasi təlimlər, doktrinalar kimi də istifadə etmək mümkündür. Bu gün dün- yada baş verən “İslam partlayışı” dinin nə qədər sosial-siyasi və ideoloji əhəmiyyətə malik olduğunu büruzə verdi. Sübut olundu ki, ümumi səfərbərliyin, mənəvi birliyin yaradılmasında din fəal və intensiv, aparıcı amil ola bilər. Böyük alman filosofu Hegelə görə “mütləq ideya” özünü dindən və fəlsəfədən əvvəl sənətdə dərk edir. İctimai şüur özü də sənətdən güc alır. Sənətin nəyi təlqin edib-etməməsinin şüura böyük və əvəzsiz təsiri var. Bədii-estetik düşüncənin, onun elmi- tənqidi dərkinin meyarlarının əsaslı təbəddülata məruz qaldığı keçid dövrü kimi xarakterizə olunan 90 -cı illərdə Yaşar Qa- rayevin təlqin etdiyi konsepsiyanın keyfiyyət göstəriciləri elmi- nəzəri fikrin potensial imkanlarının real və əyani təzahürü, ondakı hərəkətin, yeni elmi-estetik əməldə dirçəlişin təsdiqi kimi mənalana bildi. O, böyük bir imperiyanın çökümündən şaşıran ədəbiyyatşünaslıq elminin sütunlarının çökməsinə imkan vermə- di, çiyinlərini çox ağır yüklər altına verməyin sizif əzabı isə onunla sonuclandı ki, bizdə həm milli bədii təcrübənin imkan- larına, həm də bu təcrübəni ümumiləşdirən milli elmi-nəzəri fikrin qənaətlərinə, mühakimə tutumluluğuna inamsızlığı aradan qaldırmaq üçün tək Yaşar Qarayev adı kifayət etdi. 208 * * * Yaşar Qarayevin ölümündən on ilə yaxın bir vaxt keçir. Bu on ildə çox şey, bəlkə də hər şey dəyişib, dəyişməyən isə bircə şey olub. Bu böyük şəxsiyyətin hələ sağlığında qazandığı adın hörmətlə yad edilməsi qədirşünaslığı, bir də əvəzedilməz alim dühasının hələ ki, onun adı ilə bağlılığı həqiqəti. Bu yetirmi? Təbii ki, yox. Vaxtilə Yaşar Qarayevin ədəbiyyatımızın tarixi ilə bağlı səsləndirdiyi sual indi onun öz irsinə münasibətdə qoyulan məqsədin məramına çevrilməlidir: Bütün yaradıcılığı boyu Yaşar Qarayev Azərbaycan ədəbi-bədii, elmi-nəzəri fik- rinə hansı yenilikləri gətirib, hansı mənəvi, əxlaqi, bədii dəyər və sərvətlərlə onu zənginləşdirib? Əlbəttə, bu suala cavab ver- mək bir neçə məqalənin, yaxud ustadın irsini tədqiqat pred- metinə çevirəcək monoqrafiyaların işi deyil. O zamandan və sözdən uca olmağın şərəf simvoludur. Hər gələn nəsil tarixi yenidən oxuduğu kimi, hər gələn zaman də Yaşar Qarayev dühasının açılmayan hüdudlarını, gizlinlərini bəlli etməyə gücü çatacaq hünərməndlər yetirəcək. Hələliksə, ədəbiyyatımızın əbədiyaşar Yaşarının ruhuna, imzasına sayğımız obyektivliyi meyar edən qələmlərimiz və içimizdən bir ömür kimi keçirə biləcəyimiz ədəbiyyat sevdamızdır. 209 SÖZDƏN SÖZƏ DOĞRU 210 Öz yolunu seçən və bu yolla irəliləyən in- sanlar... Böyük Sözə doğru yön olan bu yolşu- luqların son ucu sənət adlı müqəddəs mehraba dirəndiyindən bütün yollar burada kəsişir və qovuşur. “Yolların görüşməsinin mütləqliyinə mən inanıram”. Və bu yolların heç vaxt bitməyəcəyi gün işığı qədər mənə aydındır. Çünki sənət və axtarışla dolu insanlar üçün nə zirvə var, nə də son. 211 SƏNƏT ORBİTİNDƏ GÖRÜŞƏN YOLLAR (Aydın Talıbzadənin «Ustad və Ayna: ruhun, çinarın və telefonun ekran estetikası» kitabı haqqında) Yəqin ki, insanı sənət axtarışlarına sövq edən qüvvə onun içindəki təlaşı-tanrını dərk etmək, kosmik ucalığa yetmək istə- yidir. Çünki Tanrı adlı məchulluğun dərki o yerdə labüd olur ki, orada dünyanın qapalı çevrəsindən təcrid olunub sənətdə kamilliyin zirvələrini fəth etməyə can atan sərhədsiz ruhun əsi- rinə çevrilirsən. Bu mənada, sənət sirlərinə vaqif olmaq naminə edilən fasiləsiz axtarış dövriyyəsini həm də İlahinin dərkinə aparan mənəvi merac hesab etmək olar. Belə sehrin əbədi məhvərində yaranan məhrəmlik və təmasın özünün isə sonda doğuracağı dəyər təzahürü, ehtiva edəcəyi mütləq bir qanuna- uyğunluq var: o zaman ki, dünyanın adiliklərindən ayrılıb sənətin qeyri-adiliklərlə dolu burulğanına düşürsən, onun əzab- larını da artıq İlahidən gələn dərd bilib şirin sayırsan, mənən böyüyür, yetkinləşirsən… o anda irəlilədiyin sənət yollarında qazandığın yüzlərlə mükafatdan bircəsi sənə daha ali, daha doğma və əziz görünür – Ustad adı. Yalnız bu adı Tanrının da səninlə birgəliyinin zəmanəti, ondan əta olan bəxşiş kimi qarşılayıb əmin olursan ki: “Yol Getmək İbadətin Bir Formasıdır”. “Ustad və Ayna” müqəddəs yolçuluğun şirin əzabından ərsəyə gələn ömür kitabıdır. Kitabın qəhrəmanı, artıq ustad adını almış Ramiz Həsənoğlu və onunla eyni mənəvi məkanı bölüşən Aydın Talıbzadə… Onların hər ikisi öz yolları olan və bu yolla irəliləyən sənət- karlardır. Fəqət hər iki yolun son ucu sənət adlı müqəddəs mehraba dirəndiyindən onların da yolları burada kəsişir və qo- vuşur. “Yolların görüşməyinin mütləqliyinə mən inanıram”. Necə ki, bu yol ötən yüzilliyin ilk çərəyində iki dahini - M.Füzulini və Ü.Hacıbəyovu bir-biri ilə görüşdürmüşdü. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|